Umów teleporadę
Welbi
ZdrowieChoroby 1 min.
Zweryfikowane przez eksperta

Jak rozpoznać zespół FAS? Najczęstsze cechy alkoholowego zespołu płodowego

Anna Rosińskalek. Agnieszka Żędzian11.07.2023Aktualizacja: 08.02.2024

Mimo powszechnej świadomości o szkodliwym działaniu alkoholu na rozwijający się płód wciąż wiele kobiet z trudnością rezygnuje z alkoholu w ciąży. Pamiętaj, że nie istnieje żadna bezpieczna dawka alkoholu dla przyszłej mamy. Alkoholowy zespół płodowy, w skrócie FAS, to powikłanie wynikające ze szkodliwego działania alkoholu na dziecko rozwijające się w czasie ciąży. Czym charakteryzuje się zespół FAS? Poznaj jego najczęstsze przyczyny i objawy.


czym-charakteryzuje-sie-zespol-fas-na-twarzy
Pixabay.com

Polecane

ugryzienie-biedronki-jak-wyglada-jak-leczyc
Zdrowie
1 min.
Ugryzienie biedronki – jak je rozpoznać? Czy może zagrażać zdrowiu?
02.06.2022
bable-po-oparzeniu-po-ilu-dniach-znikaja-czym-smarowac
Zdrowie
1 min.
Bąble po oparzeniu - po ilu dniach znikają? Czym smarować?
30.07.2021
toczen-na-rekach-co-to-za-choroba
Zdrowie
1 min.
Toczeń na rękach – dowiedz się, czym jest ta choroba
10.05.2022
skurcze-szyi-jakie-sa-przyczyny-co-robic
Zdrowie
2 min.
Skurcze szyi - jakie są przyczyny? Co robić?
24.01.2022
Spis treści
  1. Co to jest zespół FAS?
  2. Zespół FAS – jakie daje objawy?
  3. Jakie przyczyny ma alkoholowy zespół płodowy FAS?
  4. Twarz dziecka z zespołem FAS
  5. Zespół alkoholowy FAS na twarzy dorosłego
  6. Czy można wyleczyć FAS?

Co to jest zespół FAS?

Alkoholowy zespół płodowy to choroba, która spowodowana jest spożywaniem alkoholu przez przyszłą mamę w całym okresie trwania ciąży. Część wypitego przez nią alkoholu dostaje się z krwi przez łożysko do rozwijającego się płodu, co może powodować poważne zaburzenie jego rozwoju. Zespół FAS (z angielskiego Fetal Alcohol Syndrome) wiąże się z szeregiem nieprawidłowości anatomicznych oraz wad rozwojowych u dziecka. Wiele z nich jest nieodwracalnych, więc będą towarzyszyć dziecku do końca życia.

Rozwijający się płód pobiera substancje odżywcze bezpośrednio z krwi swojej mamy poprzez łożysko. Oznacza to, że wszystkie substancje, zarówno te prozdrowotne, jak i szkodliwe, mogą przedostać się wraz z krwią do rozwijającego się nowego życia. W ten sposób do krwiobiegu dziecka w okresie prenatalnym może również dostać się etanol obecny w alkoholu. Zespół FAS został ujęty w Klasyfikacji ICD-10 jako osobna jednostka chorobowa. Alkoholowy zespół płodowy znajduje się w niej z oznaczeniem Q86.0.

Zespół FAS – jakie daje objawy?

Spożywanie alkoholu w okresie ciąży może mieć wiele negatywnych skutków dla dopiero rozwijającego się nowego organizmu ludzkiego. Nadmiar etanolu we krwi matki w skrajnych przypadkach może doprowadzić nawet do poronienia lub przedwczesnego porodu. Nawet niewielka dawka alkoholu może uszkodzić płód w łonie matki. Na etapie prenatalnym przyczynia się to do spowolnionego rozwoju płodu w porównaniu z wiekiem ciąży. Najczęściej jednak zespół FAS diagnozuje się po urodzeniu. Jego objawy to:

  • niska masa urodzeniowa,

  • nadwrażliwość na dźwięki,

  • nieprawidłowe napięcie mięśniowe,

  • małogłowie,

  • upośledzenie intelektualne,

  • krótkie fałdy powiek pionowych,

  • krótki, zadarty nos z szerokim grzbietem,

  • cienka górna warga,

  • hipoplazja (niedorozwój) środkowej części twarzy.

Nie wszystkie objawy muszą wystąpić jednocześnie, aby można było postawić diagnozę zespołu FAS. Może zdarzyć się tak, że w wyglądzie zewnętrznym nie będzie można wskazać cech charakterystycznych dla alkoholowego zespołu płodowego. Nie oznacza to, że zespół FAS nie ujawni się u dziecka później, np. w wieku szkolnym. Wrażliwość na bodźce, nadpobudliwość, trudności w nauce i ogólne rozdrażnienie mogą wskazywać na trwałe uszkodzenia układu nerwowego właśnie z okresu prenatalnego.

Jakie przyczyny ma alkoholowy zespół płodowy FAS?

