account-icon
Obliczanie ubezpieczenia
Umów teleporadę
Welbi
Zdrowie psychiczneSamorozwój i motywacja 1 min.

Co to jest inteligencja skrystalizowana?

Magda Habel19.01.2023Aktualizacja: 19.01.2023

Autorem terminu inteligencja skrystalizowana jest badacz Raymond Cattell. Wyjaśniamy, czym jest inteligencja skrystalizowana i w jaki sposób się ją mierzy.


Inteligencja skrystalizowana to zdolność do rozwiązywania problemów za pomocą posiadanej wiedzy i doświadczenia. Mówiąc bardziej obrazowo – jest to umiejętność skutecznego korzystania z informacji, które przechowujemy w mózgu. Nie jest to zatem wrodzona cecha umysłu, za to jej poziom w dużej mierze zależy od czynników społecznych i kulturowych. Osoby, które mają łatwy dostęp do wykształcenia i rozszerzania swojej wiedzy, naturalnie osiągną wyższe wyniki w testach na inteligencję skrystalizowaną.

inteligencja-skrystalizowana-co-za-co-odpowiada
unsplash.com

Polecane

flegmatyk-kto-to-jest-jakie-ma-cechy-charakteru
Zdrowie psychiczne
1 min.
Flegmatyk - kto to jest? Jakie ma cechy charakteru?
27.07.2021
medytacja-transcendentalna-co-to-jest
Zdrowie psychiczne
1 min.
Czym jest medytacja transcendentalna i jakie płyną z niej korzyści?
03.06.2022
psychoterapia-co-to-jest-jakie-sa-techniki-terapeutyczne
Zdrowie psychiczne
3 min.
Psychoterapia - co to jest? Jakie są techniki terapeutyczne?
30.07.2021
5-zasad-zdrowia-psychicznego
Zdrowie psychiczne
1 min.
Jak zachować zdrowie psychiczne w dzisiejszych czasach? Poznaj 5 zasad
05.04.2022
Spis treści
  1. Inteligencja skrystalizowana – teoria Raymonda Cattella
  2. Inteligencja płynna i skrystalizowana – różnice
  3. Inteligencja skrystalizowana i płynna a wiek badanego
  4. Inteligencja skrystalizowana – test

Z inteligencji skrystalizowanej korzystamy, rozwiązując problemy zawodowe, ale również podczas prostych czynności i sytuacji społecznych. Inteligencję skrystalizowaną można z powodzeniem porównać do mądrości życiowej. Co prawda ta ostatnia jest określeniem potocznym, ale bardzo dobrze definiuje inteligencję skrystalizowaną. 

Inteligencja skrystalizowana – teoria Raymonda Cattella

Badania nad inteligencją trwają od ponad 100 lat. Wynikiem pracy naukowej psychologów jest rozszerzenie podstawowej definicji inteligencji i sklasyfikowanie poszczególnych zdolności ludzkiego mózgu. Najbardziej powszechną definicją inteligencji jest teoria Davida Wechslera, która mówi, że są to zdolności pozwalające na racjonalne myślenie i podejmowanie decyzji na tej podstawie. Jednak wielu badaczy zauważyło, że inteligencja jest dużo bardziej złożona. W ten sposób powstały klasyfikacje odnoszące się do konkretnych zdolności umysłowych. 

Istnieje kilka klasyfikacji, ale najbardziej podstawową opracował Charles Spearman. Według niego inteligencję można podzielić na naczelną zdolność intelektualną (czynnik g jak general) oraz specjalne zdolności (s jak specific). Wyniki jego badań rozszerzył Raymond Cattell w 1963 roku. Dokonał podziału naczelnej zdolności intelektualnej na dwie dodatkowe kategorie. Są nimi właśnie inteligencja płynna i skrystalizowana.

Zgodnie z teorią Raymonda Cattella inteligencja skrystalizowana powiązana jest ściśle z pamięcią semantyczną, która stanowi swego rodzaju magazyn wiedzy i życiowych doświadczeń. Zapisane w niej schematy wykorzystywane są właśnie przez inteligencję skrystalizowaną. Wysoki wynik w testach na inteligencję semantyczną mierzy efektywność wykorzystywania wiedzy, którą badany nabył w trakcie swojego życia. 

Inteligencja płynna i skrystalizowana – różnice

Podział na inteligencję skrystalizowaną i płynną nie jest przypadkowy. Inteligencja skrystalizowana i płynna to dwie zdolności umysłowe, które doskonale uzupełniają się na przestrzeni całego ludzkiego życia. Podczas gdy inteligencja skrystalizowana jest zdolnością do wykorzystania nabytej wiedzy i doświadczenia, inteligencja płynna to umiejętność odnajdywania się w zupełnie nowych sytuacjach.

