Histamina w testach alergicznych – co to jest i jaką pełni funkcję?

Testy alergiczne – na czym polegają?

Skórne testy alergiczne to podstawowy rodzaj badania stosowany w diagnostyce alergii IgE-zależnej i IgE-niezależnej. W pierwszym przypadku reakcja alergiczna wywoływana jest za pośrednictwem przeciwciał IgE. W drugim reakcję inicjują komórki układu odpornościowego. Na przestrzeni lat opracowano i udoskonalono wiele odmian testów skórnych, a najczęściej wykonywane spośród nich to punktowe testy na alergie pokarmowe, wziewne i leki. Badanie to polega na umieszczeniu roztworu zawierającego alergen na skórze uprzednio przemytej alkoholem lub innym środkiem antyseptycznym. Następnie nakłuwa się skórę w obrębie kropli roztworu z użyciem metalowych lub plastikowych lancetów. Nakłucia mogą być wykonywane metodą klasyczną (prostopadle do powierzchni skóry) albo metodą zmodyfikowaną (pod kątem 30–70 stopni). Każde nakłucie powinno być wykonane osobnym lancetem. Odległość pomiędzy kolejnymi nakłuciami wynosi 2–5 cm. Liczba badanych alergenów zależy od podejrzewanej alergii. Badanie z alergenem odczytywany jest po 15–20 minutach od nakłucia. Aby móc sprawdzić, czy dana substancja wywołała reakcję alergiczną, w międzyczasie przeprowadzane są próby kontrolne, w których kluczową rolę odgrywają histamina i roztwór do rozcieńczania lub sporządzania wyciągów alergenowych.

Co to jest histamina w testach alergicznych?

Histamina występuje naturalnie w ludzkim organizmie – jest hormonem tkankowym należącym do neurohormonów (czyli hormonów produkowanych przez komórki nerwowe). Histamina pełni przede wszystkim funkcję mediatora procesów zapalnych i odczynu alergicznego. Oznacza to, że bierze udział w procesie reakcji układu odpornościowego na kontakt np. z alergenem czy chorobotwórczymi drobnoustrojami (pomaga uruchomić reakcje obronne). Dodatkowo pobudza wydzielanie kwasu żołądkowego i jest neuroprzekaźnikiem (pomaga w przewodzeniu impulsów nerwowych między komórkami układu nerwowego).

Histamina wywołuje zaczerwienienie, lokalne ocieplenie skóry i nabrzmienie. Rozszerza małe naczynia krwionośne, co powoduje wzrost ich przepuszczalności i sprzyja powstawaniu lokalnego obrzęku i bąbli. Histamina drażni zakończenia nerwów czuciowych, co odpowiada za świąd i doznania bólowe.

Wykorzystywana jest w kontroli dodatniej testów skórnych. Dla interpretacji wyniku należy równolegle wykonać testy z roztworami kontrolnymi, żeby przeprowadzić ocenę stanu reaktywności skóry. W badaniu wykonywana jest próba z użyciem roztworu histaminy w różnym rozcieńczeniu – od 1,0 do 10 mg/ml. Najczęściej stosowany jest jednak roztwór 10 mg/ml. Lekarz przeprowadzający test z histaminą odczytuje wynik po 8–10 minutach.

Histamina w testach alergicznych – jak wymierzyć bąbel?

Po upływie czasu podanego wyżej alergolog sprawdza średnicę miejscowego odczynu alergicznego wokół nakłucia. Rozróżniamy średnicę miejscowego obrzęku skóry (tzw. pęcherzyk) oraz rumień wokół. Im większy odczyn, tym wyższe prawdopodobieństwo alergii. Odczytanie wyników kontroli dodatniej z histaminą polega na wyliczeniu średnicy bąbla. Lekarz mierzy bąbla i porównuje wyniki z badania z użyciem alergenu ze średnią średnicą bąbla histaminowego. Za wynik dodatni uznaje się wystąpienie bąbla o średnicy przekraczającej 3 mm. Wymiar bąbla z testowanym alergenem musi być równy lub większy od kontroli dodatniej. Kontrola ujemna nie powinna wywoływać reakcji skóry (to punkt odniesienia do wyników testów alergicznych, w miejscu kontrolnym nie powinny pojawić się żadne objawy alergii).

Interpretacja wyników testów skórnych

Popularna w interpretacji wyników testów skórnych jest skala plusowa. Za pomocą liczby plusów lekarz ocenia stopień uczulenia na alergen:

• 0 – odczyn alergenowy równy jest kontroli negatywnej, oznacza to, że nie ma alergii,

• + – średnia średnica odczynu alergenowego jest większa od odczynu z kontroli negatywnej, a mniejsza od połowy średnicy bąbla histaminowego, oznacza to, że nie ma alergii,

• ++ – średnia średnica bąbla alergenowego jest równa albo większa od połowy średniej średnicy bąbla histaminowego, oznacza wynik wątpliwy,

• +++ – średnia średnica bąbla alergenowego jest równa średniej średnicy bąbla histaminowego, oznacza to, że jest alergia, wynik dodatni,

• ++++ – średnia średnica bąbla alergenowego jest ponad 2 razy większa od średniej średnicy bąbla histaminowego, oznacza to, że jest alergia, wynik dodatni.

Czy reaktywność skóry na histaminę jest zawsze taka sama?

Reaktywność skóry na histaminę jest różna między poszczególnymi osobami. Wielkość bąbla w testach alergicznych nie zależy wyłącznie od histaminy. Oznacza to, że nawet jeśli wykażesz niewielkie uwalnianie histaminy w odpowiedzi na badany alergen, wynik testu alergicznego wciąż może okazać się pozytywny. W związku z tym wynik badania alergicznego nie powinien być porównywany z wielkością bąbla z kontroli dodatniej. 

Sposób żywienia a wyniki testu alergicznego

Testy alergiczne wiążą się z pewnym specjalnym przygotowaniem ze strony pacjenta. Przede wszystkim pamiętaj, aby chociaż w dniu badania wykluczyć z jadłospisu pokarmy, które zawierają duże ilości histaminy bądź też powodują uwalnianie tego związku. Dieta bogata w pokarmy mające w swoim składzie histaminę może wpływać na interpretację badań alergicznych. Dlatego też wskazana jest na ten czas dieta antyhistaminowa. Przed przeprowadzeniem testów konieczne okazać się może odstawienie wybranych leków. Niektóre środki wpływają na ostateczny wynik badania. O tym, które leki i na jak długo powinno się odstawić, należy porozmawiać z lekarzem. 

• Przeczytaj więcej na temat stosowania wapnia na alergię.