Zielone ziemniaki – dlaczego nie powinno się ich jeść?

Dlaczego zielone ziemniaki są trujące?

Pamiętaj, że zielone bulwy nie są inną odmianą ziemniaków, lecz wskazują na wysoką zawartość solaniny. Toksyczna substancja występuje przede wszystkim w pędach i łupinie, dlatego kiełkujące warzywa obieraj dość grubo. Często też trafia się zielony ziemniak pod skórką. Zatem zanim zaczniesz je gotować, usuń wszystkie zielone fragmenty.

Od ziemniaków odróżnić trzeba maniok jadalny, który dla mieszkańców Ameryki Południowej, Azji, czy Afryki jest tym, czym dla Europejczyków ziemniaki. Można go piec, smażyć lub gotować. Ze starych bulw przygotowuje się kaszę i mąkę, wielu kucharzy wykorzystuje też sok i liście. Nie wolno natomiast jeść warzyw na surowo, ponieważ zawierają one glikozydy cyjanogenne. 

Czy można jeść zielone ziemniaki?

Ziemniaki są niskokaloryczne, dlatego możesz włączyć je nawet do diety odchudzającej. Nie polewaj ich jednak wówczas masłem, sosem ani nie podawaj ze skwarkami. W warzywach znajduje się potas, wapń, żelazo, magnez, błonnik pokarmowy, witamina C i kwasy fenolowe. Ponadto dostarczają sporo kwasów tłuszczowych wielonienasyconych, cynku, miedzi, fosforu, fitosteroli i flawonoidy. Niekiedy mogą jednak poważnie zagrozić naszemu zdrowiu. 

Zielone ziemniaki sygnalizują dużą zawartość solaniny. Wspomniana substancja chroni warzywa przed grzybami, szkodnikami i chorobami, z drugiej strony spożycie dużej ilości może być dla nas bardzo niebezpieczne. Zazwyczaj wywołuje zawroty głowy, senność, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, duszności, zapalenie nerek. W niektórych przypadkach prowadzi do sztywności karku, tachykardii, a nawet śpiączki. Czasami na zatrucie solaniną wskazuje nadpotliwość, kolka, ból głowy i brzucha, a także zaburzenia świadomości i halucynacje. Zielone bulwy można łatwo odróżnić od innych, dlatego wyrzuć je podczas obierania.

Tak samo powinniśmy uważać, jeśli chodzi o pestki moreli. Sprawdzą się one jako pełnowartościowa przekąska, można je też dodać do soków, zup, sałatki czy jogurtu. Pamiętaj jednak, żeby jeść je z umiarem. Zawarta w nich amigdalina (witamina B17) przekształca się w ludzkim organizmie w toksyczny cyjanowodór, znany również jako kwas pruski. Dietetycy zalecają, żeby jeść dziennie 2–3 pestki, w ten sposób możemy czerpać z nich korzyści zdrowotne, nie martwiąc się przy tym, że nam zaszkodzą.

Czemu ziemniaki są zielone?

Przyczyną zielenienia bulw może być ich nieprawidłowe przechowywanie. Nie trzymaj ich w ciepłych, jasnych pomieszczeniach, ponieważ zaczną szybko kiełkować. Z drugiej strony w piwnicy nie może być zbyt zimno, w przeciwnym razie warzywa pleśnieją. W razie potrzeby przykryj je kocem lub słomą.

Kiedy wystawiasz ziemniaki na działanie światła, zaczynają produkować chlorofil, który nadaje im zielony kolor. Należy zaznaczyć, że jednocześnie wiąże się to ze wzrostem poziomu solaniny. Czasami zielony ziemniak po obraniu wskazuje na to, że jest po prostu niedojrzały. Nie można jednak wykluczyć, że nie ma w nim niebezpiecznej ilości solaniny. Wręcz przeciwnie, toksyczna substancja występuje głównie w niedojrzałych ziemniakach, marchewkach i bakłażanach.

