Jonoforeza – wskazania, przeciwwskazania, rezultaty zabiegu

Na czym polega jonoforeza?

Jonoforeza to zabieg z użyciem prądu stałego w celach leczniczych. Dzięki temu można nieinwazyjnie wprowadzić w konkretne miejsce substancję leczniczą. Produkty wykorzystywane w zabiegu najczęściej są podawane w formie maści, kremu lub wodnego roztworu. Podczas jonoforezy zachodzi zjawisko rozpadu związków chemicznych na jony w polu elektrycznym. Jony dodatnie, czyli kationy, umieszczane są pod elektrodą dodatnią (anodą). Jony ujemne, czyli aniony, są umieszczane pod elektrodą ujemną (katodą). Takie same ładunki odpychają się, zatem jeśli pomiędzy nimi jest chory obszar z zaaplikowanym lekiem, to ten lek efektywnie wniknie poprzez warstwy skóry. Podczas zabiegu stosowany jest prąd nie większy niż 0,2 mA/cm2, a jego intensywność dostosowywana jest do indywidualnych odczuć. 

Cząsteczki jonowe są niewielkie i hydrofilowe, dzięki temu łatwiej przenikają do głębszych warstw. Jony po wniknięciu do skóry są rozmieszczone w obrębie warstwy naskórkowej i skóry właściwej, a następnie przy pomocy naczyń krwionośnych rozprowadzane wraz z prądem poprzez krew do całego organizmu. Dla niektórych osób jonoforeza jest przyjemna i relaksująca. W zabiegu używa się różnego rodzaju substancje lecznicze, takie jak chlorek wapnia, ibuprofen, ketoprofen, diklofenak czy tramadol.

Jak wygląda zabieg jonoforezy?

Zabieg jonoforezy rozpoczyna się od nałożenia na zmienione chorobowo miejsce odpowiednio dobranego leku. Kolejnym krokiem jest umieszczenie elektrod (dodatniej i ujemnej) po obu stronach leczonego miejsca i owinięcie ich bandażem, aby pozostawały nieruchomo. Następnie fizjoterapeuta włącza urządzenie i dopasowuje moc działania do odczuć osoby poddającej się zabiegowi.

Jeśli w trakcie zabiegu poczujesz pieczenie lub inny dyskomfort w leczonym obszarze, natychmiast poinformuj o tym fizjoterapeutę, ponieważ zbyt duże natężenie prądu stałego może powodować oparzenia.

Odczucia podczas zabiegu są kwestią indywidualną. Niektórzy porównują jonoforezę do delikatnego wbijania szpilek w skórę. Takie odczucie oznacza, że prąd przepływa pomiędzy elektrodami prawidłowo. Zabieg trwa zazwyczaj od 10 do 20 minut. Po jego zakończeniu należy zdjąć elektrody i wmasować pozostały lek w skórę. Lekkie zaczerwienienie w miejscu chorobowo zmienionym po takim zabiegu jest całkowicie normalne.

Przy niektórych rodzajach bólu efekt widoczny jest już po pierwszym zabiegu, jednak zalecane jest wykonanie serii składającej się z 10–15 zabiegów wykonywanych co 2 dni. Czasami zalecane jest wykonywanie zabiegu codziennie – wszystko zależy od rodzaju dolegliwości, jej nasilenia i potrzeb.

Zastosowanie w kosmetologii 

Zabieg przy użyciu prądu stałego jest popularny w kosmetologii. Sprawdza się w leczeniu powierzchownych zmian na skórze, w szczególności trądziku różowatego, pospolitego czy owrzodzeń. Niektórzy wykorzystują jonoforezę na nadpotliwość, w szczególności dłoni oraz stóp. Sprawdzi się u osób, których pot ma charakterystyczny nieprzyjemny zapach przypominający cebulę. W zależności od nasilenia zmian zabieg jest proponowany jako terapia łączona, np. z ultradźwiękami. 

Jonoforeza w kosmetyce jest równie skuteczna w eliminowaniu zmarszczek, zmniejszaniu widoczności blizn, przebarwień skóry czy braku elastyczności. Wskazaniem są także rozszerzone naczynia krwionośne występujące w cerze naczynkowej czy pojawiają się w przebiegu trądziku różowatego. Zamykanie naczynek zmniejszy objawy takie jak zaczerwienienie skóry. Prądy poprawiają napięcie skóry, zmniejszają rumień, a także minimalizują widoczność porów. W zabiegach najczęściej wykorzystuje się preparaty zawierające jony miedzi, cynku lub wapnia. 

Wykorzystanie w rehabilitacji

Jonoforeza w rehabilitacji jest częstym wyborem, w szczególności ze względu na jej szybkie efekty, małą inwazyjność zabiegu i jego niską cenę. Stosuje się ją w leczeniu:

• zaburzeń naczynioruchowych,

• stanów zapalnych skóry,

• nerwobóli,

• bóli niewielkich stawów (kolan, łokci),

• stanów zapalnych tkanek miękkich.

Popularnym zabiegiem jest jonoforeza borowinowa. Wykorzystuje się ją w leczeniu przykurczy, stanów pourazowych mięśni i stawów, np. torbieli Bakera, w przypadku bólu kręgosłupa, zaburzeń krążenia obwodowego. W tym rodzaju zabiegu używany jest żel borowinowy, bogaty w wiele składników mineralnych. Wprowadzana jest ona w głąb ciała, dzięki czemu efekty są szybsze i bardziej odczuwalne. Jonoforeza borowinowa pomoże w leczeniu wypadającego dysku. Seria zabiegów zmniejszy ucisk na kręgi, a jednocześnie zmniejszyć dolegliwości bólowe. 

Przeciwwskazania do zabiegu

Chociaż jonoforeza jest zabiegiem mało inwazyjnym i przynoszącym wiele korzyści dla zdrowia, nie u wszystkich może być ona przeprowadzona. Przeciwwskazaniem do wykonania zabiegu jest:

• choroba nowotworowa,

• choroby serca, w tym rozrusznik serca,

• miażdżyca,

• uczulenie na podawany lek,

• przerwana ciągłość skóry na obszarze, na którym jest wykonywany zabieg,

• niewydolność krążeniowo-oddechowa,

• zakrzepica żył,

• zatorowość,

• astma oskrzelowa,

• epilepsja,

• powiększone węzły chłonne.

Nie jest to również zabieg dla kobiet w ciąży. W zależności od stosowanego leku warto zweryfikować, czy nie wchodzi on w interakcje z innymi środkami stosowanymi na stałe.