Skórne i neurologiczne objawy nadmiaru żelaza

Jak rozpoznać nadmiar żelaza?

Nadmiar żelaza mogą sugerować objawy, na które warto zwrócić uwagę. Są to m.in.: zmęczenie, senność, osłabienie, brak energii, wypadanie włosów, zaburzenia miesiączkowania, a także stany podgorączkowe. Niekoniecznie muszą wystąpić wszystkie objawy jednocześnie. Czasem pojawiają się również problemy ze skórą, która staje się sucha i szara. U mężczyzn może występować kłopot z erekcją. Jeśli nadmiar żelaza jest dużo powyżej dopuszczalnej normy, to może to prowadzić do niewydolności wątroby, a z czasem do jej marskości. Kolejnym krokiem powinno być wykonanie badań z krwi, które potwierdzą lub wykluczą nadmiar żelaza we krwi. Nadmiar tego pierwiastka w organizmie może wskazywać bowiem na hemochromatozę. To genetyczna choroba, która wolno się rozwija, a jej objawy to m.in.: brak energii, utrata masy ciała, osłabienie organizmu oraz bóle kostno-stawowe.

Co powoduje nadmiar żelaza we krwi?

Najczęstszą przyczyną wysokiego poziomu żelaza jest hemochromatoza pierwotna, czyli mutacja genu HFE, która powoduje wchłanianie z organizmu dużo większej ilości tego pierwiastka niż w przypadku zdrowych osób. Standardowo wchłanialność żelaza wynosi 1%, podczas gdy pozostałe 99% jest wydalane z organizmu. U osób z mutacją genu HFE wchłanialność może wynosić nawet 100%, co jest groźne dla wątroby i całego organizmu.

Istnieje także hemochromatoza wtórna, która najczęściej wynika ze złej diety. Dochodzi wtedy do nadmiernego uwolnienia jonów żelaza z czerwonych krwinek oraz komórek wątroby. Uwolnione w ten sposób żelazo trafia do serca, trzustki, płuc, tarczycy, nadnerczy, nerek i szpiku kostnego.

Nadmiar żelaza może powstać również w wyniku przyjmowania wielu preparatów zawierających ten pierwiastek. Jeśli stosujesz kilka suplementów diety, koniecznie sprawdź, czy w ich składzie nie ma żelaza, ponieważ bardzo łatwo można go przedawkować. Najlepiej, jeśli przed rozpoczęciem suplementacji skontaktujesz się z lekarzem, aby dobrać odpowiednią dawkę tego pierwiastka.

Dieta bogata w żelazo, zawierająca czerwone mięso, jaja i wątróbkę może sprzyjać wystąpieniu wysokiego poziomu żelaza we krwi, dlatego warto zwrócić uwagę na to, co się je.

Dieta na nadmiar żelaza

Pierwszym krokiem do obniżenia poziomu żelaza jest zmiana diety. Należy ograniczyć spożywanie mięsa, głównie czerwonego i wątróbki, ponieważ to one są głównym źródłem żelaza. Do jadłospisu można również dodać żółtka czy suszone owoce. Dieta bogata w produkty zawierające wapń ogranicza wchłanianie żelaza, dlatego jeśli cierpisz na nadmiar tego pierwiastka, dodaj jogurty, sery czy mleko. Możesz także sięgnąć po napoje, które wypłukują żelazo, czyli kawę oraz mocną herbatę.

Dietę należy także wzbogacić o świeże warzywa i owoce, orzechy i wartościowe węglowodany, jak ryż, makaron czy kasza. Stosując dietę na nadmiar żelaza, należy także odstawić alkohol, który dodatkowo obciąża wątrobę. Jeśli chcesz obniżyć poziom żelaza, unikaj suplementowania witaminy C oraz produktów, które ją zawierają, ponieważ zwiększa ona jego wchłanialność. Witamina C znajduje się nie tylko w cytrusach, lecz także w papryce, porzeczkach, pomidorach czy kiszonkach.

Jak usunąć nadmiar żelaza z organizmu?

Leczenie nadmiaru żelaza jest procesem długotrwałym i wymaga działania w wielu obszarach. Najprościej i najszybciej można wdrożyć zmiany w sposobie odżywiania. Jeśli nadmiar żelaza jest duży, konieczne będzie upuszczanie krwi w celu pozbycia się tego pierwiastka z organizmu.

Chcąc pozbyć się żelaza z organizmu, często konieczne jest stosowanie leków. Każde leczenie powinno być skonsultowane z lekarzem, który dobierze odpowiednie farmaceutyki w odpowiedniej dawce. Do swojego trybu życia warto włączyć regularną aktywność fizyczną, ponieważ wraz z potem wydala się cenne witaminy i mikroelementy, w tym żelazo. Wcześnie wykryty wysoki poziom żelaza można doprowadzić do optymalnej wartości, dlatego regularne badania z krwi są niezwykle ważne.

1. J. Artym, Udział laktoferryny w gospodarce żelazem w organizmie. Część I. Wpływ laktoferryny na wchłanianie, transport i magazynowanie żelaza, Zakład Terapii Doświadczalnej, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN im. L. Hirszfelda we Wrocławiu, Wrocław 2008.
2. K. Szota, Hemochromatoza. Nadmiar żelaza we krwi, Wydawnictwo Poligraf, Wrocław 2021.