Lewotyroksyna – co to jest? Działanie, wskazania i efekty niepożądane

Hormony tarczycy – dlaczego są tak ważne?

Hormony tarczycy, czyli tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3), są aktywnymi biologicznie związkami wydzielanymi przez gruczoł tarczowy. Pacjenci często zastanawiają się, gdzie jest tarczyca. Gruczoł tarczowy jest nieparzystym gruczołem dokrewnym, położonym w przedniej części szyi, zbudowanym z dwóch płatów połączonych cieśnią, przebiegającą w przedniej części tchawicy. U niektórych osób występuje jeszcze trzeci płat – piramidowy, co traktuje się jako prawidłowy wariant anatomiczny. Wielkość tarczycy jest zależna od płci – u mężczyzn tarczyca jest zwykle większa, a jej objętość nie przekracza 25 ml [1]. 

Prawidłowy poziom tyroksyny i trójjodotyroniny jest niezbędny do optymalnego funkcjonowania organizmu człowieka. Poprzez swoje działanie na tkanki obwodowe hormony tarczycy:

• powodują zwiększenie szybkości metabolizmu, produkcji ciepła, zużycia tlenu, kwasów tłuszczowych i glukozy,

• wpływają na zwiększenie objętości wyrzutowej serca, przyspieszenie akcji serca,

• stymulują wytwarzanie hemoglobiny, niezbędnej do produkcji krwinek czerwonych,

• odpowiadają za prawidłowy rozwój płodu, m.in. w zakresie układu ruchu,

• stymulują układ nerwowy, 

• regulują cykl owulacyjny u kobiet oraz proces spermatogenezy (wytwarzania plemników) u mężczyzn.

Zaburzenia czynności wydzielniczej gruczołu tarczowego mogą prowadzić m.in. do wystąpienia niedoczynności tarczycy – zaburzenia związanego ze zbyt niską w stosunku do zapotrzebowania organizmu produkcją hormonów tarczycy. Do symptomów, które mogą sugerować niedoczynność gruczołu, należą m.in.: zła tolerancja niskiej temperatury, wzrost masy ciała, zmęczenie, obniżenie nastroju, zaparcia. Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Może być też ona efektem stosowanego leczenia, np. operacyjnego usunięcia gruczołu lub leczenia jodem promieniotwórczym. Niedoczynność tarczycy jest wskazaniem do leczenia lewotyroksyną.

Lewotyroksyna – co to jest?

Lewotyroksyna jest analogiem naturalnie występującego hormonu tarczycy – tyroksyny (T4), zawierającym w swej cząsteczce jod lewoskrętny, wykazującym podobne do T4 działanie w organizmie człowieka. Po przyjęciu doustnym jest wchłaniania do krwi w jelicie cienkim, a następnie wiązana z białkami osocza. Szacuje się, iż działanie terapeutyczne wykazuje już po mniej więcej 3 dniach stosowania i utrzymuje się nawet do 3 tygodni po odstawieniu.

Wskazania do przyjmowania lewotyroksyny

Najczęstszym wskazaniem do stosowania lewotyroksyny jest niedoczynność tarczycy: 

• pierwotna – spowodowana chorobą gruczołu tarczowego, np. w chorobie Hashimoto lub po operacyjnym usunięciu tarczycy,

• wtórna – w chorobach przysadki mózgowej, związanych z obniżeniem poziomu TSH,

• trzeciorzędowa – rzadko występująca, spowodowana zmniejszeniem wydzielania TRH przez podwzgórze.

Lewotyroksyna jest również stosowana jako leczenie wspomagające zabieg chirurgiczny i terapię jodem radioaktywnym u chorych z rakiem tarczycy. Lewotyroksyna działa w tym przypadku supresyjnie w stosunku do TSH, mogącego stymulować wzrost komórek nowotworowych, które nie zostały usunięte w trakcie leczenia onkologicznego.

Lewotyroksyna – dlaczego należy przyjmować ją na czczo?

Preparaty zawierające lewotyroksynę należy przyjmować na czczo przynajmniej pół godziny przed pierwszym porannym posiłkiem. Ma to istotne znaczenie w procesie leczenia, ponieważ pozwala na osiągnięcie optymalnego efektu. Obecność pokarmu znacząco zmniejsza wchłanianie lewotyroksyny w jelicie cienkim, co w przypadku przewlekłego, niewłaściwego przyjmowania leku może wiązać się z brakiem spodziewanego efektu. Aby uniknąć takiej sytuacji, warto przestrzegać kilku prostych zasad:

• doustny preparat lewotyroksyny należy przyjmować 30–60 min przed śniadaniem lub 3–4 godziny po kolacji,

• nie należy przyjmować lewotyroksyny jednocześnie z preparatami zawierającym inhibitory pompy protonowej,

• należy zachować co najmniej 4-godzinny odstęp pomiędzy przyjęciem preparatów zawierających żelazo lub wapń a przyjęciem lewotyroksyny,

• lek w postaci kapsułki należy połknąć w całości, popić szklanką wody; tabletki można rozkruszać.

W razie jakichkolwiek wątpliwości co do stosowania leku należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym.

Jakie mogą być działania niepożądane lewotyroksyny?

Działania niepożądane lewotyroksyny, tak jak podczas stosowania każdego innego leku, mogą wystąpić, lecz w tym przypadku są rzadko spotykane. Dotyczą one najczęściej osób na początku leczenia, u których zbyt szybko zwiększana jest dawka leku. Działania niepożądane obejmują m.in.: zaburzenia rytmu serca, kołatanie serca, niewydolność serca, zawał mięśnia sercowego, niepokój, bezsenność, utratę masy ciała, nudności, wymioty, biegunkę.