Ćwiczenia po artroskopii – najważniejsze zasady, przykłady

Ćwiczenia po artroskopii – ogólne zasady

Proces rehabilitacji po artroskopii stawu kolanowego czy barkowego jest złożony i przebiega wieloetapowo. U każdej osoby może trwać inny czas. Wszystko uwarunkowane jest powodzeniem zabiegu i zasięgiem operowanych uszkodzeń stawu oraz tym, jak wykonujesz ćwiczenia. Pamiętaj, że istotna jest nie tylko faza ostra pozabiegowa, czyli okres, który spędzasz jeszcze w szpitalu. Nie mniej ważne są treningi w domu. Stosując się do kilku ogólnych zasad, możesz usprawnić proces rekonwalescencji, a tym samym szybciej odzyskać sprawność kończyny. Co więcej, zmniejszysz ryzyko powstania pewnych powikłań, np. związanych z bezruchem (bagatelizowanie ćwiczeń po artroskopii stwarza niebezpieczeństwo powstania np. przykurczów i wynikających z tego powodu ograniczeń ruchomości stawu).

Do najbardziej istotnych zasad, których warto przestrzegać, należą m.in.:

• wczesność – najczęściej już po zabiegu lekarz zaleca ćwiczenia oddechowe oraz mobilizujące układ krążenia, np. ćwiczenia czynne górnych partii ciała, jeśli to była artroskopia kolana;

• dokładność – ćwiczenia po artroskopii wykonuj ze szczególnym zwróceniem uwagi na technikę. Każde ćwiczenie wykonuj od właściwej pozycji wyjściowej i również zawsze kończ je w tej pozycji;

• kompleksowość – ćwiczenia po artroskopii powinny obejmować różne rodzaje wysiłku, dostosowane do wszystkich etapów rehabilitacji

O zasadności wykonania artroskopii decyduje najczęściej ortopeda. To specjalista zajmujący się problemami ze stawami i innymi elementami układu ruchu. Na artroskopię może skierować Cię zarówno podczas wizyty stacjonarnej, jak i teleporady.

Ćwiczenia po artroskopii kolana – etap I

Proces rehabilitacji po artroskopii obejmuje 3 fazy. Składają się one na tzw. drabinę rehabilitacyjną, która zakłada stopniowy postęp usprawniania w bezpiecznych i wydajnych warunkach treningowych.

Faza I trwa do 3 tygodni po zabiegu. Jej istotą jest ochrona stawu, dlatego ćwiczenia po artroskopii kolana przebiegają w tzw. zamkniętym układzie kinematycznym i są bez obciążenia. To etap, w którym:

• możesz stosować elewację operowanej kończyny, czyli lekkie uniesienie w czasie odpoczynku, które wspiera krążenie i przyspiesza wchłanianie krwiaka pozabiegowego i obrzęku;

• operowany staw układaj w niewielkim zgięciu, ale także w wyproście (zmieniaj często pozycje, unikaj monotonności), nie stój zbyt długo w jednym miejscu oraz nie siedź z opuszczoną kończyną operowaną, nie zakładaj też nogi na nogę podczas siedzenia;

• możesz trenować chodzenie z kulą łokciową już nawet nazajutrz po zabiegu, jeśli nie ma przeciwwskazań medycznych. Odrzucenie kul i pełne obciążenie nogi, czyli powrót do sprawności stawu, zwykle trwa do kilku tygodni;

• fizjoterapeuci zalecają noszenie ortezy ortopedycznej. Ułatwia ona ćwiczenia po artroskopii stawu kolanowego, ponieważ odciąża i stabilizuje staw.

Ćwiczenia po artroskopii stawu kolanowego w I fazie obejmują:

• wysiłek izometryczny uda i podudzia (napinanie mięśni bez skracania ich długości);

• ćwiczenia czynne stawu skokowego i biodrowego;

• ćwiczenia kontralateralne z dużym oporem (siłowe przeciwległej nogi);

• ćwiczenia sensoryczne i równoważne.

Pamiętaj o zasadach chodzenia po schodach:

• wchodząc, stawiaj najpierw nogę zdrową, później kulę i na koniec kończynę chorą;

• schodząc, najpierw przesuń kulę, później operowaną nogę i na koniec dołącz zdrową nogę.

Jakie ćwiczenia wykonywać w I fazie po artroskopii?

