Co to jest depresja maskowana? Jak leczyć i jak rozpoznać to zaburzenie?

Depresja – co warto o niej wiedzieć?

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) depresja zajmuje 4. miejsce na liście najpoważniejszych problemów zdrowotnych. Nie bez powodu zyskała miano choroby cywilizacyjnej – dzisiejsze szybkie tempo życia, ogromna presja, jakiej doświadcza wielu ludzi, oraz zaburzona równowaga między pracą i życiem prywatnym sprawiają, że w ciągu życia zapada na nią aż 17% ludzi.

Klasyczny epizod depresyjny wiąże się przede wszystkim z przygnębieniem i apatią (nie bez powodu depresja zaliczana jest do zaburzeń nastroju). Do najbardziej typowych symptomów zalicza się też m.in.: chroniczne zmęczenie, problemy ze snem, poczucie winy i bezwartościowości, nieumiejętność przeżywania przyjemności, utratę dotychczasowych zainteresowań oraz obniżenie sprawności poznawczej.

Depresja sprawia, że dotknięta nią osoba nie jest w stanie normalnie funkcjonować. Nawet jeśli udaje jej się wywiązywać z podstawowych obowiązków, nie czerpie satysfakcji ze swojego życia i nic jej nie cieszy. Badacze nie są zgodni co do przyczyn tego zaburzenia. Prawdopodobnie wpływ na jej powstawanie mają: czynniki genetyczne, budowa mózgu, wydzielanie neuroprzekaźników, nieprzystosowawcze i niewspierające przekonania dotyczące siebie i świata, a także trudne, przytłaczające doświadczenia.

Bardzo ważne jest to, by w porę zauważyć cierpienie chorego i jak najszybciej mu pomóc. Leczenie depresji rokuje dobrze, a dotknięte nią osoby mogą z powodzeniem prowadzić normalne, satysfakcjonujące życie, jednak nie należy próbować walczyć z nią na własną rękę. Kluczowe jest profesjonalne wsparcie ze strony psychoterapeuty, a w razie potrzeby również lekarza psychiatry.

Maski depresji

Nie każdy rodzaj depresji jest łatwy do zauważenia. U niektórych chorych na zaburzenie afektywne lęk skutecznie ukrywa się pod „maską”. Taka depresja nazywana jest depresją maskowaną lub ukrytą. Jej objawy są trudne do uchwycenia, ponieważ na pierwszy plan wysuwają się inne dolegliwości pełniące funkcję „maski”. Z tego powodu bardzo wielu pacjentów przez lata leczy się na zupełnie inne schorzenia.

Maski depresji można podzielić na kilka kategorii:

• maski bólowe, np.: silne bóle głowy, bóle brzucha, bóle pleców, bóle w klatce piersiowej lub bóle kończyn;

• maski wegetatywne, obejmujące inne objawy somatyczne, np.: biegunki, skoki ciśnienia, świąd, zawroty głowy, nudności, wymioty, duszności, dreszcze, zespół niespokojnych nóg albo zmiany cyklu miesiączkowego;

• maski psychopatologiczne, m.in.: jadłowstręt psychiczny, fobie, natręctwa i ataki paniki;

• maski behawioralne, np. nadużywanie substancji psychoaktywnych czy inne niebezpieczne zachowania;

• zaburzenia rytmu dobowego, czyli: trudności z zasypianiem, płytki sen, senność w ciągu dnia i aktywność o nietypowych porach.

Jak rozpoznać depresję maskowaną?

Rozpoznanie depresji ukrytej jest bardzo trudne, ponieważ jest ona skutecznie maskowana przez pozornie niezwiązane z nią dolegliwości. Czasem pacjent bardzo długo jest leczony na zupełnie inną, źle rozpoznaną, chorobę, co niestety opóźnia prawidłową diagnozę i terapię. Z pewnością warto rozważyć konsultację z psychiatrą, kiedy wdrożone leczenie nie przynosi żadnych rezultatów – z dużym prawdopodobieństwem oznacza to bowiem, że przyczyna objawów jest psychologiczna.

Podczas diagnozowania zaburzeń depresyjnych główne role odgrywają psychoterapeuta lub psychiatra, którzy korzystają przede wszystkim z przeprowadzonych przez siebie wywiadów, ale mogą posłużyć się także kwestionariuszami badającymi nastrój. Bardzo popularne testy, czyli skala depresji Becka oraz skala depresji Hamiltona, są tak skonstruowane, by wychwytywać również dolegliwości somatyczne mogące stanowić maski depresji.

Leczenie depresji maskowanej

Terapia ukrytej depresji przebiega bardzo podobnie jak w przypadku wszystkich innych zaburzeń afektywnych jednobiegunowych. Bardzo ważnym jej elementem jest psychoterapia – zarówno indywidualna, jak i grupowa. Zwłaszcza ta pierwsza ma na celu naukę rozpoznawania i wyrażania własnych emocji, a także trening konstruktywnego radzenia sobie z problemami. W toku leczenia wzmacniane są też samoocena i pewność siebie chorego. Natomiast jeżeli sama psychoterapia nie wystarczy, lekarz może podjąć decyzję o połączeniu oddziaływań psychoterapeutycznych z zastosowaniem środków farmakologicznych.