Nadwrażliwość, nietolerancja czy alergia pokarmowa – jak je rozpoznać? Skorzystaj z teleporady

Czym jest alergia, nadwrażliwość i nietolerancja pokarmowa?

W 2008 roku Europejska Akademia Alergologii i Immunologii wprowadziła ujednolicone nazewnictwo wszystkich niepożądanych reakcji pokarmowych. Główny podział obejmuje reakcje toksyczne na zawarty w pokarmie składnik (np. toksyna muchomora, jad kiełbasiany) oraz reakcje z nadwrażliwości. Zdefiniowano je jako nieprawidłowe reakcje organizmu występujące po zjedzeniu pokarmów dobrze tolerowanych przez osoby zdrowe. Nadwrażliwość z kolei podzielono ze względu na patomechanizm, który ją powoduje i wyróżniono: alergie i nietolerancje.

Polecamy

---

Telemedycyna

Alergolog: jak może pomóc Ci online?

Oczekiwanie na konsultację do lekarza alergologa, szczególnie w okresie pylenia roślin, jest wydłużone. Na szczęście pomóc może e‑wizyta. Teleporada z alergologiem to komfortowa alternatywa dla czekania w przepełnionych poczekalniach lekarskich. Jest również najszybszą, do tego bardzo pomocną formą kontaktu nie tylko z alergologiem, ale i z innymi specjalistami.

Redakcja11.10.2021

Alergia, czyli nadwrażliwość alergiczna

Alergia pokarmowa to nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na składniki zawarte w pokarmie. Jeśli cierpisz na alergię, to po spożyciu alergenu Twój układ odpornościowy mobilizuje do walki przeciwciała, których zadaniem jest unieszkodliwienie i usunięcie go z organizmu. W tym procesie między innymi uwalniana jest histamina – substancja odpowiadająca za powstanie charakterystycznych objawów alergii.

Nietolerancja, czyli nadwrażliwość niealergiczna

Nietolerancje pokarmowe nie są zależne od funkcjonowania układu immunologicznego i dzielimy je na:

• Nietolerancje enzymatyczne wynikające z zaburzeń wydzielania konkretnych enzymów, niezbędnych do trawienia składników pożywienia. W wyniku tych niedoborów dochodzi do uszkodzenia nabłonka jelitowego, a w rezultacie do zaburzenia wchłaniania.

• Nietolerancje farmakologiczne i/lub chemiczne spowodowane substancjami zawartymi w żywności. Nasilenie i rodzaj objawów zależy od ilości danej substancji i sposobu jej metabolizowania w organizmie. Reakcje może wywoływać między innymi: histamina, tyramina, a także tryptamina, fenyloetyloamina i serotonina.

• Nietolerancje idiopatyczne spowodowane spożyciem pokarmów zawierających np.: barwniki, konserwanty spożywcze, przeciwutleniacze.

Jak odróżnić alergię od nietolerancji pokarmowej?

W diagnostyce alergii pokarmowej i nietolerancji pokarmowych najważniejsze jest ustalenie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy spożytym pokarmem a objawami, które wywołuje. Podstawą jest szczegółowy wywiad, uzupełniony o obserwacje pacjenta, takie jak:

• Czas wystąpienia pierwszych objawów – objawy wywołane reakcją alergiczną występują o wiele szybciej (czasami natychmiastowo) niż objawy wywołane nietolerancją pokarmową, które często pojawiają się z opóźnieniem od kilku godzin do kilku dni.

• Ilość spożytego składnika – alergię może spowodować nawet śladowa ilość alergenu, w przypadku nietolerancji niewielka ilość danego składnika zazwyczaj nie wywołuje symptomów.

• Reakcja organizmu – objawy alergii mogą być bardzo ciężkie i prowadzić nawet do wstrząsu anafilaktycznego, w przypadku nietolerancji przebieg jest zazwyczaj łagodniejszy.

Rodzaje nietolerancji pokarmowych

Nietolerancje pokarmowe występują o wiele częściej od alergii – ocenia się, że mogą one dotyczyć nawet 45% populacji. Wyróżniamy nietolerancje na:

• laktozę – wywołują ją produkty bogate w ten składnik takie jak: mleko, śmietana, masło, lody,

• histaminę – zawartą np. w pomidorach, wołowinie, skorupiakach, serach dojrzewających,

• fruktozę – zawartą w miodzie, owocach i w niektórych warzywach.

Objawy nietolerancji mogą powodować także produkty zawierające w składzie kofeinę, glutaminian sodu, salicylany (owoce jagodowe, wiśnie, mleko w proszku) oraz tyraminę (produkty kiszone, sery długodojrzewające).

Diagnostyka nadwrażliwości pokarmowej

W diagnostyce alergii korzysta się z: punktowych testów skórnych, testów płatkowych, oznaczenia całkowitego stężenia przeciwciał IgE oraz swoistych IgE w surowicy. W diagnostyce nietolerancji testy zależą od substancji, która wywołuje niepożądane reakcje.

W obydwu przypadkach kluczowe są Twoje obserwacje – jeśli odczuwasz objawy związane z nadwrażliwością pokarmową, najlepiej zapisuj je w formie dzienniczka, w którym uwzględnisz składniki pokarmowe wywołujące niepożądane reakcje i symptomy, które wywołują. Z tymi obserwacjami możesz udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który oceni czy potrzebujesz pomocy specjalisty lub wypisze Ci skierowanie na badania, które będą pomocne w dalszej diagnozie.

1. Błońska A., Łokieć K., Walecka‑Kapica E: Alergia czy nietolerancja pokarmowa - różnice i podobieństwa. Gastroenetrologia Praktyczna 2013, 1(18), 45-49
2. M. Michalczuk, A. J. Sybilski, Nietolerancje pokarmowe. Pediatr Med Rodz 2010, 6(3):189-193.
3. A. Nowicka-Jasztal, E. Bryl, Nadwrażliwość na pokarmy — choroba XXI wieku? Via Medica, Forum medycyny rodzinnej, 2016, 10(1):1-9.
4. Nwaru B.I., Hickstein L., Panesar S.S. i wsp. The epidemiology of food allergy in Europe: a systematic review and meta-analysis. Allergy 2014, 69: 62–75