Język włochaty – przyczyny i leczenie zmiany

Język włochaty – charakterystyka

Wygląd języka jest cennym źródłem informacji na temat zdrowia. Wszelkie pojawiające się na nim zmiany mogą świadczyć o rozwoju zaburzeń miejscowych lub ogólnych. Stan narządu może zmieniać się pod wpływem chorób krwi, skóry, przewodu pokarmowego, niedoborów witamin i mikroelementów, chorób ogólnoustrojowych, alergii. Jedną ze zmian klinicznych, która wpływa na zmianę wyglądu narządu, jest tzw. język włochaty.

To stan, w którym na powierzchni w środkowej części języka w wyniku namnożenia warstw kreatyny pojawiają się wydłużone brodawki nitkowate, przypominające włosy. Mają one zabarwienie żółto-brązowe, czarne, zielone lub białe i są ułożone w kształt trójkątny lub owalny. Wpływ na zabarwienie brodawek mają aktywność drobnoustrojów, a także najczęściej spożywane pokarmy. Ciemne zabarwienie brodawek może wynikać z nadużywania alkoholu, palenia papierosów i przyjmowania niektórych leków (antybiotyków, środków przeciwpsychotycznych). Brodawki nie złuszczają się, a namnażają, osiągając nawet 18 mm długości i 2 mm szerokości. Czubek i powierzchnie boczne języka pozostają niezmienione, zachowując zdrowy kolor i strukturę narządu.

Język włochaty – możliwe przyczyny 

Przyczyn języka włochatego jest wiele. Zmiana najczęściej powstaje jako skutek braku lub nieprawidłowej higieny jamy ustnej. Szczególnie narażone na język włochaty są osoby starsze i bezzębne. Język włochaty obserwowany jest często u osób nadużywających alkoholu, nadmiernie stosujących utleniające płukanki do ust i przyjmujących długotrwale niektóre leki (np. penicylinę, doksycyklinę, neomycynę, niektóre leki przeciwdepresyjne). Język włochaty powstaje też jako objaw niektórych chorób neurologicznych. Dolegliwość jest częstą przypadłością osób palących papierosy i w tej grupie dotyka 33% kobiet i aż 58% mężczyzn [1]. Zawarte w papierosach substancje smoliste i tytoń wpływają na nabłonek jamy ustnej, sprzyjając rozwojowi zmian patologicznych, w tym namnażaniu się grzybów. Źle oczyszczany język i wzmożona aktywność patogenów prowadzi do przewlekłej i rozległej kolonizacji grzybów, które zmieniając pH jamy ustnej, predysponują do rozwoju włochatości. Do powstania języka włochatego predysponują również: zakażenie wirusem HIV, nowotwory złośliwe w zaawansowanym stadium, porażenie nerwu trójdzielnego, kserostomia (suchość w jamie ustnej). 

Objawy języka włochatego

Charakterystycznym i głównym objawem pozwalającym na łatwą diagnozę włochatego języka jest wygląd narządu. Stan ten najczęściej przebiega bez żadnych dodatkowych dolegliwości. Czasami, szczególnie w przypadku bardzo długich brodawek, występuje miejscowy dyskomfort w postaci uczucia ciała obcego na języku i nudności. Zaawansowana zmiana na języku u niektórych powoduje czasami zaburzenia smaku i nieprzyjemny zapach z ust. 

Język włochaty – profilaktyka

Profilaktyka języka włochatego jest prosta i polega przede wszystkim na nabyciu nawyku regularnej i dokładnej higieny jamy ustnej. Osoby mające problem z prawidłowym oczyszczaniem powierzchni języka i zębów powinny zasięgnąć instruktażu stomatologa, jak dbać o zęby.

Problemu języka włochatego można uniknąć, przestrzegając kilku zaleceń:

1. Należy pamiętać o codziennym szczotkowaniu zębów i oczyszczaniu języka z wszelkich osadów. Warto wiedzieć, że gromadzące się na języku zanieczyszczenia nie tylko mogą skutkować powstaniem języka włochatego, ale przede wszystkim zagrażają zdrowiu zębów i dziąseł. Język jest miejscem bytowania mnóstwa chorobotwórczych bakterii, które m.in. sprzyjają rozwojowi próchnicy, stanów zapalnych dziąseł, a nawet chorób ogólnoustrojowych.

2. Do usunięcia nieczystości z języka można użyć zarówno zwykłej szczoteczki do zębów, jak i skrobaczki. Język należy czyścić przynajmniej raz dziennie, usuwając zalegający na jego powierzchni osad.

3. Po czynnościach szczotkowania należy pamiętać o płukaniu ust. 

4. Nie należy zapominać o regularnej irygacji przestrzeni międzyzębowych, w których zbierają się osad i bakterie, m.in. migrujące z języka. 

W przypadku zaawansowanej narośli z objawami pieczenia zalecane jest wykonanie wymazu pod kątem wykrycia infekcji Candida. Symptomem świadczącym o zakażeniu jest również cuchnący oddech i kwaśny posmak w ustach. Jeśli badanie potwierdzi obecność patogenu, konieczne będzie podjęcie antybiotykoterapii.

Jeśli zauważasz u siebie opisane objawy, skonsultuj się z lekarzem rodzinnym.

1. E. Michalak, A. Halko-Gąsior, Wpływ tytoniu na stan jamy ustnej – na podstawie piśmiennictwa, „Family Medicine & Primary Care Review ”, 2013, 15(3), s. 405–407.
2. P. Zalewska, M. Radwan-Oczko, Zmiany fizjologiczne i patologiczne na języku – rola czynników endo- i egzogennych, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2021, 27(4), s. 407–413.