Jak i dlaczego odżywiać bakterie jelitowe?

Jakie bakterie zasiedlają jelita?

Zbiór bakterii, które kolonizują nasz przewód pokarmowy, określa się mianem flory bakteryjnej jelit. Naukowcy szacują, że liczba drobnoustrojów zasiedlających jelita przekracza 1014. Oznacza to, że komórek bakteryjnych jest ok. 10 razy więcej niż komórek ludzkich. Ze względu na ogromną liczbę bakterii w naszym ustroju często określa się je również mianem „superorganizmu”. Dane literaturowe wskazują, że w jelitach człowieka zamieszkuje ok. 300–500 różnych gatunków drobnoustrojów. Ich łączna masa to nawet ok. 2 kg.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że tuż po urodzeniu cały przewód pokarmowy noworodka jest sterylny. Kolonizacja pierwszych bakterii jelitowych niemowlęcia następuje podczas porodu. Bakterie te pochodzą przede wszystkim z ustroju matki. W kolejnych dniach życia jelita są zasiedlane bakteriami na skutek karmienia piersią. Mikrobiota jelitowa noworodków cechuje się bardzo małą różnorodnością:

• u najmłodszych dominują promieniowce (Actinobacteria) i proteobakterie (Proteobacteria);

• w kolejnych miesiącach zaczynają przeważać bakterie Gram-dodatnie (Firmicutes) i bakterie Gram-ujemne (Bacteroides);

• pod koniec pierwszego roku życia profil drobnoustrojów zamieszkujących jelita jest odmienny dla każdego niemowlęcia;

• z kolei w wieku 2–3 lat flora bakteryjna pod względem składu przypomina mikroflorę osoby dorosłej.

Polecamy

---

Telemedycyna

Ból brzucha – kiedy może wzbudzać niepokój i wymagać konsultacji lekarskiej?

Ból brzucha to jedna z najczęściej odczuwanych dolegliwości zdrowotnych. Może być objawem chorób jamy brzusznej, zaburzeń ogólnoustrojowych lub manifestacją chorób odległych narządów. Niezależnie od przyczyny, nie powinno się go bagatelizować, bo może być oznaką poważniejszych problemów zdrowotnych, nawet wymagających pilnej operacji. Kiedy zatem udać się do lekarza?

Redakcja18.11.2021

Bakterie jelita cienkiego

U osoby dorosłej w dwunastnicy (początkowym odcinku jelita cienkiego) występują przede wszystkim bakterie z rodzaju Lactobacillus (są to tzw. bakterie kwasu mlekowego) i Streptococcus. Spotkać można również bakterie z gatunku Helicobacter pylori, których obecność w żołądku w dużych ilościach może być przyczyną powstawania wrzodów.W jelicie czczym i krętym (środkowy i końcowy odcinek jelita cienkiego) liczebność bakterii wzrasta. Podobnie jak w przypadku dwunastnicy, można tu spotkać bakterie z rodzaju Lactobacillus i Streptococcus. Dodatkowo ten fragment jelita cienkiego jest zamieszkiwany przez bakterie z rodzaju Bacteroides, Clostridium, Enterococcus i rodziny Enterobacteriaceae.

Bakterie jelita grubego

Najwięcej bakterii zamieszkuje jelito grube. Znajdują się tutaj m.in. bakterie z rodzaju Bacteroides, Eubacterium, Ruminococcus, Enterococcus, Streptococcus, Clostridium, Lactobacillus, Bifidobacterium.

W jaki sposób dbać o florę bakteryjną jelit?

Na skład flory bakteryjnej jelit wpływ ma wiele różnych czynników. Do najważniejszych można zaliczyć środowisko, w którym żyjemy, rodzaj stosowanej diety, a także aktywność fizyczną. Dodatkowo rodzaj i liczebność bakterii zamieszkujących jelita mogą być modyfikowane na skutek przyjmowanych leków (np. w wyniku stosowania antybiotykoterapii), nadużywania alkoholu, stresu oraz aktywności układu odpornościowego.

Jednym z najbardziej istotnych czynników mających znaczenie dla profilu bakterii kolonizujących nasz przewód pokarmowy są zdrowe nawyki żywieniowe. Aby zadbać o dobre bakterie w jelitach, należy dostarczać stosunkowo duże ilości błonnika pokarmowego, który stanowi dla nich pożywkę. Zgodnie z oficjalnymi rekomendacjami jego zawartość w diecie powinna wynosić ok. 25–30 g/dzień. Dostarczając wysokie ilości włókna roślinnego, należy pamiętać o spożywaniu dużych ilości płynów, najlepiej ok. 2–2,5 litra dziennie. Dodatkowo dieta na jelita powinna obfitować w prebiotyki, czyli związki, które przyczyniają się do wzrostu pożytecznych dla zdrowia bakterii.

Do prebiotyków zaliczamy substancje takie jak inulina, fruktooligosacharydy (FOS) czy laktuloza. Dobrym źródłem wspomnianych związków są: szparagi, banany, cebula, czosnek, karczochy, cykoria, nasiona roślin strączkowych. Dodatkowo prebiotyki można kupić w formie preparatów, np. jako suplement diety.

Aby poprawić skład flory bakteryjnej, można stosować również probiotyki, czyli żywe bakterie jelitowe. Są one sprzedawane w postaci proszku lub kapsułek. Wśród najczęściej stosowanych gatunków bakterii do produkcji probiotyków można wymienić m.in. bakterie z rodzaju Lactobacillus: L. plantarum, L. casei, L. bulgaricus, L. reuteri, L. rhamnosus, L. acidophilus. Ważnymi bakteriami z grupy probiotyków są również gatunki należące do Bifidobacterium: B. longum, B. animalis, B. infantis, B. thermophilus, B. adolescentis, B. breve. Korzystnymi dla zdrowia bakteriami są również gatunki Lactococcus lactis, Enterococcus faecalis oraz Streptococcus thermophilus.

Ważnym elementem właściwej diety jest ponadto ograniczenie spożycia cukrów prostych, a także żywności wysokoprzetworzonej.

Wpływ bakterii jelitowych na zdrowie

Poszczególne dobroczynne szczepy bakterii jelitowych wykazują szeroki wpływ na zdrowie człowieka. Do ich najważniejszych funkcji i właściwości należy zaliczyć m.in.:

• wzmacnianie odporności,

• zmniejszanie ryzyka niektórych nowotworów (np. raka jelita grubego),

• działanie przeciwwrzodowe,

• wspomaganie odchudzania,

• produkcję witaminy K i niektórych witamin z grupy B,

• zapobieganie nadwadze i otyłości,

• łagodzenie stanów zapalnych,

• zapobieganie biegunkom, zaparciom, przelewaniu w jelitach.

1. E. Thursby i in., Introduction to the human gut microbiota, „Biochemical Journal” 2017, nr 474, s. 1823–1836.
2. S. Khalesi i in., A review of probiotic supplementation in healthy adults: helpful or hype? „European Journal of Clinical Nutrition” 2019, nr 73, s. 2–37.
3. E. Rinninella i in., Food components and dietary habits: keys for a healthy gut microbiota composition, „Nutrients” 2019, nr 11.
4. M. Myhrstad i in., Dietary fiber, gut microbiota, and metabolic regulation—current status in human randomized trials, „Nutrients” 2020, nr 12.