Dieta bez węglowodanów – czy to w ogóle możliwe? Na czym polega?
Sposoby żywienia, takie jak dieta niskowęglowodanowa (zwana też „dietą bez węglowodanów”), zyskują na popularności. Sprawdź, jakie są zasady takiej diety, co można jeść i jakie są jej plusy oraz minusy.
Dieta bez węglowodanów – czym jest i na czym polega?
Trudno mówić o tym, by codzienna dieta była całkowicie pozbawiona węglowodanów (sacharydów). Nawet w produktach bogatych przede wszystkim w białko czy tłuszcz i tak znajdują się ich pewne ilości. Określenie „bez węglowodanów” używane w tym tekście będzie odnosiło się do produktów czy dań o ich niewielkiej zawartości. Jadłospis bez węglowodanów będzie zatem modelem diety niskowęglowodanowej, która przy spełnieniu pewnych warunków może być ketogeniczna. Założeniem tego stylu żywienia jest zmniejszenie ilości spożywanych sacharydów. Przy tym ich zawartość w diecie może być różna, co wynika z dość niejednoznacznej klasyfikacje samych diet niskowęglowodanowych.
Za dietę niskowęglowodanową uznaje się taką, w której udział węglowodanów wynosi mniej niż 130 g dziennie. Dietą skrajnie niskowęglowodanową będzie natomiast ta ketogeniczna – na jej wczesnych etapach spożycie sacharydów nie powinno przekraczać 50 g. Jak widać, jest to dość duża rozbieżność. Jednocześnie im mniejsza podaż węglowodanów, tym bardziej wymagający jest sposób żywienia.
Dieta bez węglowodanów – co można jeść?
Dania bez węglowodanów przede wszystkim bazują na tłuszczach w różnych postaciach – zarówno tych w formie olejów roślinnych, orzechów, masła, jak i ukrytych, np. w niektórych typach produktów odzwierzęcych. Uzupełnienie stanowią produkty dostarczające białko, takie jak mięso, ryby, podroby, jajka. Żywność bez węglowodanów to m.in. wszelakie oleje, w których zawartość innych makroskładników oprócz tłuszczu jest w zasadzie zerowa. Ich znikome ilości są w wymienionych już mięsach, rybach czy jajach oraz w podrobach.
W zależności od tego, jak restrykcyjna jest dieta, zmniejsza się podaż produktów zbożowych lub są one całkowicie eliminowane jako szczególnie bogate źródło węglowodanów. Podobnie jest z warzywami skrobiowymi, takimi jak ziemniaki czy bataty. Owoce mogą być pewnym dodatkiem do diety, pod warunkiem, że są niskocukrowe, np. borówki, jagody, maliny. Zwłaszcza w przypadku diety ketogenicznej, która bazuje na dużej ilości tłuszczu, używa się pełnotłustego nabiału, który jednocześnie jest źródłem wapnia. Obiady bez węglowodanów mogą przypominać te tradycyjne – składają się często z produktów mięsnych, więcej jest w nich dodatków tłuszczowych, a do tego dochodzą niskoskrobiowe warzywa, takie jak np. zielone warzywa liściaste, pomidory, papryka, brokuły, kalafior.
Na pewno przechodząc na taki sposób odżywiania – szczególnie ketogeniczny – trzeba nastawić się na to, że w diecie bez węglowodanów przepisy często uwzględniają spory dodatek produktów wysokotłuszczowych. Niektóre bywają dodawane w dość zaskakujący sposób, np. do kawy. Ścisła kontrola diety i wybierania jedzenia bez węglowodanów będzie potrzebna do wejścia w stan ketozy. Dania i posiłki bez węglowodanów w przypadku diety ketogenicznej powinny bazować przede wszystkim na produktach tłuszczowych, a białko jest ich uzupełnieniem. W diecie ograniczającej węglowodany (lecz nie ketogenicznej) jadłospis nie musi być tak eliminacyjny i zwykle uwzględnia ograniczone ilości produktów zbożowych.
Dieta bez węglowodanów – efekty i skutki uboczne
Częstym pytaniem w kontekście diet eliminacyjnych jest to, czy dieta bez węglowodanów jest zdrowa. Odpowiedź nie jest jednoznaczna, biorąc pod uwagę także kwestię badań, które zazwyczaj są wykonywane krótkoterminowo. Warto przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu takiej diety poznać choć kilka „za” oraz „przeciw”.
