Komora hiperbaryczna – wskazania, zastosowanie, przeciwwskazania

Co to jest komora hiperbaryczna?

Komora hiperbaryczna to specjalne miejsce, w którym prowadzona jest terapia tlenowa – inhalacja czystym tlenem z użyciem ciśnienia 2–3 atmosfer absolutnych (ATA). Są to stalowe, hermetyczne konstrukcje. Istnieją komory jednoosobowe i wieloosobowe – dla pacjentów i członka personelu medycznego. Jeśli Twoja terapia komorą hiperbaryczną będzie odbywała się w tej pierwszej, tlen będzie Ci dostarczany poprzez umieszczenie w atmosferze czystego tlenu (zabieg przeprowadzany jest zazwyczaj w pozycji leżącej), a jeśli w tej drugiej – poprzez zastosowanie masek i kapturów tlenowych podczas przebywania w atmosferze powietrznej (zabieg przeprowadzany jest w pozycji siedzącej na specjalnych fotelach). W najnowszych komorach hiperbarycznych montuje się systemy umożliwiające komunikację czy urządzenia multimedialne umilające pacjentom zabieg. Komora hiperbaryczna stosowana jest równolegle z podejmowanymi w tym samym czasie standardowymi procedurami terapeutycznymi. Terapia ta zapewnia znaczne zwiększenie prężności tlenu we krwi na zasadzie fizycznego rozpuszczania się w osoczu.

• Przeczytaj więcej na temat składników krwi i ich funkcji.

Komora hiperbaryczna – wskazania do terapii

Terapia komorą hiperbaryczną realizowana jest na podstawie listy procedur zatwierdzonych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, która opracowana została według wskazań Europejskiego Komitetu Medycyny Hiperbarycznej. 

Wskazania do komory hiperbarycznej obejmują choroby płuc, jak i wiele innych jednostek, wśród których znajdują się przede wszystkim:

• choroba dekompresyjna,

• trudno gojące się rany (np. owrzodzenia troficzne podudzi, zespół stopy cukrzycowej w cukrzycy typu 1 i 2, martwica kikuta po amputacji, zapalenie skóry i tkanki podskórnej, rozlane złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego),

• zatory gazowe,

• ropnie wewnątrzczaszkowe,

• zatrucie tlenkiem węgla,

• przewlekłe zapalenie kości i szpiku,

• martwicze infekcje tkanek miękkich,

• nagła głuchota,

• przeszczepy i płaty skórne zagrożone martwicą,

• zespół zmiażdżenia i inne ostre niedokrwienia pourazowe,

• neuroblastoma (rodzaj nowotworu złośliwego),

• uszkodzenia poradiacyjne tkanek.

Komorę hiperbaryczną wykorzystuje się również w leczeniu szeregu innych chorób. Wśród wskazań opcjonalnych do zastosowania tlenoterapii hiperbarycznej wymienia się m.in.: udary mózgu, choroby skóry, oparzenia, ostre stany niedokrwienne oczu, urazy w sporcie, chorobę Leśniowskiego-Crohna, encefalopatię anoksyczną, zespoły reperfuzyjne po zabiegach naczyniowych i replantacji kończyn, stwardnienie rozsiane, infekcję beztlenowcową płuc i opłucnej, kaszel po covidzie.

Przeciwwskazania do terapii w komorze hiperbarycznej

Mimo że terapia hiperbaryczna wiąże się z wieloma korzyściami dla organizmu, to nie powinna być stosowana u wszystkich osób. 

Do bezwzględnych przeciwwskazań komory hiperbarycznej należą:

• nieleczona odma opłucnowa,

• rozedma płuc z retencją CO2,

• infekcje wirusowe układu oddechowego (np. zapalenie płuc o podłożu wirusowym),

• ciąża poza wskazaniem do leczenia w zatruciu tlenkiem węgla,

• wrodzona sferocytoza (najczęstsza wrodzona niedokrwistość hemolityczna),

• posiadanie rozrusznika serca niedopuszczonego do leczenia w warunkach nadciśnienia,

• choroby psychiczne z pobudzeniem i agresją,

• padaczka z częstymi napadami,

• gorączka,

• stosowanie niektórych leków (np. doksorubicyny, cisplatyny, disulfiramu, bleomysyny).

Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu terapii komorą hiperbaryczną, koniecznie skonsultuj się z lekarzem, by mieć pewność, że będzie to dla Ciebie bezpieczne. 

Komora hiperbaryczna – efekty działania

Jeśli mierzysz się z niedotlenionymi i niedokrwionymi tkankami, terapia komorą hiperbaryczną będzie dla Ciebie świetnym rozwiązaniem. Wspomaga ona również proces gojenia ran. Tlen hiperbaryczny powoduje wzrost aktywności przeciwbakteryjnej białych krwinek (leukocytów). Efektem jego działania jest obniżenie zdolności granulocytów obojętnochłonnych (tzw. neutrofili, czyli rodzaju białych krwinek) do adhezji, czyli przylegania na powierzchnię ścian naczyń krwionośnych, co ogranicza uszkodzenia śródbłonka oraz wazokonstrykcję (skurcz mięśni gładkich w ścianie naczyń krwionośnych, który zmniejsza ich światło). Zabieg w komorze hiperbarycznej stymuluje wzrost fibroblastów, czyli komórek występujących w skórze właściwej, które odpowiedzialne są za produkcję kolagenu i elastyny. Terapia tlenem hiperbarycznym sprzyja magazynowaniu ATP, który jest nośnikiem energetycznym. Zabieg ten powoduje redukcję obrzęków w tkankach, obniża aktywność osteoklastów (komórek kościogubnych), zwiększa elastyczność soczewek w oku. Zabiegi w komorze hiperbarycznej nasilają produkcję surfaktantu, który zmniejsza napięcie w pęcherzykach płucnych, oraz przyspieszają usuwanie tlenku węgla z hemoglobiny. Zaletą terapii w komorze hiperbarycznej jest działanie przeciwstarzeniowe i poprawiające wydolność organizmu.

Wymienione efekty działania tlenu hiperbarycznego nie kończą długiej listy korzyści płynących z tej terapii. Jednakże w celu ich uzyskania zaleca się serię zabiegów, których liczba zależy od skali problemu. Przykładowo przy trudno gojących się ranach wskazane jest zwykle od 10 do 30 zabiegów, przeprowadzanych codziennie lub maksymalnie co 2 dni.

Jak wygląda zabieg w komorze hiperbarycznej?

Sesja w komorze hiperbarycznej trwa około 70 minut i składają się na nią 3 fazy:

• kompresja – wypełnianie komory sprężonym powietrzem do ciśnienia średnio 2,5 razy większego niż ciśnienie atmosferyczne,

• oddychanie czystym tlenem,

• dekompresja – stopniowe obniżanie ciśnienia w komorze do wartości ciśnienia atmosferycznego.

Ze względów bezpieczeństwa podczas zabiegu w komorze hiperbarycznej nie możesz mieć przy sobie:

• środków łatwopalnych i materiałów, które mogą generować iskrę,

• ubrań z tworzyw sztucznych – zabieg przeprowadzany jest w specjalnej odzieży,

• sprzętu elektronicznego,

• obuwia z rzepami,

• biżuterii i spinek do włosów,

• okularów z tytanu,

• książek, gazet,

• napoju w zamkniętej butelce – otrzymasz kubek jednorazowy z wodą.

Jeśli nosisz makijaż, pamiętaj o tym, żeby go zmyć przed zabiegiem. Nie możesz również uczestniczyć w zabiegu w opatrunku zawierającym tłuszcz.