Powikłania po szkarlatynie – co warto o nich wiedzieć?

Co to jest szkarlatyna?

Szkarlatyna (ang. scarlet fever) jest chorobą zakaźną, wywołaną przez bakterię Streptococcus pyogenes. Patogen ten jest zaliczany do grupy paciorkowców beta-hemolizujących grupy A. Oznacza to, że ma on potencjał wywoływania hemolizy, czyli całkowitego rozpadu krwinek czerwonych. Szkarlatyna jest tylko jedną z chorób, które wywołuje Streptococcus pyogenes. Bakteria ta bywa również przyczyną takich schorzeń jak róża, liszajec zakaźny, zapalenie tkanki podskórnej czy martwicze zapalenie powięzi.

Szkarlatyna występuje głównie u dzieci. Objawia się najczęściej gorączką, silnym bólem gardła, nudnościami i wymiotami, bólem głowy i drobnoplamistą wysypką na ciele. Charakterystycznym symptomem jest zaczerwienienie języka – mówi się wówczas o „malinowym języku”. Zakażenie może prowadzić m.in. do groźnych powikłań o charakterze ropnym. Ryzyko ich wystąpienia można zmniejszyć, wdrażając odpowiednią antybiotykoterapię. Najczęściej stosuje się penicylinę, a w przypadku alergii na penicyliny – cefalosporynę pierwszej generacji. Jeśli zauważysz u siebie lub u swojego dziecka objawy mogące świadczyć o szkarlatynie, nie zwlekaj! Zgłoś się na konsultację do lekarza rodzinnego. Pamiętaj, że wczesna diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia zwiększają szansę na szybki powrót do pełni zdrowia.

Lekarz, jeśli uzna to za wskazane, zleci wykonanie niezbędnych badań, aby potwierdzić rozpoznanie zakażenia Streptococcus pyogenes. Specjalista wyjaśni Ci również, jak możesz wzmocnić organizm po antybiotyku.

• Przeczytaj także: Jakie właściwości oraz zastosowanie ma witamina C?

Jakie mogą być powikłania po szkarlatynie?

Przed odkryciem antybiotyków powikłania po szkarlatynie u dzieci i osób dorosłych występowały bardzo często. Choroba wiązała się również z wysokim ryzykiem śmierci, szczególnie u najmłodszych pacjentów. Przełomem w leczeniu szkarlatyny i innych zakażeń bakteryjnych było odkrycie penicyliny przez Alexandra Fleminga w 1928 roku. Za swoje zasługi w dziedzinie medycyny został on uhonorowany w 1945 roku Nagrodą Nobla.

Powikłania po szkarlatynie można podzielić na dwie kategorie – ropne i nieropne. Według ekspertów nieropne powikłania po szkarlatynie powstają w wyniku nasilonej odpowiedzi układu immunologicznego człowieka. Powikłania ropne są zwykle konsekwencją szerzenia się zakażenia bakteriami na tkanki sąsiednie. Ponieważ pierwotne miejsca infekcji to gardło i migdałki podniebienne, do najczęstszych powikłań ropnych należą zapalenie ucha środkowego i ostre zapalenie zatok. Stamtąd patogeny mogą przedostawać się do ośrodkowego układu nerwowego, a w efekcie prowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Jeśli po przebytej szkarlatynie zauważysz u siebie objawy zapalenia zatok, ból głowy, ucha czy sztywność karku – niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem!

Ropne powikłania po szkarlatynie

Do ropnych powikłań po szkarlatynie należą:

• ropień okołomigdałkowy,

• ropień okołogardłowy,

• ostre ropne zapalenie zatok,

• ostre ropne zapalenie ucha środkowego,

• martwicze zapalenie powięzi (struktury znajdującej się pod tkanką podskórną),

• sepsa (posocznica),

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,

• ropień mózgu,

• septyczna zakrzepica żył szyjnych.

Nie sposób omówić w ramach jednego artykułu wszystkich objawów towarzyszących wyżej wymienionym powikłaniom zakażenia Streptococcus pyogenes. Pamiętaj, aby każdy nowy, niepokojący symptom konsultować ze specjalistą. Może to być nawrót wysokiej gorączki, ból ucha bądź głowy, sztywność karku, zmiany skórne czy silny, bolesny obrzęk gardła lub okolicy migdałka podniebiennego.

• Sprawdź też, jakie są domowe sposoby na wysypkę po antybiotyku!

Nieropne powikłania po szkarlatynie

Do nieropnych powikłań szkarlatyny zaliczamy:

• ostrą gorączkę reumatyczną,

• popaciorkowcowe reaktywne zapalenie stawów,

• ostre zapalenie kłębuszków nerkowych,

• zespół paciorkowcowego wstrząsu toksycznego,

• zespół PANDAS (dziecięce autoimmunizacyjne zaburzenia neuropsychiczne związane z infekcjami paciorkowcowymi).

Od momentu odkrycia antybiotyków częstość występowania ostrej gorączki reumatycznej znacząco zmalała. Do jej objawów należą m.in. zapalenie stawów, zapalenie serca, zmiany skórne (rumień), guzki podskórne i pląsawica Sydenhama (mimowolne ruchy, chwiejność emocjonalna).

Zespół paciorkowcowego wstrząsu toksycznego jest konsekwencją uwalniania toksyn bakteryjnych do krwiobiegu. Choroba ta przebiega ze spadkiem ciśnienia tętniczego i uszkodzeniem narządów. Po początkowych objawach (gorączce, obrzękach, osłabieniu) szybko dochodzi do niewydolności narządów. Śmiertelność w przebiegu zespołu paciorkowcowego wstrząsu septycznego jest bardzo wysoka.

Zespół PANDAS należy podejrzewać u dzieci, u których po przebytym zakażeniu paciorkowcami pojawiły się m.in. zaburzenia obsesyjno-kompulsywne oraz tiki.