Poznaj zasady diety na wrzody żołądka. Co można jeść, a czego należy unikać?

Przyczyny wrzodów żołądka

Wrzody żołądka to ubytki, które pojawiają się w jego błonie śluzowej. Mogą mieć różny kształt oraz średnicę, a także głębokość. Częściej dotykają mężczyzn niż kobiety. W przeciwieństwie do innej choroby – kamicy żółciowej, która jest rozpoznawana w większości u kobiet. Przy jej leczeniu stosuje się leki rozpuszczające kamienie żółciowe. Powodują szereg nieprzyjemnych dolegliwości. Główną przyczyną wrzodów dwunastnicy, podobnie jak innych chorób układu pokarmowego, jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Uszkadza ona śluzówkę żołądka, powodując powstawanie wrzodów. 

Palenie papierosów, czynniki genetyczne, nadużywanie leków i niektóre choroby również mogą być czynnikami zwiększającymi prawdopodobieństwo zachorowania na wrzody żołądka. Zły tryb życia i niezdrowa dieta także są pierwszym krokiem do ubytków w błonie śluzowej żołądka. 

Objawy wrzodów żołądka

Objawy wrzodów żołądka najczęściej pojawiają się po spożyciu posiłku. Choroba manifestuje się silnym bólem i uciskiem w obrębie brzucha. Może wystąpić także dyskomfort trawienny w postaci wzdęć i odbijania. Czasem ból może występować niezależnie od jedzenia i powodować brak apetytu. Przez to następuje dość szybka utrata wagi. Wrzody żołądkowe osłabiają organizm, a osoba chorująca na to schorzenie nie ma energii i ochoty na żadną aktywność. Mogą pojawić się zaburzenia układu pokarmowego, które często przypominają inne choroby jelit. Do towarzyszących objawów można zaliczyć dolegliwości takie jak:

• zgaga,

• odbijanie,

• ból żołądka na czczo,

• nudności i wymioty.

U niektórych osób może dojść do pęknięcia wrzodu. Jego objawami są nagły i silny ból podbrzusza, wymioty i tzw. „twardy brzuch”. Konsekwencją tego stanu może być zapalenie otrzewnej, dlatego pilna interwencja lekarska jest konieczna. 

Ogólne zasady żywieniowe

Dieta w leczeniu choroby wrzodowej jest konieczna, ponieważ może zmniejszyć dolegliwości i znacząco poprawić samopoczucie pacjenta. Domowe sposoby na wrzody na dwunastnicy opierają się na takich samych zasadach żywieniowych. Poza spożywaniem odpowiednich pokarmów równie ważne jest prawidłowe przygotowanie posiłków. Jadłospis powinien być złożony z produktów, które zmniejszają wydzielanie kwasu żołądkowego, co zmniejszy dolegliwości. 

Posiłki powinny być spożywane często i regularnie. Zaleca się 5–6 potraw jedzonych co 2–3 godziny. Objętościowo posiłki nie powinny być duże, aby ułatwić trawienie. Śniadanie powinno zostać zjedzone do godziny po przebudzeniu, natomiast kolacja na godzinę przed snem, aby zmniejszyć ryzyko pojawienia się nocnego głodu wraz z dolegliwościami, które mu towarzyszą. 

Jedzenie należy przygotowywać w odpowiedni sposób. Sprawdza się gotowanie na parze, gotowanie, pieczenie bez dodatku tłuszczu, grillowanie. Zamiast surowych warzyw i owoców warto sięgnąć po te poddane obróbce termicznej. Posiłki należy jeść powoli, dokładnie przeżuwając każdy kęs. Tak samo powinni postępować pacjenci chorujący na wrzody dwunastnicy, gdzie ich dieta również jest kluczowa w dobrym samopoczuciu.

Co można jeść?

Dieta na wrzody żołądkowe powinna być lekkostrawna i zawierać produkty, które służą jelitom. Wśród nich powinny się znaleźć:

• jasne pszenne pieczywo, drobne makarony, ryż,

• twaróg, mleko, jogurt naturalny,

• jajka na miękko, sadzone, jajecznica, 

• chude mięsa i wędliny, jak drób, cielęcina, królik, polędwica,

• chude ryby i owoce morza, dorsz, sola, sandacz,

• oleje roślinne, oliwa z oliwek, masło, śmietana,

• warzywa gotowane (marchew, buraki, dynia, kalafior),

• owoce gotowane (jabłka, truskawki, jagody),

• cukier, miód, dżem, kompot, galaretka, kisiel, budyń,

• słaba herbata i kawa, kawa zbożowa.

Dieta na wrzody żołądka powinna w największym stopniu składać się z węglowodanów, które mają stanowić połowę dziennego zapotrzebowania. Nie należy unikać tłuszczu w diecie, ponieważ jest on konieczny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Warto sięgać po zdrowe tłuszcze. W przypadku nasilonych dolegliwości można spożywać potrawy w postaci płynnej lub półpłynnej. Sprawdzą się wszelkiego rodzaju zupy kremy.

Czego należy unikać?

Przeciwwskazaniem w diecie przy wrzodach żołądka jest spożywanie potraw tłustych, przetworzonych i pikantnych. Należy również unikać produktów wzdymających, marynowanych i kwaśnych. Dieta powinna zawierać niewiele błonnika pokarmowego. Należy z niej wykluczyć:

• grube makarony, kluski, naleśniki,

• żółte sery, sery topione, jajka na twardo, 

• tłuste mięsa, jak baranina, wieprzowina, wołowina, dziczyzna, konserwy,

• kapustę, grzyby, ogórki kiszone i konserwowe, 

• produkty z ziemniaków (frytki, pyzy, ziemniaki smażone),

• surowe owoce i warzywa,

• suszone owoce, czekoladę, kakao, orzechy,

• pikantne przyprawy, ocet, musztardę, chrzan,

• tłuste zupy na kościach lub mięsie,

• alkohol, mocną herbatę i kawę, napoje gazowane.

Tych produktów chorzy powinni unikać przez całe życie, ponieważ każdorazowe ich spożycie może zaostrzyć objawy choroby. 

1. G. Kołodziej, S. Klasik-Ciszewska, Profilaktyka i terapia żywieniowa w chorobie wrzodowej żołądka, „Medycyna Rodzinna” 2018, t. 21, nr 3, s. 245–251.
2. I. Kaczmarczyk-Sedlak, A. Ciołkowski, Zioła w medycynie. Choroby układu pokarmowego, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2017.
3. M. Treben, Choroby żołądka i jelit, Wydawnictwo Esprit, Kraków 2020.
4. T. Korab., Dieta w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz w nadkwaśnym nieżycie żołądka,http://www.narutowicz.krakow.pl/uploaded/FSiBundleContentBlockBundleEntityBlockFilesElement/filePath/577/dieta-w-ch.-wrzodowej-zoladka-i-dwunastnicy-wyd.ii.pdf