Zestaw ćwiczeń po zabiegu w etapie I może obejmować np.:

• bierny wyprost kolana – połóż się na plecach, wałek umieść pod piętą nogi operowanej i staraj się prostować kolano. Utrzymaj pozycję jak najdłużej, zaczynając od 1–2 minut;

• wzmacnianie uda – połóż się na plecach z wałkiem pod operowanym kolanem i staraj się docisnąć jednocześnie piętę do podłoża a kolano do wałka. Utrzymaj pozycję przez kilka sekund i rozluźnij;

• ćwiczenie czynne – połóż się na plecach, palce stóp mocno zadrzyj do góry i przesuń po macie piętę tak, aby maksymalnie zgiąć nogę w kolanie, a później wyprostuj ją i wróć do pozycji wyjściowej;

• ćwiczenie propriorecepcji – połóż się na plecach, piłkę oprzyj o ścianę i przytrzymaj ją stopą nogi operowanej, prostuj i zginaj nogę, naprzemiennie przesuwając piłkę w górę i w dół.

Ćwiczenia po artroskopii kolana – etap II

Etap II trwa do 6 tygodni po zabiegu i ma na celu wzmocnienie nogi i poprawę funkcjonalnej sprawności kończyny. Lekarz może zlecić ćwiczenia poprawiające czynny zakres ruchu stawu oraz ćwiczenia wzmacniające mięśnie nogi.

Ćwiczenia obejmują ruch we wszystkich płaszczyznach. Dozwolone są już przysiady, ale nie z pełnym obciążeniem, dlatego możesz je wykonywać przy ścianie. Wprowadzany jest też stretching mięśni uda oraz pasma biodrowo-piszczelowego. Trening chodzenia jest intensywniejszy i obejmuje ćwiczenia na stepperze lub schodach.

Ćwiczenia po artroskopii kolana – etap III

Jeśli podczas dotychczasowej aktywności nie skarżysz się na ból stawu, możesz przejść do tego etapu rehabilitacji. W innym przypadku fizjoterapeuci zalecają powrót do poprzednich zestawów i trening ruchów, które nie sprawiają dolegliwości. Dopiero później możesz podjąć próbę wykonywania etapu III.

W tym okresie możesz już pracować nad poprawą stabilności bez wsparcia np. ortezy. Ćwiczenia po artroskopii obejmują treningi z oporem, np. z taśmą, z którą możesz wykonywać zginanie, przywodzenie i prostowanie stawu biodrowego. Dozwolone są już wykroki w różnych kierunkach i przysiady pełne.

Po dojściu do końca drabiny rehabilitacyjnej możesz rozpocząć wykonywanie treningów funkcjonalnych lub sportowych. Prawidłowo prowadzona rehabilitacja to sposób na odbudowę chrząstki stawowej, regenerację uszkodzonych włókien więzadłowych i innych problemów dotyczących struktur stawu.

Ćwiczenia po artroskopii barku – najważniejsze wskazówki

Drabina rehabilitacyjna przebiega w 4 etapach.

Etap I (do 4 tygodni od operacji)

Wskazane są temblak lub orteza oraz ćwiczenia odciążające. Do zalecanych ćwiczeń należy np. „wahadło”. Aby je wykonać, podeprzyj się o stół na zdrowej ręce i lekko pochyl, rękę operowaną luźno opuść i wykonuj delikatny ruch wahadłowy. Etap I obejmuje także retrakcję łopatek (ruchy polegające na zbliżaniu ich do siebie) oraz wsparcie tzw. pompy mięśniowej, np. zaciskanie piłeczki w dłoni.

Etap II (od 4. do 6. tygodnia)

Możesz odstawić ortezę, ale unikaj dźwigania i gwałtownych ruchów. Ćwiczenia po artroskopii będą polegały już na wzmacnianiu siły ręki, zwiększaniu zakresu ruchu barku oraz poprawie funkcjonalności stawu. Zalecone mogą zostać np. rowerek stacjonarny dla kończyn górnych oraz ćwiczenia samowspomagane, np. w systemie bloczkowym czy z laską gimnastyczną.

Etap III (od 6. do 12. tygodnia)

To faza polega głównie na poprawie stabilności i wzmacnianiu stawu. Oprócz wykonywania ćwiczeń z poprzednich etapów możesz uczęszczać na basen oraz prowadzić treningi typu cardio, np. jogging.

Etap IV (od 12. tygodnia do 6. miesiąca)

Czas na wprowadzanie bardziej zaawansowanych aktywności, takich jak ćwiczenia na niestabilnym podłożu oraz treningi funkcjonalne, w tym rzutowe.