Jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia depresji klinicznej?

Depresja kliniczna – wiedza ogólna oraz przyczyny

Termin „depresja kliniczna” opisuje kilka różnych typów depresji. Wśród depresji klinicznej endogennej wymienia się przede wszystkim depresję typową (prostą), osłupienie depresyjne (czyli depresję z zahamowaniem), depresję agitowaną (czyli lękową) oraz depresję psychotyczną (tzw. urojeniową). Każdy z wymienionych podtypów charakteryzuje się typowym dla siebie zestawem objawów i ich natężenia. Każdy może także wynikać z innego podłoża. Wśród przyczyn depresji endogennej wymienia się m.in. zaburzenia funkcjonowania mózgu, układu hormonalnego, immunologicznego lub wegetatywnego.

Oprócz depresji endogennej występować może także depresja reaktywna. Jest to rodzaj depresji klinicznej, który występuje w wyniku długotrwałego stresu wywołanego jakimś bolesnym lub ważnym wydarzeniem. Przykładem takiej sytuacji może być utrata lub zmiana pracy, śmierć bliskiej osoby, choroba, urodzenie dziecka (w takim wypadku mowa o szczególnym rodzaju depresji – depresji poporodowej) lub jakiekolwiek inne wydarzenie, które wywołało u pacjenta bardzo silne emocje lub traumę.

Polecamy

---

Zdrowie psychiczne

Do jakiego lekarza udać się z depresją?

Z roku na rok rośnie liczba osób, które cierpią na depresję. Według danych WHO z depresją zmaga się nawet 264 milionów ludzi, a do 2030 roku depresja może znaleźć się na pierwszym miejscu na liście najczęstszych schorzeń. Chociaż świadomość depresji wzrasta i mówi się o niej coraz więcej, wielu chorych stara się ukryć objawy przed bliskimi i zmaga się z nią bez specjalistycznej pomocy. A przecież depresja to choroba, którą można leczyć zarówno farmakologicznie, jak i dzięki psychoterapii. Dlatego warto skonsultować swoje objawy ze specjalistą lub wspierać swoich bliskich, aby udali się po pomoc.

Redakcja19.08.2021

Depresja kliniczna – objawy wspólne

Podstawowe kliniczne objawy depresji zostały sklasyfikowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10. Wśród najczęściej występujących wymienia się przede wszystkim spadek nastroju, brak energii oraz zwiększoną męczliwość. 

W przypadku wystąpienia pierwszego z wymienionych pacjent budzi się w złym nastroju i w ciągu dnia jego stan nie ulega większym zmianom. Poczucie smutku i przygnębienia towarzyszy choremu niezależnie od wydarzeń i zmaga się on z tzw. anhedonią, czyli zobojętnieniem emocjonalnym spowodowanym niezdolnością do przeżywania radości i satysfakcji. Z kolei w przypadku odczuwania braku energii lub zwiększonej męczliwości chory może zupełnie stracić zainteresowanie czynnościami, które wcześniej sprawiały mu przyjemność.

Oprócz dwóch głównych czynników warunkujących diagnozę znaczenie mają także objawy występujące pobocznie. Mowa między innymi o zaburzeniach snu i pamięci, spowolnieniu lub pobudzeniu psychoruchowym, zmianach masy ciała oraz problemach z koncentracją. W przypadku tych objawów chory może mieć wątpliwości co do źródła symptomów, zwłaszcza przy depresji urojeniowej, w której możliwe są urojenia nihilistyczne lub hipochondryczne. 

Pierwsze z nich polegają na braku poczucia, gdzie zaczyna się i kończy ciało pacjenta. Osobliwe odczucia bardzo często bywają źródłem obaw o własne zdrowie i życie. Podobnie w przypadku urojeń hipochondrycznych chory także jest przekonany, że cierpi na poważną chorobę (inną niż depresja).

Dodatkowo w przypadku depresji klinicznej występuje także szereg objawów stricte psychologicznych. Należą do nich myśli samobójcze, brak wiary w siebie oraz niska samoocena.

Depresja kliniczna – objawy charakterystyczne dla danego podtypu choroby

Każdy z rodzajów depresji klinicznej ma typowy dla siebie zestaw objawów, które tylko w jego przypadku występują albo w jego przebiegu pojawiają się najczęściej. Oto niektóre z nich:

• W przebiegu depresji typowej (prostej) charakterystyczny jest obniżony nastrój, zwiększony poziom lęku, zaburzenia snu oraz myśli samobójcze. 

• Przy osłupieniu depresyjnym (tzw. depresji z zahamowaniem) pacjent ma zmniejszony napęd psychoruchowy. W skrajnych przypadkach chory może w ogóle przestać się poruszać i wykonywać najprostsze czynności. 

• Depresja urojeniowa objawia się poprzez urojenia bezwartościowości, urojenia nihilistyczne, urojenia nadchodzącej katastrofy, urojenia hipochondryczne, urojenia winy, grzeszności lub przestępstw.

• Z kolei dla depresji agitowanej (czyli lękowej) charakterystycznym symptomem jest występowanie lęku pod postacią behawioralną oraz somatyczną. Bezpośrednio z niego wynikają kolejne objawy, m.in. ataki paniki, myśli samobójcze i niepokój psychoruchowy.

• W przebiegu depresji hipochondrycznej oprócz obniżonego nastroju występuje zwiększona koncentracja wokół domniemanego pogorszenia się stanu zdrowia i zagrożenia życia.

• Dla depresji z natręctwami charakterystyczne są nieustępliwe myśli i niewytłumaczalne impulsy. Mogą one dotyczyć zrobienia krzywdy sobie lub komuś innemu.

• Przy depresji depersonalizacyjnej pacjent jest skrajnie zobojętniały i czuje, że zupełnie zatracił empatię.

Leczenie depresji

W przypadku podejrzenia depresji najlepiej udać się najpierw do lekarza rodzinnego oraz psychoterapeuty. Pierwszy ze specjalistów zleci dodatkowe badania, aby wykluczyć biologiczne podłoże objawów. Drugi rozpocznie z pacjentem psychoterapię i – jeżeli będzie to konieczne – zaleci wizytę u psychiatry. Psychiatra może zdecydować o wspomaganiu farmakologicznym leczenia pacjenta. Warto jednak pamiętać, że leki powinny być jedynie dodatkiem do psychoterapii, a nie być traktowane zastępczo.

Psychiatra może także wystawić zwolnienie L4, jeżeli uzna, że choremu łatwiej będzie wrócić do zdrowia, nie pracując. Przerwa od życia zawodowego może trwać maksymalnie 182 dni (bez przerw).