W przypadku inteligencji płynnej mamy do czynienia z procesem rozwiązywania problemów bez posługiwania się magazynem wiedzy z pamięci semantycznej. Korzystając z inteligencji płynnej, możemy sprostać sytuacjom, z którymi jeszcze nie mieliśmy do czynienia, nie posiadamy zatem zapisanego w pamięci schematu postępowania. Możemy to odnieść do sytuacji dziecka, które po raz pierwszy spotyka się z jakąś przeszkodą lub zadaniem do wykonania. Jeśli posiada zdolność abstrakcyjnego myślenia, poradzi sobie w taki sposób, który będzie wydawać się najlepszy. Zwykle są to rozwiązania nieszablonowe, których dorośli już nie zastosują. 

Inteligencja skrystalizowana i płynna a wiek badanego

Przywołanie dziecka jako przykładu dla wyjaśnienia mechanizmu inteligencji płynnej nie jest przypadkowe. Otóż to właśnie u dzieci i młodych ludzi inteligencja płynna jest rozwinięta najbardziej. Do ok. 20 roku życia korzystamy z niej bardzo często, ponieważ nie posiadamy jeszcze wystarczającej wiedzy i doświadczenia, by poradzić sobie z każdym problemem. Z tego właśnie powodu firmy technologiczne zatrudniają bardzo młodych ludzi. Ich kreatywność jest w szczytowej formie i potrafią nieszablonowo podchodzić do różnych problemów. 

Iloraz inteligencji płynnej spada wraz z wiekiem i utratą plastyczności tkanki mózgowej. W jej miejscu pojawia się inteligencja skrystalizowana. Ponieważ jest to zdolność do wykorzystywania doświadczenia i zdobywanej wiedzy, to naturalne, że najlepsze wyniki testów uzyskują osoby ok. 60. roku życia. Dojrzały wiek oznacza, że pamięć semantyczna pełna jest gotowych schematów postępowania, zarówno w sferze zawodowej, jak i w codziennych problemach. Wiedza jest już na tyle rozległa, że możemy w pełni ją wykorzystać. 

Ważne jest spojrzenie na oba rodzaje inteligencji w kontekście genetyki. Otóż poziom inteligencji płynnej dziedziczymy po przodkach. Umiejętność radzenia sobie z problemami bez wzorca jest niezależna od czynników społecznych i kulturowych. Wpływają one natomiast na poziom inteligencji skrystalizowanej. Łatwa dostępność do edukacji, możliwość doświadczania sztuki i kultury oraz podróże mocno oddziałują na rozwój inteligencji skrystalizowanej. 

Inteligencja skrystalizowana – test

Podział Cattella nie powstałby bez skomplikowanych badań statystycznych. Testy na inteligencję skrystalizowaną nie są tak rozbudowane. Ze względu na specyfikę zdolności wykorzystuje się testy werbalne. Badacze wykorzystują zadania arytmetyczne i słownikowe oraz testy z wiadomości ogólnych. Z pozoru mogłoby się wydawać, że bada się poziom wiedzy, przeprowadzając swoisty egzamin. Jednak chodzi tu głównie o ocenę zdolności do wykorzystania posiadanej wiedzy.

Źródła
  1. P. Żołna, Wybitna inteligencja płynna a poziom inteligencji emocjonalnej i empatii, 2015.
  2. P. Marcinek, Funkcjonowanie intelektualne w okresie starości, „Gerontologia Polska” 2007, 15 (3), s. 69–75.
  3. A. Żmuda, A. Sękowski, I. Szymczak, Potrzeba poznania a inteligencja emocjonalna u osób z wysokimi osiągnięciami edukacyjnymi, „Przegląd Psychologiczny” 2021, 64 (3), s. 67–80.
Author Magda Habel picture

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

zawisc-co-to-jest-jak-sobie-z-nia-poradzic
Zdrowie psychiczne
2 min.
Co to jest zawiść? Poznaj metody radzenia sobie z zawiścią ludzką
19.05.2021
problemy-z-agresja-jakie-sa-objawy-co-robic
Zdrowie psychiczne
1 min.
Problemy z agresją - jakie są objawy? Co robić?
31.10.2021
zespol-aspergera-u-doroslych-objay-leczenie
Zdrowie psychiczne
1 min.
Zespół Aspergera u dorosłych – jakie są jego objawy i leczenie?
29.07.2022
hejt-czym-jest-jak-sobie-z-nim-poradzic
Zdrowie psychiczne
2 min.
Hejt – czym jest i jakie ma konsekwencje? Jak sobie radzić z hejtem?
19.05.2021
Popularne w kategorii Zdrowie psychiczne
trening-autogenny-schultza-na-czym-polega
Zdrowie psychiczne
2 min.
Trening relaksacyjny Schultza – jakie są jego efekty?
19.05.2021
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne
Pakiety medyczne
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Kim jesteśmy

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.