Co to jest badanie anty-TPO i jaki jest jego koszt?

Czym są przeciwciała?

Przeciwciała, inaczej zwane immunoglobinami, to białka układu odpornościowego. Ich zadaniem jest ochrona organizmu przed inwazją drobnoustrojów, takich jak bakterie czy wirusy. Zdarza się jednak, że zamiast wroga zaczynają one atakować komórki tkanek i narządów gospodarza, doprowadzając do rozwoju choroby. Jest to reakcja autoimmunologiczna. Jeśli rozwija się ona w tarczycy, to doprowadza do uszkodzenia komórek o nazwie tyreocyty, których główną funkcją jest produkcja trójjodotyroniny (FT3) i tetrajodotyroniny (FT4). Enzym peroksydaza tarczycowa (TPO) w warunkach fizjologicznych bierze udział w syntezie hormonów, przestaje działać prawidłowo, ponieważ pojawiają się w organizmie przeciwciała skierowane przeciwko TPO. Miarą uszkodzenia gruczołu tarczowego jest więc właśnie poziom przeciwciał anty-TPO. Warto dowiedzieć się, czym dokładnie są przeciwciała skierowane przeciwko TPO i jakie są konsekwencje ich występowania dla organizmu.

Co to jest anty-TPO?

Anty-TPO to przeciwciała skierowane przeciwko peroksydazie tarczycowej, produkowanej przez komórki wydzielnicze tarczycy. Zaczynają być produkowane w organizmie w momencie, kiedy komórki gospodarza zostaną uznane za komórki obce. Wadliwie działający układ odpornościowy zaczyna więc je niszczyć, doprowadzając do zapalenia i niewydolności gruczołu tarczowego, czego skutkiem jest nadczynność lub niedoczynność tarczycy. Peroksydaza tarczycowa, czyli enzym, który jest konieczny do syntezy dwóch kluczowych hormonów tarczycy – FT3 i FT4, staje się ich celem. Nie powstają więc one w wymaganej ilości. Wykrycie w badaniach laboratoryjnych obniżonego poziomu któregokolwiek hormonu skłania lekarza do wykonania badania anty-TPO celem wykluczenia lub potwierdzenia autoimmunologicznego charakteru choroby.

Kiedy wskazane jest wykonanie badania anty-TPO?

Oznaczenie poziomu przeciwciał anty-TPO powinno być wykonane u pacjentów z podejrzeniem zarówno nadczynności, jak i niedoczynności tarczycy. Badanie to jest zlecane w momencie, kiedy inne oznaczenia, takie jak badanie FT3, FT4, czy TSH, wyjdą nieprawidłowe.

Oznaczanie stężenia przeciwciał anty-TPO służy do diagnostyki:

• autoimmunologicznych chorób tarczycy,

• zapalenia tarczycy,

• powiększenia obwodu szyi,

• nadczynności tarczycy,

• niedoczynności tarczycy.

Przeciwciała anty-TPO wykonuje się także u pacjentów cierpiących z powodu:

• tocznia rumieniowatego układowego,

• niedokrwistości złośliwej,

• reumatoidalnego zapalenia stawów,

• problemów z poczęciem dziecka,

• występowania samoistnych poronień.

To też badanie zalecane osobom, u których planowane jest leczenie amniodaronem, interferonem alfa, interleukiną 2, po chirurgicznym usunięciu tarczycy, po terapii jodem radioaktywnym, oraz kobietom planującym założenie rodziny.

Jak przygotować się do badania anty-TPO?

Badanie anty-TPO wykonywane jest z krwi obwodowej, pobranej z żyły łokciowej. Nie wymaga ono specjalnego przygotowywania się. Można je wykonać o każdej porze dnia, również nie będąc na czczo. Nie jest wymagane ograniczenie wysiłku fizycznego. Warto jednak przed przyjściem do laboratorium sprawdzić, czy lekarz nie zlecił jeszcze innych badań, które w przeciwieństwie do anty-TPO wymagają, by pacjent był na czczo. Jeżeli pacjent przyjmuje jakiekolwiek leki, powinien o tym fakcie poinformować personel laboratorium, ponieważ mogą mieć one istotny wpływ na wiarygodność wyniku.

W jaki sposób interpretować wynik oznaczenia anty-TPO?

Do oznaczania poziomu przeciwciał anty-TPO wykorzystywane są różne metody laboratoryjne. Każda placówka na wyniku podaje jednak zakres referencyjny badanego parametru. Warto zatem, aby pacjenci, którzy wykonują oznaczenie anty-TPO po raz kolejny, robili to w tym samym laboratorium, co umożliwi porównanie wyników.

Przeciwciała anty-TPO nie powinny być obecne we krwi zdrowego człowieka. Ich obecność może wskazywać na: 

• chorobę Hashimoto, 

• nadczynność tarczycy, 

• chorobę Gravesa-Basedowa, 

• pierwotną niedoczynność tarczycy, 

• raka tarczycy.

Badanie anty-TPO powinno być wykonane wraz z innymi oznaczeniami, takimi jak badania anty-TG, TG, FT3 i FT4. Dopiero łączna analiza wszystkich parametrów wraz z wywiadem chorobowym oraz innymi badaniami obrazowymi pozwala na właściwą ocenę czynności tarczycy.

Musisz pamiętać, że nawet jeśli uzyskasz wynik badania, który świadczy o nieobecności przeciwciał anty-TPO w Twoim organizmie, konieczna jest wizyta u lekarza. Zna on wyniki Twoich wcześniejszych badań i potrafi prawidłowo ocenić stan zdrowia.

Jaki jest koszt badania anty-TPO?

Badanie anty-TPO należy do oznaczeń finansowanych ze świadczeń Narodowego Funduszu Zdrowia. Jeśli posiadamy skierowanie od lekarza endokrynologa wystawione w poradni lub szpitalu, to nie musimy płacić za analizę. Każdy pacjent ma jednak prawo pójść do lekarza na wizytę prywatną. Nie ma wtedy możliwości, aby wystawił on skierowanie uprawniające do bezpłatnego wykonania badania. Koszt badania anty-TPO wykonanego komercyjnie wynosi od 25 do 50 zł w zależności od placówki.

1. A. Dęmbińska-Kieć i in., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Podręcznik dla studentów medycyny, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010, s. 792–819.
2. A. Szczeklik, Interna Szczeklika. Mały podręcznik, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020, s. 802–843.
3. R. Carquet, 250 badań laboratoryjnych. Kiedy zlecać? Jak interpretować?, Wydawnictwo PZWL. Warszawa 2007, s. 388–389.