Ciąża pozamaciczna - jakie ma objawy?

Czym jest ciąża pozamaciczna?

Ciąża pozamaciczna inaczej nazywana jest ciążą ektopową. To stan, w którym zapłodnione jajo płodowe ulega zagnieżdżeniu się, czyli implantacji, poza błoną śluzową, która wyściela macicę. Normalnie to właśnie w tym narządzie żeńskiego układu rozrodczego zachodzi rozwój zarodkowy (embrionalny). W prawidłowo przebiegającej ciąży po zapłodnieniu, do którego dochodzi w jajowodzie, zarodek w ciągu 2-3 dni przemieszcza się do jamy macicy, gdzie zagnieżdża się na tylnej lub przedniej ścianie. Tam bezpiecznie rozwija się i rośnie przez dziewięć miesięcy.

Ciąża pozamaciczna może mieć różną lokalizację. Najczęściej rozwija się w obrębie jajowodu. Rzadziej spotykane są przypadki ciąży ektopowej w obrębie jajnika, szyjki macicy, rogu macicy, otrzewnej. Z uwagi na umiejscowienie ciąży pozamacicznej jej nazwa jest doprecyzowana. I tak w zależności od obszaru jej występowania może rozwinąć się m.in. ciąża brzuszna, jajnikowa, jajowodowa.

Ciąża pozamaciczna stanowi około 2% wszystkich ciąż. Nie ma szczegółowych danych dotyczących Polski. Szczególny przypadek ciąży ektopowej stanowi tzw. ciąża heterotopowa. Określa się w ten sposób jednoczesne występowanie ciąży zagnieżdżonej prawidłowo, czyli w jamie macicy, oraz ciąży pozamacicznej. Dotyczy ona głównie ciąż uzyskanych dzięki procedurom wspomaganego rozrodu.

Objawy ciąży pozamacicznej - po jakim czasie się pojawiają?

Na początkowym etapie ciąża ektopowa ma przebieg taki sam, jak ta rozwijająca się prawidłowo. Pierwsze objawy ciąży pozamacicznej to zatem: zatrzymanie krwawienia menstruacyjnego, kłucie lub mrowienie w piersiach, nudności, zmiana apetytu, zmęczenie. Na wczesnym etapie, czyli około 4-5 tygodnia, ciąża ektopowa może być niewidoczna lub daje w badaniu niecharakterystyczny obraz. Najczęściej około 6-10 tygodnia pojawiają się typowe objawy ciąży pozamacicznej.

Podejrzenie ciąży pozamacicznej wiąże się z wystąpieniem następujących objawów:

• ból brzucha, który jest odczuwany jako tępy lub kłujący, nie ustępuje samoistnie i towarzyszy mu tkliwość powłok brzusznych,

• guz przydatków (może go stwierdzić tylko lekarz, a nie sama pacjentka),

• zatrzymanie miesiączki oraz krwawienie z dróg rodnych, które występuje po kilku tygodniach, a z reguły w drugim miesiącu od zatrzymania miesiączki.

Poza tzw. triadą objawów pojawić się mogą inne oznaki ciąży pozamacicznej, w tym m.in.: omdlenia, powiększenie macicy czy obecność płynu w zatoce Douglasa. To struktura położona w tylnej części miednicy mniejszej, która nazywana jest inaczej zagłębieniem odbytniczo-macicznym. Stan ten wynika ze wzrostu przepuszczalności naczyń krwionośnych.

Ciąża pozamaciczna - objawy wstrząsu

Na skutek pęknięcia jajowodu w wyniku ciąży pozamacicznej może rozwinąć się wstrząs. Należy go podejrzewać, gdy jednostronny ból brzucha nabiera na sile i pojawiają się ogólne objawy, takie jak:

• ból głowy,

• zawroty głowy,

• osłabienie organizmu,

• blada i chłodna skóra,

• podwyższona temperatura ciała,

• silne poty,

• Tachykardia, czyli przyspieszenie akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę.

W takiej sytuacji liczy się czas. Trzeba jak najszybciej udać się do szpitala, gdzie dokonywana jest interwencja chirurgiczna. Niewydolność krążenia związana z utratą krwi w przebiegu krwawienia z pękniętej ciąży ektopowej jest szczególnie niebezpiecznym stanem, zagrażającym życiu kobiety, dlatego tak ważne jest, abyś zawczasu wiedział, jakie są objawy ciąży pozamacicznej. Wówczas szybciej można udać się po pomoc do lekarza.

Diagnostyka różnicowa ciąży pozamacicznej

Objawy ciąży pozamacicznej są podobne do tych towarzyszących wielu innym patologiom narządów rodnych u kobiet. W rozpoznaniu tego stanu konieczna okazuje się diagnostyka różnicowa (czyli wykluczenie innych stanów i chorób, które mogą dawać podobne objawy co ciąża pozamaciczna). Specjaliści uwzględniają w niej takie przypadłości, jak m.in.:

• endometriozę - obecność błony śluzowej macicy, czyli endometrium, poza jamą macicy,

• pęknięcie torbieli jajnika, czyli patologicznej przestrzeni występującej w obrębie jajnika, która otoczona jest ścianą,

• ciążę wewnątrzmaciczną,

• poronienie samoistne,

• zapalenie wyrostka robaczkowego,

• skręcenie przydatków macicy, czyli powiązanych anatomicznie i czynnościowo z macicą narządów, jak jajowody i jajniki oraz podpierające je tkanki.

Jak można rozpoznać ciążę pozamaciczną? Lekarz przeprowadza wywiad i badanie fizykalne. Postępowanie diagnostyczne uwzględnia m.in.: oznaczenie wartości podjednostki beta hCG (jednego z najwcześniej wykrywanych hormonów, występujących w ciąży we krwi i moczu kobiety), badanie USG, laparoskopię, nakłucie, czyli punkcję, zagłębienia odbytniczo-macicznego, badanie poziom metabolitu progesteronu.Odpowiednio wczesne zdiagnozowanie ciąży ektopowej ściśle wiąże się ze zmniejszeniem odsetka zgonów kobiet z tym rozpoznaniem. Stanowi ona bowiem jedną z najczęstszych przyczyn śmiertelności matek w I trymestrze ciąży.

1. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020, s. 89.
2. B.P. Goksedef, S. Kef, A. Akca i in., Risk factors for rupture in tubal ectopic pregnancy: definition of the clinical findings, „European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology” 2011, t. 154, nr 1, s. 96–99.
3. G. Herold, Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, s. 308.
4. O. Ortyński, Ciąża pozamaciczna, „Medycyna Rodzinna” 2000, nr 3–4, s. 53–56.
5. J.I. Tay, J. Moore, J.J. Walker, Ectopic pregnancy, „Western Journal of Medicine” 2000, t. 173, nr 2, s. 131–134.
6. P. Welsby, I. Ramsden, Clinical history taking and examination: an illustrated color text, Churchill Livingstone, New York 2002, s. 65.