Nietrzymanie moczu u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Nietrzymanie moczu – co to takiego?

Nietrzymanie moczu, zwane również inkontynencją, polega na popuszczaniu moczu niezależnie od świadomej decyzji. Prowadzi to do częściowego lub całkowitego opróżnienia pęcherza i może w znaczący sposób utrudnić codzienne funkcjonowanie.

Mocz, który jest produkowany przez nerki, spływa do pęcherza moczowego i stopniowo go wypełnia. Dzięki mięśniom dna miednicy otaczającym cewkę moczową jego oddawanie może zostać powstrzymane aż do momentu, gdy będziesz mógł skorzystać z toalety. Gdy pęcherz jest pełny, mózg otrzymuje sygnał w postaci odczucia potrzeby oddania moczu (mikcji). Kolejny sygnał wędruje z mózgu do mięśni dna miednicy, które rozluźniają się i przestają blokować cewkę moczową. Skurcz mięśni pęcherza moczowego powoduje wydalenie moczu. Tak wygląda prawidłowy mechanizm, który uwzględnia kontrolę nad mikcją. Jeśli na którymkolwiek z tych etapów pojawiają się problemy – np. do mózgu nie docierają odpowiednie sygnały lub mięśnie dna miednicy nie reagują w odpowiedni sposób – mamy do czynienia z problemem nietrzymania moczu. Statystyki wskazują, że dotyczy on głównie osób starszych, a bardzo powszechne jest także nietrzymanie moczu w ciąży. Jednak problem dotyczy również dzieci w różnym wieku.

Nietrzymanie moczu u dzieci – rodzaje

Pierwsze skojarzenie z nietrzymaniem moczu u dzieci to popuszczanie w majtki i mimowolne moczenie się w nocy. Pojęcia te często używane są zamiennie, ale tak naprawdę służą do opisywania różnych problemów. Nietrzymanie moczu u dzieci może wynikać z wad układu wydalniczego lub nerwowego i ma zwykle charakter pierwotny (wiąże się z wadami wrodzonymi). Ten problem zdarza się rzadziej niż mimowolne popuszczanie moczu, które ma charakter wtórny i wiąże się z tym, że dziecko nie potrafi jeszcze kontrolować mięśni dna miednicy. Szczególnym rodzajem jest wysiłkowe nietrzymanie moczu, objawiające się niekontrolowaną mikcją podczas intensywnej aktywności fizycznej, kichania czy śmiechu. W literaturze fachowej spotkasz również klasyfikację mimowolnego oddawania moczu ze względu na porę, w której najczęściej się to odbywa. Można więc wyróżnić: moczenie nocne, dzienne lub mieszane (występujące zarówno w nocy, jak i w dzień).

Diagnostykę problemu warto rozpocząć, gdy przypadłość ta dotyczy odpieluchowanych dzieci i nie mija wraz z wiekiem. Już 3-latek potrafi świadomie powstrzymać oddawanie moczu, mimo że jeszcze nie do końca rozumie cały mechanizm. Zgłoś się po poradę lekarską, jeśli dziecko w wieku 5–6 lat wciąż moczy łóżko lub ma permanentnie mokrą bieliznę.

Objawy nietrzymania moczu u dzieci

Nietrzymanie moczu u dzieci to przypadłość, której objawów nie sposób przeoczyć. Najbardziej charakterystyczne symptomy to:

• popuszczanie moczu podczas wysiłku;

• moczenie bielizny i pościeli w czasie snu;

• brak możliwości powstrzymania mikcji do momentu, aż dziecko będzie mogło skorzystać z toalety;

• mokra bielizna, która świadczy o częściowym opróżnianiu pęcherza;

• brak sygnalizowania potrzeb fizjologicznych.

Przyczyny nietrzymania moczu u dzieci

Przyczyny nietrzymania moczu zależą od charakteru dolegliwości. Jeśli ma ona charakter pierwotny, tj. wynika z wad wrodzonych, mogą powodować ją takie schorzenia, jak: mózgowe porażenie dziecięce, przepuklina oponowo-rdzeniowa czy niedorozwój kości krzyżowej. Nietrzymanie moczu bywa także efektem urazów lub guzów powstałych w obrębie rdzenia kręgowego lub mózgu.

Moczenie się, które nie ma związku z wadami wrodzonymi, wynika najczęściej z zaburzeń w funkcjonowaniu układu moczowego, takich jak pęcherz nadczynny (popuszczanie jako efekt nadmiernego parcia) czy pęcherz niedoczynny (niekontrolowana mikcja z powodu przepełnienia pęcherza). Częstą przyczyną jest także brak odpowiedniej koordynacji mięśni. Problem o charakterze wtórnym pojawia się też podczas infekcji układu moczowego, ale może mieć również podłoże emocjonalne.

Nietrzymanie moczu i mimowolne moczenie się – do jakiego lekarza się udać?

Jeśli obserwujesz niepokojące objawy dotyczące funkcjonowania układu moczowego u dziecka powyżej 5. roku życia, skonsultuj się z lekarzem. W pierwszej kolejności udaj się do pediatry, który na podstawie szczegółowego wywiadu zleci niezbędne badania i skieruje do specjalisty. Konieczna będzie wizyta u urologa dziecięcego, który postawi diagnozę i zaproponuje leczenie. Przed konsultacją ze specjalistą przygotuj odpowiedzi na następujące pytania, które często padają podczas wizyty:

• Jak często dziecko oddaje mocz?

• Od kiedy występuje problem nietrzymania moczu u dziecka?

• W jakich sytuacjach dziecko najczęściej oddaje mocz w niekontrolowany sposób?

• Jaką ilość płynów dziennie spożywa dziecko?

• Czy w rodzinie były przypadki nietrzymania moczu?

Sprawdź też, jakie są przyczyny nietrzymania moczu po porodzie i do jakiego specjalisty się udać.

Leczenie nietrzymania moczu u dzieci – na czym polega?

Leczenie nietrzymania moczu zależy od przyczyny problemu. Jeśli jest nią choroba lub infekcja, w pierwszej kolejności należy zmierzyć się ze źródłem problemu i wdrożyć leczenie przyczynowe. Infekcja czy zaburzenia czynnościowe wymagają podania leków. Gdy moczenie nocne lub dzienne nie ma związku z poważnymi chorobami, stosuje się ćwiczenia na nietrzymanie moczu, które mają na celu wypracowanie prawidłowych nawyków. Należą do nich m.in.: opróżnianie pęcherza przed snem u dzieci, które mają problem z moczeniem nocnym, zwiększenie ilości przyjmowanych płynów, które pozwala zwiększyć pojemność pęcherza moczowego, lub też trening mikcji, polegający na opóźnianiu momentu oddania moczu, aby zmobilizować zwieracze cewki do pracy i nauczyć dziecko kontrolować ten proces.