Dlaczego warto monitorować tętno? Jaki wpływ ma na zdrowie?

Jak zmierzyć tętno bez specjalnego urządzenia?

Jeśli chcesz samodzielnie zmierzyć tętno, przyłóż palce do jednej z tętnic:

• szyjnej,

• promieniowej,

• ramiennej,

• udowej,

• podkolanowej,

• piszczelowej tylnej,

• grzbietowej stopy.

Następnie ustaw stoper na 60 sekund i w tym czasie policz liczbę uderzeń. Poznasz w ten sposób częstość swojego tętna na minutę. Tętno spoczynkowe najlepiej mierzyć rano, po wypoczynku, w pozycji leżącej. Lekarz podczas badania pulsu ocenia także jego symetrię, częstotliwość, amplitudę oraz miarowość tętna.

Jakie tętno jest prawidłowe?

Prawidłowe tętno spoczynkowe powinno być miarowe, równomierne. U osoby dorosłej wynosi od 60 do 100 uderzeń na minutę. Pamiętaj jednak, że puls zależy także od wieku i ma różne wartości w różnych przedziałach wiekowych:

• prawidłowe tętno u niemowląt wynosi około 130 uderzeń na minutę,

• prawidłowe tętno u dzieci wynosi około 100 uderzeń na minutę,

• prawidłowe tętno u młodzieży wynosi około 85 uderzeń na minutę,

• prawidłowe tętno człowieka wynosi około 70 uderzeń na minutę,

• prawidłowe tętno osób starszych wynosi około 60 uderzeń na minutę.

Jeśli uprawiasz sport to oprócz tętna spoczynkowego warto badać także tętno treningowe w odniesieniu do swojego tętna maksymalnego (które oznacza, że Twoje serce pracuje w najszybszym możliwym tempie). Zazwyczaj tętno maksymalne oblicza się odejmując od 220 swój wiek. I tak np. osoba w wieku 40 lat za maksymalne tętno powinna uznać 180.

Mierząc puls pamiętaj też, że na pracę serca i tym samym wynik pomiaru wpływają takie czynniki jak stres (psychiczny lub fizyczny) czy intensywny wysiłek fizyczny. Częstotliwość akcji podlega także wahaniom w odniesieniu do rytmu dobowego – jest niższa w czasie snu i wyższa w czasie czuwania.

Dlaczego warto monitorować tętno?

Dzięki temu prostemu badaniu można wykryć ewentualne zaburzenia rytmu serca i problemy z układem krążenia. Niepokojące jest tętno zbyt szybkie – tachykardia (powyżej 100 uderzeń na minutę) lub zbyt wolne – bradykardia (poniżej 50 uderzeń na minutę).

Bradykardia może być uznana za stan prawidłowy np. podczas snu lub u sportowców. Jednak jeśli poza tymi sytuacjami serce bije bardzo wolno, to jest to stan nieprawidłowy, który może oznaczać choroby serca, niedoczynność tarczycy, choroby neurologiczne, a także prowadzić do osłabienia organizmu, zawrotów głowy, zmęczenia i problemów z koncentracją, a nawet omdleń.

Także tachykardia w niektórych sytuacjach jest stanem normalnym – tętno może być wyższe w trakcie wysiłku fizycznego lub stresu. Jednak jeśli częstość tętna spoczynkowego jest wyższa niż 100 uderzeń na minutę, to jest to zazwyczaj stan nieprawidłowy, który może świadczyć o takich chorobach jak niedokrwistość czy nadczynność tarczycy. Objawy towarzyszące tachykardii to zawroty głowy, kołatanie serca i ból w klatce piersiowej.

Oprócz częstości należy zwracać uwagę także na niemiarowość tętna – odzwierciedla ona zaburzenia rytmu serca, może świadczyć o poważniejszych problemach takich jak arytmie czy migotanie przedsionków. Z kolei osłabione tętno może świadczyć o takich chorobach jak miażdżyca, choroby naczyń krwionośnych, niewydolność serca.

W razie jakichkolwiek nieprawidłowości warto skonsultować się z lekarzem, który zleci dodatkowe badania m.in. EKG, badanie holterowskie czy echo serca.

Co jeszcze tętno mówi o Twoim zdrowiu?

Zainstaluj aplikację Welbi, sparuj ją ze swoim smartwatchem lub opaską sportową i sprawdź, jak Twoje tętno wpływa na inne parametry. Aplikacja na podstawie danych z urządzenia podpowie Ci, czy Twoje tętno jest na odpowiednim poziomie, a także zaproponuje spersonalizowane porady, jak możesz zmienić swoje nawyki, aby być w lepszej kondycji.

1. A. Szczeklik, M. Tendera, Kardiologia. Podręcznik oparty na zasadach EBM; Medycyna praktyczna, Kraków, 2009.
2. Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczące diagnostyki i leczenia chorych z częstoskurczem nadkomorowym (2019).