Umów teleporadę
Welbi
ZdrowieProfilaktyka 2 min.
Zweryfikowane przez eksperta

Szpik kostny - co to jest? Badanie i przeszczep szpiku

Olga Dąbskalek. Agnieszka Widera31.10.2021Aktualizacja: 23.03.2024

Szpik kostny to silnie ukrwiona, miękka, gąbczasta tkanka. Zlokalizowany jest we wnętrzu kości. Wyróżniamy dwa rodzaje szpiku - żółty i czerwony. Główną rolą drugiego jest produkcja składników morfotycznych krwi. Badanie szpiku kostnego wykonuje się jako element diagnozy wielu chorób, w przypadku których trudno określić przyczyny.


szpik-kostny-co-to-jest-jakie-pelni-funkcje
pixabay.com

Polecane

rodzaje-kleszczy-jakie-sa-najgrozniejsze
Zdrowie
2 min.
Rodzaje kleszczy - jakie są najgroźniejsze?
24.01.2022
witamina-b-na-komary-ktora-skutecznie-je-odstraszy
Zdrowie
2 min.
Witamina B na komary - która skutecznie je odstraszy?
24.01.2022
jakie-sa-rodzaje-nowotworow-co-warto-wiedziec
Zdrowie
2 min.
Rodzaje nowotworów łagodnych i złośliwych
14.05.2021
jak-wzmocnic-serce-domowe-sposoby
Zdrowie
1 min.
Jak wzmocnić serce po chemioterapii, przy arytmii, po zawale? Dieta, ćwiczenia, naturalne sposoby
19.05.2021
Spis treści
  1. Co to jest szpik kostny? Jakie pełni funkcje?
  2. Z czego zbudowany jest szpik kostny?
  3. Gdzie występuje szpik kostny?
  4. Jak wykonuje się badanie szpiku kostnego?
  5. Przeszczep szpiku kostnego - na czym polega?

Co to jest szpik kostny? Jakie pełni funkcje?

Szpik kostny to silnie ukrwiona, miękka tkanka o gąbczastej konsystencji. Wyróżnia się dwa rodzaje szpiku kostnego. Są to:

  • szpik kostny żółty - zbudowany jest przede wszystkim z komórek tłuszczowych, którym zawdzięcza swój kolor. Jego zawartość w organizmie wzrasta wraz z wiekiem. Szpik kostny żółty jest hemopoetycznie nieczynny. Co to oznacza? Nie ma zdolności do wytwarzania i różnicowania elementów morfotycznych krwi,

  • czerwony szpik kostny - to miejsce, gdzie powstają składniki morfotyczne krwi, takie jak:

Do oceny ich poziomu służy morfologia. To podstawowe badanie krwi, które możesz wykonać w każdym laboratorium.

Jaką rolę odgrywa szpik kostny? Do jego najważniejszych funkcji oprócz produkcji elementów krwi należą: gromadzenie żelaza z uszkodzonych krwinek, utylizacja starych, niedziałających prawidłowo i uszkodzonych krwinek, dbałość o odpowiedni skład krwi.

Z czego zbudowany jest szpik kostny?

W składzie szpiku kostnego kluczowe miejsce zajmuje tkanka siateczkowata, będąca rodzajem tkanki łącznej. W jego budowie wymienia się też:

  • naczynia włosowate (cienkościenne naczynie krwionośne),

  • naczynia chłonne, zwane też naczyniami limfatycznymi, które transportująca chłonkę (limfę). To płyn tkankowy, w którym znajdują się komórki układu odpornościowego,

  • nerwy,

  • komórki, m.in.:

    • erytroblasty - to komórki erytrocytu. Największa ich ilość znajduje się w krwi embrionalnej. U dorosłego człowieka jest ich niewiele,

    • komórki tuczne, tzw. mastocyty - to komórki tkanki łącznej i błon śluzowych. Najczęściej spotyka się je wokół nerwów i naczyń krwionośnych narządów bezpośrednio stykających się ze środowiskiem zewnętrznym,

    • osteoblasty - komórki tworzące kości (kościotwórcze),

    • osteoklasty - komórki kościogubne, mające zdolność do rozpuszczania i resorpcji (wchłaniania) tkanki kostnej.

Gdzie występuje szpik kostny?

Szpik kostny zlokalizowany jest w środku jam szpikowych, czyli elementów budowy kości długich. Występuje też w małych jamkach istoty gąbczastej kości (rodzaj tkanki kostnej). W przypadku drugiej lokalizacji najczęściej spotykany jest przede wszystkim w nasadach kości długich. U dziecka wszystkie kości wypełnia czerwony szpik kostny. Około 7. roku życia dzieci mają go już w całości wykształcony. Z biegiem czasu ulega on przekształceniu w żółty. U dorosłego człowieka czerwony szpik kostny zlokalizowany jest tylko w nasadach kości długich i kościach płaskich - trzonach kręgów, mostku, żebrach, kościach miednicy, kościach czaszki, łopatkach. Jeśli organizm zmaga się z niedokrwistością, może dojść do zmiany szpiku żółtego w czerwony.

