Czym są erytrocyty? Jakie funkcje pełnią i jakie są ich normy?

Co to są erytrocyty?

Erytrocyty to elementy morfotyczne krwi. Inaczej określane są jako czerwone ciałka krwi lub krwinki czerwone. Mają około 6-7,5 μm średnicy i 2 μm grubości. Wyglądem przypominają dwuwklęsły dysk. Erytrocyty zostały po raz pierwszy dokładnie opisane w XVII wieku przez Antonie’a van Leeuwenhoeka. To holenderski urzędnik miejski i przyrodnik, który okrzyknięty został ojcem mikrobiologii.

Jakie funkcje pełnią czerwone krwinki?

Głównym zadaniem czerwonych krwinek jest przenoszenie tlenu z płuc (a dokładnie z pęcherzyków płucnych) do pozostałych tkanek organizmu. Jak do tego dochodzi? Kluczową rolę w tym procesie odgrywa zawarty w erytrocytach czerwony barwnik o nazwie hemoglobina. Wykazuje on zdolność do nietrwałego wiązania tlenu. W wyniku tego powstaje związek o nazwie oksyhemoglobina. Kiedy dotrze on do docelowej tkanki, oddaje jej tlen. Zdarza się, że krwinka czerwona przyłączy tlenek węgla, a wtedy przekształca się w karboksyhemoglobinę i traci swoje umiejętności.

Gdzie powstają erytrocyty?

Na etapie życia płodowego erytrocyty namnażane są w śledzionie i w szpiku kostnym. Od urodzenia niemal wszystkie powstają w czerwonym szpiku kostnym. To tkanka znajdująca się w nasadach kości płaskich i długich. Proces produkcji czerwonych krwinek określany jest jako erytropoeza. Zachodzi on pod wpływem erytropoetyny - hormonu produkowanego przez nerki. W ciągu minuty organizm jest w stanie wyprodukować około 2,6 mln tych komórek, które żyją mniej więcej 120 dni. Po tym czasie zostają usunięte przez wątrobę i śledzionę. Do prawidłowego powstawania erytrocytów potrzebna jest obecność witamin B12, C, B6, E, kwasu foliowego, i przede wszystkim żelaza.

Żelazo dostarczane z pożywienia dzieli się na dwa rodzaje: pochodzenia roślinnego (niehemowe) i pochodzenia zwierzęcego (hemowe). Przy czym drugie jest zdecydowanie lepiej wchłaniane. Za najlepsze źródła żelaza uważa się: wątrobę wołową, wieprzową i drobiową, żółtka jaj, chude mięso wołowe i wieprzowe, kakao, orzechy pistacjowe, nasiona dyni i słonecznika, masło sezamowe. Z warzyw i owoców żelaza dostarczą Ci zwłaszcza: morele, suszone śliwki, jagody, jabłka, soja, fasola biała, ziemniaki, natka pietruszki, szpinak. Nie zapomnij o produktach zbożowych. Najwięcej żelaza mają otręby ryżowe i pszenne.

Erytrocyty - jakie są normy?

Morfologia krwi to jedno z podstawowych badań, które pozwala ocenić poziom czerwonych krwinek. Są one oznaczane na wyniku laboratoryjnym za pomocą symbolu RBC (z ang. red blood cells). Badanie wykonuje się z próbki krwi pobranej z żyły łokciowej. Kobiety nie powinny zgłaszać się na nie podczas miesiączki, bo stan ten może zafałszować wyniki.

Norma erytrocytów przedstawia się następująco:

• u mężczyzn - 4,2-5,4 mln krwinek/μl,

• u kobiet - 3,5-5,2 mln krwinek/μl,

• u dzieci - 3,5-5,4 mln krwinek/μl.

Podczas analizowania wyników badań zwróć uwagę na poziom hemoglobiny, który oznaczony może być jako HGB lub HB. Powinien wynosić:

• u mężczyzn - 14-18 g/dl,

• u kobiet - 12-16 g/dl,

• u dzieci - 10-15 g/dl.

