Nekrofobia, czyli lęk przed martwym ciałem – jak można ją leczyć?

Czym są lęki i fobie?

Lęk to jedna z najbardziej podstawowych i pierwotnych emocji, w które zaopatrzyła nas ewolucja. Dzięki niej człowiek jest w stanie szybko zareagować na zagrożenie, zwiększając swoje szanse na przeżycie. W dawnych czasach znacznie częściej można było spotkać się z realną groźbą utraty zdrowia lub życia, jednak obecnie nasze lęki często koncentrują się na znacznie bardziej abstrakcyjnych obiektach, a nawet na sytuacjach, które są nieodłącznymi elementami codzienności (np. na sprawdzianach w szkole, ważnych spotkaniach w pracy czy hejcie internetowym). Niestety reakcje lękowe nie uległy znaczącym zmianom mimo upływu tysięcy lat. To właśnie dlatego podczas oglądania horroru lub czytania powieści grozy reagujesz tak, jakby rzeczywiście groziło Ci niebezpieczeństwo na miarę ataku lwa. Na krótką chwilę uczucie lęku może być pobudzające, a nawet przyjemne, jednak jeśli towarzyszy Ci każdego dnia, raczej Ci szkodzi, a nawet zagraża Twojemu zdrowiu.

W przeciwieństwie do strachu, który ma konkretną, rzeczywistą przyczynę, lęk dotyczy wyobrażonego zagrożenia. Wystarczy, że pomyślisz o tym, czego się boisz, by doświadczyć szeregu nieprzyjemnych odczuć, takich jak niepokój i napięcie. Mogą pojawić się też sygnały z ciała, np.: przyspieszone bicie serca, spłycony oddech czy wzmożone pocenie się.

Choć lęk jest nieprzyjemny i niepożądany, to stanowi naturalną reakcję, którą nie należy się martwić. Problem pojawia się, gdy jego nasilenie i częstość występowania utrudnia normalne życie, stając się przeszkodą w codziennym funkcjonowaniu w pracy, w rodzinie czy w otoczeniu społecznym. W takim wypadku mówi się o fobiach, czyli o zaburzeniach psychicznych, charakteryzujących się uporczywym lękiem przed określonym obiektem, np. przedmiotem czy sytuacją. Osoby cierpiące na tego typu schorzenia obsesyjnie unikają kontaktu z wywołującymi przerażenie bodźcami, a ekspozycja na nie prowadzi do paniki.

Nekrofobia – na czym polega?

Nekrofobia to zaburzenie zaliczane do fobii specyficznych, charakteryzujące się silnym lękiem przed kontaktem ze zwłokami (zwykle ludzkimi, a czasem również zwierzęcymi). Często jest powiązana z tanatofobią, czyli chorobliwie nasilonym strachem przed śmiercią, w związku z czym może obejmować wszystkie kojarzące się z nią obiekty, np.: cmentarze, pogrzeby, trumny.

Wśród objawów nekrofobii można wymienić: silny lęk (również antycypacyjny, czyli występujący stale, niezależnie od kontaktu z jego przedmiotem), obrzydzenie, panikę, kołatanie serca, mdłości, omdlenia, drżenie kończyn, zawroty głowy, duszności, zaburzenia snu, problemy z apetytem czy pogorszenie koncentracji uwagi. Nieleczona nekrofobia może doprowadzić do innych zaburzeń, np. nerwicy lękowej lub depresji.

Nekrofobia – przyczyny

Lęk związany ze śmiercią, zwłaszcza własną lub najbliższych, jest całkowicie naturalny. Do pewnego stopnia traktowany jest jak normalny niepokój egzystencjalny, towarzyszący wszystkim ludziom lub co najmniej większości. Jego zwiększone nasilenie może zaś wynikać z wielu różnych przyczyn, takich jak:

• uwarunkowania dziedziczne (nekrofobia występuje częściej u osób, których bliscy chorują na inne fobie, zaburzenia nerwicowe lub depresję);

• modelowanie w dzieciństwie (jeśli rodzice lub inni dorośli w otoczeniu cierpieli na taką samą lub podobną fobię i okazywali swój lęk przy dziecku);

• wzorce z kultury (np. książek, filmów), w których martwe ciała czy nagła śmierć były przedmiotem strachu lub obrzydzenia;

• trudne doświadczenia związane ze śmiercią (zwłaszcza przeżyte w dzieciństwie);

• inne zaburzenia, np. depresja, nerwica lękowa, uzależnienie od narkotyków.

Nekrofobia – terapia

Jeśli cierpisz na jakąkolwiek fobię, która utrudnia Ci życie i stanowi źródło cierpienia, nie wahaj się i jak najszybciej zgłoś się na profesjonalną psychoterapię. W przypadku fobii specyficznych najlepszym wyborem będzie terapia skoncentrowana na rozwiązaniach, poznawczo-behawioralna lub psychodynamiczna. Wśród najczęściej stosowanych metod są m.in.: desensytyzacja, czyli odwrażliwienie na bodziec poprzez stopniowe oswajanie z przedmiotem fobii, praca nad nieprawidłowymi przekonaniami (m.in. poprzez poszerzanie wiedzy), hipnoza, ćwiczenia relaksacyjne oraz techniki wyobrażeniowe. Niektórzy terapeuci decydują się także na zastosowanie terapii implozywnej, polegającej na gwałtownym i długotrwałym wystawieniu na działanie bodźca wywołującego lęk w kontrolowanych warunkach.

Zaburzenia lękowe można leczyć pod okiem psychiatry (przeczytaj o różnicach między psychologiem a psychiatrą), który może zdecydować o włączeniu farmakoterapii. Osobom zmagającym się z nekrofobią zwykle przepisuje się leki redukujące poziom lęku (np. benzodiazepiny) lub obniżające nasilenie objawów wegetatywnych (np. beta-blokery).

Jedno jest pewne: niezależnie od wybranej metody leczenia, bez wątpienia warto poszukać profesjonalnej pomocy. Życie z fobią może być bardzo trudne, terapia i inne formy leczenia dają zaś szansę na normalne funkcjonowanie – zarówno na co dzień, jak i w sytuacjach związanych ze źródłem lęku.