Jeśli obawiasz się wystąpienia patologii szpiku kostnego lub lekarz postawił już taką diagnozę, zapewnij sobie możliwość szybkiej konsultacji ze specjalistami i wykonania wielu badań – rozważ zakup Polisy Zdrowie Welbi. To prywatne ubezpieczenie medyczne, którego ofertę możesz zamówić na Welbi. W ramach wybranego pakietu możesz mieć dostęp nawet do 39 specjalistów (w tym do hematologa) oraz lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, drobnych zabiegów ambulatoryjnych, a także do blisko 300 badań, w tym laboratoryjnych, obrazowych i czynnościowych.

Zamów ofertę na Welbi. Dowiedz się, co jeszcze możesz zyskać, decydując się na jeden z trzech pakietów tego prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Jak wykonuje się badanie szpiku kostnego?

Badanie szpiku kostnego wymaga na początku jego pobrania. Jak pobiera się szpik kostny? Materiał do badań pozyskać można na dwa główne sposoby - za pomocą biopsji aspiracyjnej i trepanobiopsji. Nie musisz obawiać się bólu, bo oba badania wykonywane są w miejscowym znieczuleniu. Pierwsze z nich polega na pobraniu próbki krwi szpikowej, drugie zaś na pobraniu fragmentu kości i szpiku. Biopsji aspiracyjnej dokonuje się przy użyciu specjalnej igły, a trepanobiopsja wymaga wycięcia kawałka kości. Najczęściej wykorzystywane do badania są grzebienie kości biodrowych lub mostek. Następnie pobrany materiał poddaje się analizie mikroskopowej. Badanie to fachowo określa się mielogramem. Oprócz niego szpik można poddać też wielu innym ocenom.

W jakim celu wykonuje się badanie szpiku kostnego? Istnieje wiele wskazań do tego typu badań, a wśród nich m.in.:

  • pancytopenia (zaburzenie hematologiczne, polegające na niedoborze wszystkich prawidłowych elementów morfotycznych krwi),

  • leukocytoza (zwiększony poziom leukocytów) o nieznanej przyczynie,

  • zespoły mielodysplastyczne,

  • przewlekle utrzymująca się gorączka o nieustalonej przyczynie,

  • podejrzenie włóknienia szpiku lub choroby spichrzeniowej,

  • powiększenie węzłów chłonnych o nieznanej przyczynie.

Przeszczep szpiku kostnego - na czym polega?

Uszkodzony szpik kostny to zagrożenie nie tylko dla zdrowia, ale i dla życia. Możliwe jest jego odbudowanie. Dokonuje się tego poprzez wprowadzenie do organizmu komórek odpowiedzialnych za produkcję elementów morfotycznych krwi. W tym celu przeszczepia się cały szpik kostny albo tylko tzw. komórki macierzyste (komórki krwiotworzenia), które mogą pochodzić z krwi pępowinowej lub obwodowej.

Oto główne rodzaje przeszczepów szpiku kostnego:

  • allogeniczny - dawca szpiku to osoba zgodna z biorcą pod względem tkankowym. Może to być członek rodziny, ale i całkowicie obcy człowiek, tzw. bliźniak genetyczny. Stosowany jest np. w przypadku ciężkiej niedokrwistości aplastycznej, przy ciężkich złożonych niedoborach odporności, w białaczce limfatycznej,

  • autologiczny - dawca i biorca szpiku to ta sama osoba. Po pobraniu szpiku poddaje się go oczyszczeniu i ponownie wprowadza. Stosowany jest w przypadku toksycznego leczenia nowotworu - chemioterapii lub radioterapii.

Źródła
  1. A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka, t. 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1968, s. 163, 288.
  2. M. Popielarska-Konieczna, Słownik szkolny. Biologia, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2003, s. 193.
  3. J. Sobiak, Przeszczepianie narządów i komórek krwiotwórczych - rys historyczny, „Nowiny Lekarskie” 2011, t. 80, nr 2, s. 157-161.
  4. J. Hołowiecki, Przeszczepianie szpiku i komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej w nowotworach, [w:] M. Krzakowski (red.), Onkologia kliniczna, Borgis Wydawnictwo Medyczne, Warszawa 2006, s. 271–329.
  5. W. Sawicki, Histologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, s. 227–229.
Author Olga Dąbska picture

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

polip-hiperplastyczny-co-to-jest
Zdrowie
1 min.
Co to jest polip hiperplastyczny? Czy jest groźny?
14.03.2022
Zielona bakteria na paznokciu
Zdrowie
1 min.
Zielona bakteria na paznokciu - leczenie domowe
31.10.2021
oklady-na-goraczke-jak-robic-gdzie-przykladac
Zdrowie
1 min.
Okłady na gorączkę i inne sposoby na zbijanie za wysokiej temperatury ciała
30.05.2022
jak-odgrzybic-organizm-domowymi-sposobami
Zdrowie
2 min.
Jak odgrzybić organizm domowymi sposobami?
24.01.2022
Popularne w kategorii Zdrowie
dretwienie-opuszkow-palcow-u-rak-u-nog
Zdrowie
1 min.
Drętwienie opuszków palców u rąk i nóg – gdzie szukać przyczyny?
10.05.2022
Konsultacja lekarska online
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.