Na czym polega diagnostyka i leczenia gastrinomy?

Co wywołuje gastrinomę?

Gastrinoma jest związana z nadmiernym wytwarzaniem gastryny przez guz neuroendokrynny. Nadmiar hormonu prowadzi do zwiększonej produkcji kwasu solnego i wydzielania soku żołądkowego, co może prowadzić do powstawania wrzodów trawiennych w żołądku i dwunastnicy. 

• Przeczytaj też: Dieta na wrzody żołądkowe – co można jeść?

W 70% przypadków guz neuroendokrynny zlokalizowany jest w dwunastnicy, w 25% w trzustce, a tylko u 5% diagnozowany jest w innych miejscach, np. w żołądku.

Gastrinoma dwunastnicy

Guz ma niewielkie rozmiary. U większości pacjentów (77% chorych) średnica zmiany nie przekracza 1 cm. Lokalizuje się przede wszystkim w opuszce dwunastnicy i jej części zstępującej. Niestety może dawać przerzuty do węzłów chłonnych, a także, choć rzadko, do wątroby.

Gastrinoma trzustki

Są guzami o dużych rozmiarach. Każdego roku diagnozowane są u jednej osoby na milion. Średnica zmiany przeciętnie wynosi ok. 3,8 cm. Umiejscawia się w różnych częściach trzustki i często dają przerzuty do wątroby (nawet u 35% pacjentów).

Jakie są objawy gastrinomy?

Gastrinoma często objawia się nawracającymi owrzodzeniami trawiennymi, które mogą być trudne do leczenia. Pacjenci doświadczają wówczas:

• bólu brzucha i nadbrzusza,

• nudności i wymiotów,

• zgagi,

• biegunki,

• utraty masy ciała

• krwawień z przewodu pokarmowego.

• Przeczytaj też: Ból żołądka – jak sobie pomóc domowymi sposobami?i

W przypadku podejrzenia gastrinomy lekarz może zlecić badania laboratoryjne, takie jak oznaczenie poziomu gastryny we krwi, i badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny, aby potwierdzić obecność guza neuroendokrynnego.

• Przeczytaj też: Na jakie objawy raka żołądka należy zwrócić uwagę?

Jak przebiega diagnostyka gastrinomy?

Rozpoznanie gastrinomy wymaga wykluczenia innych przyczyn objawów ze strony przewodu pokarmowego, takich jak choroba wrzodowa związana z Helicobacter pylori, stany zapalne jelit, choroba refluksowa przełyku i nowotwory innych narządów trawiennych. 

Podczas diagnostyki obrazowej lekarz może zaobserwować charakterystyczne zmiany:

• owrzodzenia w błonie śluzowej jelita cienkiego,

• pogrubiałe fałdy śluzówki żołądka,

• choroba wrzodowa,

• powiększenie węzłów chłonnych,

• zmiany hipoechogeniczne w wątrobie,

• ogniska przerzutowe w kościach.

Ważne dla potwierdzenia gastrinomy jest stwierdzenie hipergastrynemii (wysokiego poziomu gastryny) na czczo przy jednoczesnym niskim pH środowiska żołądka (pH poniżej 2) i nadmiernym wydzielaniu kwasu solnego. U 98% pacjentów z gastrinomą poziom gastryny na czczo jest co najmniej dziesięciokrotnie wyższy. Ale jednak nie zawsze tak wysoki poziom hormonu jednoznacznie wskazuje na gastrinomę (może wynikać np. z nieżytu zanikowego żołądka).

Czasami lekarz może wobec tego zalecić wykonanie testu sekretynowego, czyli oznaczenia poziomu gastryny w odpowiednich odstępach czasu po podaniu sekretyny w dawce 2,0 j./1 kg masy ciała. Jeśli poziom hormonu wyniesie w dowolnym momencie co najmniej 120 pg/ ml – wskazuje to na gastrinomę.

Jak przebiega leczenie gastrinomy?

Leczenie gastrinomy zależy od wielu czynników, takich jak lokalizacja guza, obecność przerzutów i stan ogólny pacjenta. W przypadku guzów w dwunastnicy zalecane jest operacyjne usunięcie guza. W przypadku zmian w ulokowanych w trzustce leczenie chirurgiczne może również obejmować wycięcie guza.

W niektórych przypadkach, gdy chirurgiczne usunięcie guza jest niemożliwe lub nie daje oczekiwanych wyników, stosuje się terapię medyczną. Inhibitory pompy protonowej, takie jak omeprazol, mogą być stosowane w celu zmniejszenia wydzielania kwasu solnego i złagodzenia objawów. 

Przy przerzutach nowotworowych do węzłów chłonnych lub innych narządów (np. wątroby), stosuje się terapię celowaną, taką jak chemioterapia lub radioterapia, w celu kontrolowania wzrostu nowotworu.

Czy gastrinoma to wyrok?

Rokowanie dla pacjentów z gastrinomą zależy od wielu czynników, takich jak stadium choroby, lokalizacja guza i obecność przerzutów. Wczesne rozpoznanie i leczenie mogą poprawić bardzo szybko stan pacjenta. Jednak w zaawansowanych przypadkach z przerzutami rokowanie może być niekorzystne.

Czynnikami, które pogarszają rokowanie, są m.in.:

• przerzuty do wątroby i kości,

• wysokie stężenie gastryny na czczo,

• duże rozmiary guza pierwotnego,

• angioinwazja (tworzenie nowych naczyń krwionośnych, co sprzyja rozwojowi nowotworu i powstawaniu przerzutów)

• naciekanie perineurium (wnikanie komórek nowotworowych w onerwie, czyli otoczkę włókien nerwowych).

Nigdy jednak gastrinoma nie jest wyrokiem. Każdy przypadek można (i należy!) leczyć. Nawet jeśli stan jest poważny, to nie znaczy, że beznadziejny!