Kupione ziemniaki schowaj do czarnej reklamówki, aby zablokować nieco dopływ promieni słonecznych. Trzymaj warzywa w tylnej części szafki, aby chronić je przed ciepłem i światłem.

Jak pozbyć się solaniny z ziemniaków?

Niekiedy całe kartofle zmieniają kolor, ale częściej pojawiają się na nich zielone plamy. Oprócz solaniny może się w nich pojawić inny trujący glikoalkaloid – chakonina. Po ugotowaniu ziemniaków nadal znajduje się w nich 90% toksycznych substancji, natomiast po smażeniu na głębokim tłuszczu – około 50%. Trujące warzywa możesz rozpoznać nie tylko po kolorze, pędach i oczkach, lecz także po smaku. Po przyrządzeniu ziemniaki są gorzkie, dlatego trzeba je wyrzucić. 

Niekiedy zdarza się, że bulwy mają zieloną skórkę, a pod nią biały lub jasnożółty miąższ. W takiej sytuacji obierz grubo ziemniaki, aby pozbyć się podejrzanych fragmentów. Pamiętaj jednak, że nie jesteś w stanie ze stuprocentową pewnością ocenić, czy toksyczna substancja nie przeniknęła do środka warzywa ani w jakim stopniu wpłynie ona na Twój organizm. Solanina nie rozpuszcza się w wodzie, a rozkładowi ulega dopiero przy ponad 200°C, dlatego gotowanie, pieczenie czy smażenie zielonych ziemniaków nic nie da.

Czy można jeść kiełkujące ziemniaki?

Pamiętaj, żeby nie jeść kiełkujących ziemniaków, dopóki nie pozbędziesz się pędów, w przeciwnym razie możesz się zatruć solaniną i glikoalkolidami. Upewnij się, że warzywa są twarde, jeśli nie, musisz je wyrzucić. Jeśli jednak boisz się, że nie usuniesz wszystkich podejrzanych miejsc, nie ryzykuj. Niekiedy solaniny jest tak dużo, że znajduje się nawet w środku warzywa. 

Przypominamy, że nie tylko zielone ziemniaki mogą nas narazić na poważne problemy zdrowotne. Przykładowo, surowe świeże kwiaty i owoce czarnego bzu również są trujące. Obróbka termiczna pozwala pozbyć się sambunigryny i prunazyny, które mogą wywołać zatrucie, objawiające się nudnościami i wymiotami. Z dojrzałych owoców warto przygotować pyszne galaretki i soki. Kwiaty dodaje się też do napojów, aby nadać im delikatny, muszkatołowy smak.

Jak rozpoznać zatrucie solaniną?

Badania potwierdzają, że bezpieczna dzienna dawka solaniny wynosi 20–120 mg/kg, podczas gdy zjedzenie na obiad 5–6 zielonych ziemniaków sprawiłoby, że przekroczymy ją kilkakrotnie. Zanim przystąpisz do przyrządzania, upewnij się więc, że ziemniaki nie zawierają pędów, zielonkawych śladów ani oczek.

Objawy zatrucia zazwyczaj występują po 7–20 godzinach od momentu spożycia zielonych ziemniaków, ale czasami pojawiają się nawet po 30 minutach. Oczywiście nie jedz ziemniaków na surowo, w przeciwnym razie narażasz się na problemy trawienne, zmiany skórne i senność. Z tego powodu nie spożywaj też niedopieczonych lub niedogotowanych kartofli. 

Reakcja na solaninę uzależniona jest od jej ilości i Twojej masy ciała. Odnotowano przypadki śmiertelnego zatrucia substancją u osób niedożywionych. Pamiętaj też, żeby nie bagatelizować objawów. W przypadku zatrucia należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który zaproponuje odpowiednie leczenie. Zazwyczaj pacjent musi odpoczywać, pić dużo wody i stosować dietę lekkostrawną. Niekiedy konieczny jest pobyt w szpitalu, a terapia zazwyczaj obejmuje płukanie żołądka i podanie odpowiednich leków.