Jednym z najczęstszych powodów zainteresowania jest efekt sylwetkowy, który może przynieść dieta bez węglowodanów. To, ile można schudnąć, zależy od wyjściowej masy ciała i wielu innych czynników. W badaniach przeprowadzonych w grupie pacjentów z nadwagą i otyłością dieta niskowęglowodanowa była efektywniejsza w pierwszych 6 miesiącach stosowania, a później rezultaty stały się porównywalne z innymi modelami żywienia bez ograniczania węglowodanów. Autorzy przeglądu badań z 2019 roku w swoich wnioskach wskazują, że nie ma zdecydowanych dowodów, które by przemawiały za wyższością takiego modelu żywienia w celu kontroli masy ciała – jest po prostu jedną z metod.
Przepisy na dania bez węglowodanów, w związku ze specyfiką diety, ograniczają cukry proste, szczególnie w formie dodanej. Eliminowana jest także wysokoprzetworzona żywność z dodatkami cukru (słodycze, słodkie wyroby piekarskie, napoje), co z pewnością jest korzystne dla organizmu. Znane są również krótkoterminowe korzyści związane z obniżeniem poziomu glukozy na czczo, insuliny, poziomu trójglicerydów czy poprawą ciśnienia krwi.
Jednocześnie posiłki bez węglowodanów złożonych, takich jak kasze czy produkty zbożowe, są ubogie w witaminy z grupy B (wyłączając z tego B12), stąd są one potencjalnie deficytowe. Może pojawić się także problem z zaparciami, wynikający z małej ilości błonnika pokarmowego w jadłospisie. Brakuje w nim zwykle także antyoksydantów (np. flawonoidów), a w związku z pewnymi ograniczeniami produktowymi jest to niewątpliwie wymagająca dieta.
Monitoruj swoje zdrowie pod kątem wpływu Twojej diety na kondycję organizmu. Jeśli chcesz mieć szybki dostęp do lekarza rodzinnego i innych specjalistów, rozważ kupno Polisy Zdrowie Welbi, czyli prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego, którego ofertę możesz zamówić na Welbi. W ramach wybranego pakietu możesz otrzymać dostęp do lekarzy i badań diagnostycznych oraz wybrane korzyści, zależne od konkretnego pakietu. Prywatne ubezpieczenie skraca czas oczekiwania na konsultację i umożliwia wykonanie wielu badań laboratoryjnych, obrazowych i czynnościowych bez dodatkowych kosztów. Dzięki niemu masz możliwość:
korzystania z e-konsultacji (w pakiecie OCHRONA PLUS) lub e-konsultacji i konsultacji stacjonarnych (OCHRONA COMPLEX i OCHRONA GOLD) ze specjalistami bez skierowania (nawet 39 specjalizacji w pakiecie OCHRONA GOLD); czas oczekiwania nie będzie z reguły dłuższy niż 3 dni robocze,
wykonania diagnostyki, takiej jak morfologia, oznaczenie poziomu witamin i jonów minerałów; w pakiecie OCHRONA GOLD zyskasz dostęp do blisko 300 badań, w tym laboratoryjnych, obrazowych i czynnościowych,
skorzystania z corocznych badań profilaktycznych. W wersji dla kobiet obejmują one konsultację z ginekologiem, badanie cytologiczne i USG piersi lub mammografię, a w wersji dla mężczyzn – konsultację z kardiologiem, lipidogram, EKG spoczynkowe/EKG wysiłkowe (po otrzymaniu skierowania od lekarza).
Pamiętaj o sobie! Wypełnij formularz i otrzymaj ofertę, żeby dowiedzieć się, co możesz zyskać.
- S. Soenen i wsp., Relatively high-protein or 'low-carb' energy-restricted diets for body weight loss and body weight maintenance?, „Physiology & behavior” 2012, t. 107, nr 3, s. 374–380.
- L. Kłosiewicz-Latoszek, Kontrowersje wokół diet odchudzających, „Borgis – Postępy Nauk Medycznych” 2011, nr 9, s. 790–794.
- A. Adam-Perrot, Low-carbohydrate diets: nutritional and physiological aspects, „Obesity Reviews” 2006, nr 7, 49–58.
- H. Seid i wsp., Low Carbohydrate and Low-Fat Diets: What We Don’t Know and Why We Should Know It, „Nutrients” 2019, t. 11.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.