Jedyną przyczyną alkoholowego zespołu płodowego jest spożywanie alkoholu przez mamę w trakcie ciąży. Nie ma określonej bezpiecznej ilości alkoholu, ponieważ każda dawka etanolu może przedostać się przez łożysko do rozwijającego płodu i niekorzystnie wpłynąć na jego rozwój. Alkohol etylowy wykazuje oporność na barierę komórkową. Dzięki temu w szybki sposób przedostaje się do krwiobiegu przez błony śluzowe w organizmie matki. Etanol w swoim działaniu dąży do wyrównania stężeń w komórkach całego organizmu. Po około 40 minutach od wypicia poziom alkoholu jest już taki sam w każdej komórce ciała matki, ale również i dziecka.

Płód jest bardzo wrażliwy na szkodliwe substancje pobierane z krwiobiegu matki. Dlatego też spożywanie alkoholu w ciąży, nawet w minimalnej ilości, nie jest wskazane. Rozwijające się dziecko nie jest w stanie przetworzyć alkoholu w taki sposób, jak dzieje się to w organizmie osoby dorosłej. Powoduje to zwiększoną koncentrację etanolu w komórkach płodu, co nie tylko wpływa na ich uszkodzenie, ale również utrudnia im przyswajanie tlenu i substancji odżywczych. 

Twarz dziecka z zespołem FAS

Poza uszkodzeniem układu nerwowego alkoholowy zespół płodowy może objawiać się charakterystycznymi rysami twarzy. Nie wynikają one przy tym z cech jednego lub obojga rodziców, ale są spowodowane szkodliwym działaniem etanolu na płód. Dziecko z FAS może mieć małe oczy (mikroftalmia), tendencję do opadania górnych powiek, zadarty nos z szerokim grzbietem, pomniejszoną górną wargę czy też spłaszczoną środkową część twarzy. U części dzieci pojawia się również zez, czyli nieprawidłowe odchylenie jednego oka względem drugiego. Nie wszystkie z wymienionych cech są widoczne od razu, a część z nich może stać się prawie niewidoczna, gdy dziecko osiągnie dojrzałość płciową.

Zespół alkoholowy FAS na twarzy dorosłego

Nie zawsze jednak objawy, które daje alkoholowy zespół płodowy, znikają wraz z wiekiem. U niektórych osób cechy nabyte w fazie prenatalnej mogą wręcz się uwydatnić. Co jest jednak istotne, twarz FAS nie jest dziedziczna. Oznacza to, że jeśli osoba dorosła ma zdiagnozowany alkoholowy zespół płodowy, to jej dziecko nie będzie nim obciążone. Niestety nadużywanie alkoholu etylowego może z różnych powodów może wystąpić w kolejnych pokoleniach. Jeśli więc mama z zespołem FAS będzie spożywać w ciąży alkohol, to istnieje duże ryzyko, że również jej dziecko będzie obarczone tym zespołem. Nie jest to jednak wynik dziedziczenia, a wada rozwojowa wynikająca ze szkodliwego działania alkoholu na płód.

Czy można wyleczyć FAS?

Nie. Biorąc pod uwagę uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego płodu spowodowane narażeniem na toksyczne działanie etanolu spożywanego przez kobietę ciężarną, zmiany w przebiegu alkoholowego zespołu płodowego są nieodwracalne. Tym samym dzieci z FAS nie można wyleczyć, a postępowanie terapeutyczne ma na celu jedynie poprawę ich funkcjonowania.

lek. Agnieszka Żędzian

Źródła
  1. M. Banach, J. Matejek, W trosce o zdrowie dziecka i twoje, Wydawnictwo Scriptum, Kraków 2016.
  2. M. Banach, Alkoholowy Zespół Płodu. Teoria, Diagnostyka, Praktyka, Wydawnictwo WAM, Kraków 2011.
  3. Zespół FAS (płodowy zespół alkoholowy), https://www.gov.pl/web/psse-szczecinek/zespol-fas-plodowy-zespol-alkoholowy, dostęp: 07.04.2023.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

aloes-na-rany-jak-go-stosowac-co-warto-wiedziec
Zdrowie
1 min.
Aloes na rany - jak go stosować? Co warto wiedzieć?
30.10.2021
oklady-z-zywokostu-na-stawy-ostrogi-jak-zrobic
Zdrowie
2 min.
Okłady z żywokostu - na stawy, ostrogi. Jak zrobić?
24.01.2022
jak-dziala-woda-z-octem-jablkowym-pita-na-czczo
Zdrowie
2 min.
Jak działa woda z octem jabłkowym pita na czczo?
24.01.2022
Wysypka po antybiotyku
Zdrowie
1 min.
Wysypka po antybiotyku – domowe sposoby
03.06.2022
Popularne w kategorii Zdrowie
rozgrzewka-dla-dzieci-jak-powinna-wygladac
Fitness
2 min.
Rozgrzewka dla dzieci - jak powinna wyglądać?
30.07.2021
Konsultacja lekarska online
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.