Choroby związane z erytrocytami: erytrocytopenia

Jedną z dwóch głównych nieprawidłowości, jakie związane są z czerwonymi krwinkami, jest erytrocytopenia - to stan zbyt niskiego poziomu czerwonych krwinek. Obserwuje się go w przebiegu anemii, czyli niedokrwistości.

Objawy anemii to:

• uczucie zmęczenia,

• mniejsza wydolność fizyczna,

• osłabienie,

• duszność,

• uczucie dezorientacji,

• zwiększone pragnienie,

• zblednięcie skóry.

Najczęściej przyczyną anemii jest niedobór substancji koniecznych do produkcji erytrocytów. Niski poziom erytrocytów może pojawić się wskutek znacznego ubytku krwi lub podczas wzmożonego zapotrzebowania na witaminy i minerały. Stąd też niskie erytrocyty w ciąży czy na etapie dojrzewania są powszechnym zjawiskiem.

Erytrocytopenia może być wywołana również zbyt obfitą miesiączką, chemioterapią, uszkodzeniem szpiku, niektórymi lekami (np. chinidyną, hydantoiną, chloramfenikolem), chorobami przewlekłymi (np. chorobami nerek, reumatoidalnym zapaleniem stawów), upośledzeniem wytwarzania erytrocytów.

Choroby związane z erytrocytami: erytrocytoza

Erytrocytoza oznacza podwyższone krwinki czerwone. Może świadczyć o odwodnieniu, które prowadzi do zagęszczenia krwi. Najczęściej odwodnienie jest skutkiem silnych wymiotów i biegunki.

Kolejną możliwą przyczyną zbyt dużego poziomu erytrocytów jest przewlekłe niedotlenienie organizmu. W jego wyniku dochodzi do zwiększenia produkcji czerwonych krwinek, aby nasilić transport tlenu. Niedotlenienie może być spowodowane np. dłuższym przebywaniem w wysokich górach, chorobami płuc, obturacyjnym bezdechem sennym.

Podwyższone erytrocyty mogą stanowić skutek uboczny zażywania glikokortykosteroidów. Wśród chorób, które objawiają się zbyt wysokim poziomem czerwonych krwinek, wymienia się m.in.: zespół Geisbocka, zespół Cushinga, zespół mieloproliferacyjny, czerwienicę prawdziwą, czyli chorobę nowotworową szpiku.

Krwinki czerwone w moczu - o czym świadczą?

Obecność erytrocytów w moczu wiąże się z uszkodzeniem bariery filtracyjnej i może wskazywać na zaburzenia w obrębie układu moczowego. Co oznaczają erytrocyty w moczu? Przyczyną erytrocytów w moczu mogą być m.in.:

• kłębuszkowe zapalenie nerek,

• zakażenie układu moczowego,

• kamica moczowa,

• uraz dróg moczowych lub nerek,

• nowotwór układu moczowego.

Wśród towarzyszących wymienionym patologiom objawów wymienia się przede wszystkim: podwyższoną temperaturę ciała, zaburzenia w oddawaniu moczu, ból brzucha, ból pleców.Wśród innych potencjalnych przyczyn obecności czerwonych krwinek w moczu znajdują się: żylaki odbytu, miesiączka, intensywny stosunek płciowy, napadowa nocna hemoglobinuria (rzadko spotykana choroba powstająca wskutek rozpadu krwinek czerwonych w nocy, kiedy spada pH krwi). Do zbadania erytrocytów w moczu służy badanie ogólne moczu. Norma czerwonych krwinek w moczu wynosi 4-5 w polu widzenia w czasie mikroskopijnej analizy osadu moczu. Przekroczenie tej wartości określa się jako krwinkomocz.

1. J. Pacholczyk, Erytrocyty - czerwoni kurierzy, „Chemia w Szkole” 2013, nr 1, s. 5-10.
2. W.Z. Traczyk, A. Trzebski, Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Wydawnictwo Naukowe PZWL, Warszawa 2015, s. 399-408.
3. W. Sawicki, Histologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, s. 203–204.
4. E. Yong, Mikrobiom. Najmniejsze organizmy, które rządzą światem, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018, s. 35–40.