Czym jest chłoniak i jakie są jego rodzaje? Objawy, przyczyny, rokowania

Co to jest chłoniak?

„Chłoniak” to określenie stosowane do opisania grupy chorób nowotworowych, które wywodzą się z układu chłonnego, zwanego też limfatycznym (od nazwy płynącej w nim limfy, czyli jednego z płynów ustrojowych). Kluczowym zadaniem tego układu jest neutralizowanie (tj. zwalczanie) ciał i substancji szkodliwych dla organizmu oraz dbanie o odporność. Wszystkie chłoniaki uważane są za nowotwory złośliwe, lecz wśród nich znajdują się postaci o mniejszej i większej złośliwości.

Polecamy

---

Zdrowie

Dlaczego tak ważna jest profilaktyka chorób nowotworowych? Jakie badania wykonać i kiedy?

Mimo postępu medycyny, choroby nowotworowe są drugą najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. Wśród kobiet największe żniwo co roku zbiera rak piersi, natomiast u mężczyzn rak płuca. Mówi się, że najskuteczniejszym leczeniem nowotworów jest ich profilaktyka. Dlaczego jest ona tak istotna? Jakie badania możesz wykonać? Dowiedz się z poniższego artykułu.

Redakcja03.11.2021

Jakie są rodzaje chłoniaków?

Powszechnie spotyka się podział chłoniaków na:

• chłoniaki nieziarnicze, które są najczęściej występującą grupą. Wśród nich się znajdują:

• chłoniaki pochodzące z limfocytów B, np. chłoniak Burkitta, białaczka limfoblastyczna B-komórkowa, chłoniak grudkowy, białaczka włochatokomórkowa, chłoniak z komórek płaszcza, przewlekła białaczka limfatyczna, chłoniak strefy brzeżnej, szpiczak plazmocytowy;

• chłoniaki T/NK-komórkowe, np. anaplastyczny chłoniak wielkokomórkowy, białaczka limfoblastyczna T-komórkowa, ziarniniak grzybiasty, chłoniak z obwodowych komórek T;

• ziarnicę złośliwą, znaną też pod nazwą „chłoniak Hodgkina”. Wyróżnia się jej typy:

• klasyczny chłoniak Hodgkina, np. stwardnienie guzkowe, postać mieszaną, z zanikiem limfocytów, bogatą w limfocyty;

• nieklasyczny chłoniak Hodgkina.

Przyczyny powstawania chłoniaków

W przypadku chłoniaków nieziarniczych zazwyczaj nie sposób określić dokładnie przyczyn ich powstania. Ważne, abyś wiedział, jakie czynniki zwiększają ryzyko rozwoju choroby, a są to m.in.:

• czynniki infekcyjne, np. wirus Epsteina-Barr (EBV), wirus ludzkiej białaczki z komórek T (HTLV), wirus zapalenia wątroby typu C (HCV), HIV, Helicobacter pylori

• choroby autoimmunologiczne, np. reumatoidalne zapalenie stawów, celiakia, toczeń rumieniowaty układowy;

• promieniowanie jonizujące;

• czynniki chemiczne, np. azbest, pestycydy, herbicydy;

• wcześniejsza chemioterapia.

Występują też trudności w ustaleniu przyczyn powstania chłoniaka Hodgkina. Za jedną z potencjalnych badacze uważają powtarzalne zaburzenia molekularne w obrębie szlaku NF-kB oraz JAK-STAT. Wpływ na rozwój choroby ma wirus Epsteina-Barr.

Chłoniak – objawy choroby

Najczęstsze objawy chłoniaka stanowią:

• objawy ogólne, jak gorączka, utrata masy ciała wynosząca więcej niż 10% stanu wyjściowego w ciągu 6 miesięcy, nocne poty, osłabienie;

• powiększenie węzłów chłonnych; najczęściej zajęte są węzły szyjne, pachowe, śródpiersiowe. Te ostatnie mogą stać się przyczyną duszności, kaszlu czy zespołu żyły głównej górnej;

• powiększenie wątroby, które powoduje z czasem ból brzucha, żółtaczkę;

• powiększenie śledziony, które powoduje z czasem niedokrwistość (spadek liczby czerwonych krwinek), trombocytopenię (małopłytkowość, czyli spadek liczby płytek krwi), leukopenię (obniżenie liczby krwinek białych).

Później pojawiają się objawy typowe dla konkretnej lokalizacji zmian.

Rozpoznanie chłoniaka

Diagnostyka chłoniaków jest bardzo rozbudowana. Lekarz przeprowadza przede wszystkim biopsję węzłów chłonnych, badania obrazowe i podstawową analizę krwi. Lista badań wykonywanych przy chłoniaku jest znacznie dłuższa. Rozpoznanie chłoniaka wymaga też określenia stopnia jego zaawansowania, do czego używa się przeważnie 4-stopniowej skali Ann Arbor. Tak przedstawia się ona w skrócie:

• I stopień – zajęcie jednej grupy węzłów;

• II stopień – zajęcie większej ilości grup węzłów, po jednej stronie przepony;

• III stopień – zajęcie węzłów po obu stronach przepony;

• IV stopień – naciek nowotworowy szpiku i narządu pozalimfatycznego.

Skala obejmuje też dodatkowe oznaczenia, jak:

• X – duże zmiany węzłowe w śródpiersiu;

• A – brak objawów ogólnych;

• E – przerzuty do narządów pozawęzłowych;

• B – objawy ogólne.

Jak wygląda leczenie chłoniaka?

Podstawową metodą leczenia chłoniaków jest chemioterapia, nierzadko zestawiana z radioterapią. W przypadku występowania zlokalizowanych postaci choroby możliwe jest wykonanie zabiegu operacyjnego. Intensywność leczenia determinuje wiele czynników, w tym m.in. ogólny stan zdrowia, wiek, wyjściowe zaawansowanie choroby. Przykładowo w przypadku chłoniaków nieziarniczych wybór leczenia ułatwia ich podział na:

• chłoniaki o małym stopniu złośliwości (powolne); występują głównie u osób w starszym wieku; zazwyczaj rozpoznawane są w stadium zaawansowanym;

• chłoniaki o dużym stopniu złośliwości (agresywne); charakteryzują się dynamicznym przebiegiem, wykazują wysoką wrażliwość na chemioterapię;

• chłoniaki bardzo agresywne.

Rokowanie w wypadku chłoniaka

Wyleczalność chłoniaka zależy w dużej mierze od momentu rozpoznania choroby. Im zostanie ona stwierdzona szybciej, tym większe są szanse na wyzdrowienie. Szacuje się, że wykryte we wczesnym stadium chłoniaki nieziarnicze są w 40–70% wyleczalne. Rokowanie w chłoniaku Hodgkina jest dobre. Wyleczalność wynosi tu 90–95%.

1. Kordek R., Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy, Via Medica, Gdańsk 2007.
2. Poniatowska-Broniek G., Sulik M., Wybrane chłoniaki śródpiersia. II. Pierwotny chłoniak śródpiersia (grasiczy) z dużych komórek B (PMBL), „Polish Annals of Medicine”, 2008, 15(1), s. 43–50.