Ból brzucha u dziecka – czym może być spowodowany?

Ból brzucha u dziecka

Ból brzucha u dziecka jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt w gabinecie pediatry. Eksperci sądzą, iż objaw ten odpowiada nawet za 9% zgłoszeń rodziców z dzieckiem do lekarza pierwszego kontaktu. W większości przypadków ból brzucha ma u najmłodszych pacjentów charakter łagodny, a dolegliwości ustępują samoistnie. Bywa jednak, iż stanowi on objaw poważnej choroby, wymagającej interwencji chirurgicznej. Rolą lekarza jest w pierwszej kolejności określenie, czy dolegliwości u dziecka wymagają pilnego leczenia operacyjnego. Nie zawsze jest to łatwe. W razie jakichkolwiek wątpliwości pediatra skieruje dziecko na dodatkowe badania w szpitalu. Dzięki wykonaniu ich możliwe będzie ustalenie przyczyny bólu brzucha.

Przeczytaj też: Ból brzucha – kiedy może wzbudzać niepokój i wymagać konsultacji lekarskiej?

Ból brzucha – czy może występować bez innych objawów?

Tak. Ból brzucha może stanowić jedyny objaw u dziecka. Częściej jednak towarzyszą mu inne dolegliwości. Najczęściej są to:

• gorączka,

• nudności i wymioty,

• biegunka,

• przelewanie w brzuchu,

• zaparcie,

• ból i pieczenie podczas oddawania moczu,

• zmniejszenie apetytu.

Diagnostyka bólu brzucha u najmłodszych pacjentów bywa niemałym wyzwaniem dla lekarza. Noworodki, niemowlęta i małe dzieci nie potrafią jeszcze opisać swoich objawów. Rozpoznanie jest u nich najczęściej stawiane na podstawie rozmowy z opiekunami, badania fizykalnego i badań dodatkowych. Czasami, np. w przypadku kolki jelitowej u niemowląt, obraz kliniczny jest bardzo charakterystyczny. Lekarz może wówczas zalecić odpowiednie leczenie bez wykonywania badań dodatkowych.

• Przeczytaj także: Ból brzucha – jakie są rodzaje i przyczyny? Jak leczyć?

Przyczyny bólu brzucha u dziecka

Lista potencjalnych przyczyn bólu brzucha u dziecka jest bardzo długa i nie sposób wymienić ich wszystkich. Niektóre, tak jak wirusowe zapalenie żołądkowo-jelitowe, mają zwykle charakter łagodny i wymagają jedynie leczenia objawowego. Inne, jak np. zapalenie wyrostka robaczkowego, wiążą się z koniecznością pilnego leczenia operacyjnego.

Niektóre z przyczyn bólu brzucha u dzieci to:

• choroby przewodu pokarmowego – zapalenie żołądkowo-jelitowe, choroba wrzodowa, zaparcie, infestacje pasożytnicze, nieswoiste choroby zapalne jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego, uraz brzucha, uwięźnięta przepuklina brzuszna, 

• choroby wątroby, pęcherzyka żółciowego, śledziony i trzustki – zapalenie wątroby, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego, ostre zapalenie trzustki, kamica żółciowa, pęknięcie śledziony,

• choroby układu moczowo-płciowego – zakażenie układu moczowego, kamica nerkowa, skręt jajnika, skręt jąder,

• choroby serca – zapalenie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, zastoinowa niewydolność serca,

• choroby płuc – zapalenie płuc, odma opłucnowa,

• schorzenia hematologiczne – zespół hemolityczno-mocznicowy, ostra białaczka,

• choroby metaboliczne – hipoglikemia, cukrzyca, porfiria,

• choroby neurologiczne – migrena brzuszna, padaczka, ucisk korzeni nerwów rdzeniowych,

• toksyny i leki – zatrucie ołowiem, stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

U dziewcząt, które zaczęły już miesiączkować, bóle brzucha towarzyszą na ogół krwawieniu menstruacyjnemu. W przypadku ostrego bólu brzucha konieczne jest również wykluczenie u nich ciąży, w tym ciąży pozamacicznej (ektopowej).

• Dowiedz się również więcej o objawach nerwicy żołądka.

Do kogo się zgłosić? Jakie badania wykonać?

Niezależnie od tego, czy bólowi brzucha u Twojego dziecka towarzyszą inne objawy, zgłoś się z nim do pediatry. Lekarz porozmawia z Tobą na temat zaobserwowanych symptomów, o przebytych chorobach, operacjach i szczepieniach ochronnych. Następnie przystąpi do badania przedmiotowego, czyli oceny stanu zdrowia Twojego dziecka. Szczególną uwagę poświęci on badaniu palpacyjnemu brzucha. Opuszkami palców oceni napięcie brzucha i wielkość narządów wewnętrznych (wątroby, śledziony). Podczas badania specjalista będzie zwracał uwagę na wyraz twarzy i reakcje Twojego dziecka. Pozwoli mu to na sprawdzenie, czy i w którym miejscu odczuwa ono ból. Osłucha również jego jamę brzuszną, aby ocenić, czy perystaltyka jest prawidłowa.

Jeżeli po badaniu pediatra uzna to za wskazane, skieruje dziecko do szpitala. W przypadku wątpliwości co do charakteru dolegliwości pozwoli to na sprawne wykonanie badań diagnostycznych i obserwację dziecka. Jeśli lekarz nie podejrzewa choroby wymagającej pilnego leczenia, może skierować dziecko na badania w trybie ambulatoryjnym.

Do podstawowych badań, które wykonuje się u najmłodszych pacjentów z bólem brzucha, należą:

• morfologia krwi,

• stężenie CRP,

• poziom glukozy we krwi,

• próby wątrobowe (stężenie bilirubiny całkowitej, aktywność aminotransferaz, fosfatazy zasadowej i gamma-glutamylotranspeptydazy),

• aktywność enzymów trzustkowych – amylazy i lipazy,

• badanie ogólne moczu,

• badanie kału w kierunku pasożytów,

• USG jamy brzusznej.

Pamiętaj, iż wyniki badań powinien zawsze interpretować lekarz na podstawie całokształtu obrazu klinicznego. W razie stwierdzenia nieprawidłowości może on włączyć stosowne leczenie lub skierować dziecko do innego specjalisty, np. gastroenterologa lub hematologa dziecięcego.