Co to jest fetysz i jakie są jego popularne rodzaje? Kim jest fetyszysta?

Co to jest fetysz? 

Wielu ludzi potrzebuje obecności pewnych atrybutów czy spełnienia określonych warunków, by zbliżenie z partnerem było dla nich w pełni satysfakcjonującym przeżyciem. Niektórzy uwielbiają się kochać przy blasku świec, inni wolą to robić na kuchennym blacie niż w sypialni. Różnica pomiędzy takimi preferencjami a fetyszami jest taka, że w drugim przypadku określone przedmioty warunkują popęd seksualny – bez nich nie można czerpać żadnej przyjemności z seksu.

Fetysz sam w sobie nie musi być bodźcem seksualnym – mężczyzna zdolny do orgazmu tylko wówczas, gdy jego partnerka ma na sobie czerwone szpilki, może mijać obojętnie witryny z damskim obuwiem. Jednak, kiedy tego atrybutu zabraknie w sypialni, fetyszysta może w ogóle nie poczuć podniecenia. Zdarzają się także przypadki fetyszyzmu, w których obecność określonego przedmiotu jest wystarczającym bodźcem po przeżycia seksualnej rozkoszy. 

Jakie są rodzaje fetyszów? 

Fetyszem może stać się praktycznie wszystko. Najczęściej jednak są to elementy garderoby, części ciała partnera albo specyficzne miejsca lub sytuacje. Według fachowej literatury najpopularniejsze fetysze to:

• stopy – fetyszyści stóp potrzebują ich widoku, dotykania, całowania itd. (podofilia);

• włosy – ich kolor czy sposób uczesania (trichofilia);

• mocz (urofilia) lub kał (koprofilia) partnera i czynności wydalania;

• buty na wysokim obcasie, pończochy, koronkowa bielizna (clothing fetish);

• udawanie kogoś innego, odgrywanie ról, np. zachowań niemowlęcych (autonepiofila);

• przebieranie się za osobę płci przeciwnej (fetyszyzm transwestytyczny);

• miejsca publiczne i związany z nimi element zagrożenia (agorafilia).

Co jest przyczyną fetyszyzmu? 

Przyczyny fetyszyzmu nie zostały w pełni poznane. Seksuolodzy zwykle skłaniają się ku tezie, że może mieć on źródło we wczesnych przeżyciach autoerotycznych. Uważa się, że określony przedmiot czy sytuacja mogą stać się bodźcem seksualnym w dorosłym życiu, jeśli zostanie z nim skojarzona przyjemność przeżywana w dzieciństwie, np. podczas masturbacji.

Inną koncepcję wysnuto w odniesieniu do często spotykanego fetyszu stóp. Zaobserwowano bowiem, że ośrodki w mózgu, które reagują na stymulację genitaliów, położone są obok tych, które reagują na dotyk stóp. Działanie mózgu może mieć także inny związek z powstawaniem fetyszy. Naukowcy są zdania, że w związku z działaniem struktur zwanych układem nagrody uczymy się kojarzenia przyjemności seksualnej z określonymi przedmiotami. 

Czy fetyszyzm jest zaburzeniem psychicznym? 

Zarówno w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, jak i w Diagnostycznym i statystycznym podręczniku zaburzeń psychicznych DSM-IV fetyszyzm sklasyfikowany został jako parafilia, czyli zaburzenie preferencji seksualnych. Należy zatem do tej samej grupy zaburzeń, co ekshibicjonizm czy pedofilia. Oczywiście nie oznacza to, że osoba, która lubi, gdy jego partnerka podczas stosunku ma na sobie koronkową bieliznę, jest niebezpieczna dla otoczenia i wymaga leczenia.

Nie ma nic złego w tym, że partnerzy realizują swoje fantazje erotyczne z wykorzystaniem określonych przedmiotów, jeśli oboje się na to godzą i czerpią przyjemność z takiego seksu. Problem pojawia się wówczas, gdy jedna z osób nie akceptuje zachowań, bez których druga nie jest w stanie osiągnąć satysfakcji seksualnej. Co więcej, fetyszyzm jest stopniowalny. Może ograniczać się do niewinnych igraszek w sypialni, a może stać się zachowaniem kompulsywnym, które dezorganizuje codzienne życie, a nawet staje się uciążliwe dla otoczenia.

Kiedy fetyszyzm wymaga leczenia? 

Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi parafilii można mówić, że fetyszyzm jest zaburzeniem wówczas, gdy fantazje lub zachowania seksualne dotyczące fetyszu:

• trwają nieprzerwanie przez 6 miesięcy;

• wywołują silny dyskomfort w społecznym, zawodowym lub innym obszarze funkcjonowania;

• nie odnoszą się wyłącznie do typowo erotycznych gadżetów (bielizny, przedmiotów do mechanicznej stymulacji podczas zbliżenia).

W przypadku nasilonego fetyszyzmu warto poszukać pomocy u psychoterapeuty lub seksuologa, ponieważ przywiązanie do określonego bodźca seksualnego może stać się początkiem znacznie poważniejszych zaburzeń, np. depresji. Fetyszyzm może być także oznaką nieprzepracowanych problemów (np. traumy związanej z wykorzystywaniem seksualnym w dzieciństwie, czasem wypartej ze świadomości), które rzutują na rozmaite obszary życia.

Jeśli zatem masz fetysz, który dla ciebie i twojej drugiej połówki jest jedynie miłym urozmaiceniem życia erotycznego, nie masz powodu do niepokoju. Jeśli zaś dla swojego fetyszu skłonny jesteś przekraczać normy społeczne lub prawne, twój związek przeżywa kryzys, a ty sam czujesz się coraz bardziej sfrustrowany, nie mogąc swobodnie zaspokajać swoich seksualnych potrzeb albo dręczy cię związane z nimi poczucie winy, koniecznie skorzystaj ze wsparcia specjalisty.

1. H. Böhme, Fetyszyzm i kultura, tł. M. Pańkow, PWN, Warszawa 2012. American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition, Waszyngton 1994, s. 526.
2. Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 – Zaburzenia preferencji seksualnych,
3. https://med.kalamazoo.pl/icd10/F65/zaburzenia_preferencji_seksualnych, dostęp: 16.04.2021 r.