Umów teleporadę
Welbi
OdżywianieZaburzenia odżywiania 1 min.
Zweryfikowane przez eksperta

Niedobór potasu – przyczyny, objawy, sposób leczenia

Olga Dąbskalek. Agnieszka Żędzian10.08.2022Aktualizacja: 07.10.2023

Niedobór potasu to hipokaliemia. Najczęściej do powstania go przyczyniają się zaburzenia hormonalne, biegunki, przyjmowanie leków przeczyszczających czy moczopędnych. Sprawdź, jakie mogą być konsekwencje zbyt niskiego poziomu potasu w organizmie oraz w jaki sposób leczy się hipokaliemię.


niedobor-potasu-objawy-skutki-jak-uzupelnic
pixabay

Polecane

sniadanie-lekkostrawne-z-czego-powinno-sie-skladac
Odżywianie
2 min.
Śniadanie lekkostrawne - z czego powinno się składać?
27.07.2021
zupa-lekkostrawna-z-czego-ja-ugotowac
Odżywianie
2 min.
Zupa lekkostrawna – z czego ją ugotować? | Welbi
19.05.2021
kurkuma-na-stawy-jak-nalezy-ja-stosowac
Odżywianie
1 min.
Kurkuma na stawy – dlaczego i w jaki sposób ją stosować?
14.05.2021
zupa-dyniowa-z-jakimi-dodatkami-ja-podawac
Odżywianie
2 min.
Zupa dyniowa - z jakimi dodatkami ją podawać?
27.07.2021
Spis treści
  1. Jaka jest rola potasu w organizmie?
  2. Kiedy mówi się o niedoborze potasu?
  3. Jakie mogą być przyczyny niedoboru potasu?
  4. Co powoduje niedobór potasu?
  5. Jak uzupełnić potas w organizmie?

Jaka jest rola potasu w organizmie?

Potas to związek mineralny niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Od odpowiedniej jego ilości zależy funkcjonowanie serca i innych mięśni oraz układu nerwowego. Potas uczestniczy w przewodzeniu impulsów nerwowych, regulacji wartości ciśnienia tętniczego krwi, inicjacji procesu skurczu mięśnia sercowego. Związek ten kontroluje objętość płynu wewnątrz komórek oraz bierze udział w przekształcaniu glukozy w glikogen, co pozwala na jej magazynowanie. Poza tym współdziała w oczyszczaniu organizmu z niepotrzebnych i szkodliwych produktów. Na tym nie kończy się rola potasu w organizmie.

Normy dziennego zapotrzebowania na potas w wybranych grupach przedstawiają się następująco:

  • kobiety w ciąży i w wieku ≥ 19 lat – 4700 mg;

  • kobiety karmiące – 5100 mg;

  • mężczyźni w wieku ≥ 19 lat – 4700 mg.

Kiedy mówi się o niedoborze potasu?

Niedobór potasu fachowo określa się hipokaliemią. Definiuje się go jako stan, w którym stężenie potasu we krwi jest mniejsze niż 3,5 mmol/l. W zależności od stopnia intensywności tego zaburzenia wyróżnia się postaci:

  • łagodną – 3,1–3,5 mmol/l potasu;

  • umiarkowaną – 2,5–3,0 mmol/l potasu;

  • ciężką – poniżej 2,5 mmol/l potasu.

Prawidłowe stężenie potasu we krwi wynosi 3,5–5,2 mmol/l. Przeciętne stężenie tego związku waha się w granicach 4,0–5,0 mmol/l. Należy zaznaczyć, że dla prawidłowego funkcjonowania organizmu szkodliwy jest również podwyższony potas.

Jakie mogą być przyczyny niedoboru potasu?

Za niedobór potasu może odpowiadać szereg sytuacji klinicznych. Wśród potencjalnych przyczyn tego zaburzenia wymienia się m.in.:

  • niedostateczną podaż potasu – do grupy ryzyka należą osoby niedożywione (np. cierpiące na jadłowstręt psychiczny, choroby wyniszczające, alkoholizm), ze źle zbilansowaną dietą, ubogą w pokarmy zawierające potas, niedostatecznie uzupełniające ten związek podczas jego wzmożonej utraty przez nerki, skórę czy przewód pokarmowy;

  • wzmożony napływ potasu do komórek, spowodowany m.in.: intensywną insulinoterapią, hiperaldosteronizmem (nadmierną produkcją aldosteronu przez nadnercza), gwałtowną proliferacją komórek w przebiegu niedokrwistości czy białaczki, intensywnym odżywianiem osób dotychczas niedożywionych;

  • wzmożoną utratę przez nerki, spowodowaną m.in.: hiperaldosteronizmem, zespołem pozornego nadmiaru aldosteronu, zespołem Liddle’a, zespołem Barttera, zespołem Gitelmana, zespołem Cushinga, nadczynnością nadnerczy, nadczynnością tarczycy, zasadowicą, stosowaniem niektórych leków (np. moczopędnych, w tym diuretyków, takich jak: furosemid, chlortalidon, indapamid, hydrochlorotiazyd, glikokortykosteroidów, aminoglikozydów, ziół na obniżenie potasu, jak zioła chińskie);

  • nadmierną utratę potasu przez przewód pokarmowy, spowodowaną m.in. wymiotami, biegunkami, przetokami, obecnością gruczolaków jelita grubego, stosowaniem leków przeczyszczających;

  • nadmierną utratą potasu przez skórę, spowodowaną m.in. wzmożonym poceniem się, oparzeniami.

Co powoduje niedobór potasu?

Objawy niedoboru potasu w organizmie mogą być różnorakie. Wymienia się wśród nich:

  • ogólne osłabienie;

  • spadek siły mięśniowej, rabdomiolizę (rozpad mięśni);

  • zaburzenie czynności mięśnia sercowego – arytmię serca i spadek ciśnienia tętniczego krwi;

  • zaburzenie skurczu mięśni gładkich – niedrożność porażenną jelit, zaparcia;

  • upośledzenie funkcji nerek – poliurię (wielomocz, wydalanie dużych ilości moczu);

  • objawy neurologiczne – upośledzenie funkcji obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego, w tym dolegliwości, takie jak: nadmierne pragnienie, apatia, zaburzenia koncentracji, parestezje, nadpobudliwość nerwowa, senność, nietolerancja zimna;

  • alkaloza (zasadowica) nieoddechowa – wzrost pH krwi powyżej 7,45.

Objawy niedoboru potasu z reguły dają o sobie znać, gdy stężenie potasu spada poniżej 3,1 mmol/l. Specjaliści donoszą również o bezobjawowych przypadkach niedoboru potasu, a nawet takich, które kończą się zgonem.

Jak uzupełnić potas w organizmie?

Leczenie hipokaliemii polega na uzupełnieniu niedoboru potasu. Sposób postępowania zależy od nasilenia zaburzenia. W przypadku osób bez objawów klinicznych potas uzupełnia się doustnie. Na rynku farmaceutycznym jest wiele postaci preparatów potasu, takich jak: syropy, tabletki/mikrokapsułki o kontrolowanym uwalnianiu w otoczce żelatynowej, tabletki musujące, tabletki o przedłużonym uwalnianiu.W sytuacji, gdy niedobór potasu objawia się zaburzeniami pracy serca, elektrolit podawany jest pozajelitowo. Droga dożylna jest stosowana, po rozpuszczeniu potasu w odpowiedniej ilości soli fizjologicznej. Wspomagającą rolę w leczeniu niedoboru potasu odgrywają leki blokujące wydzielanie go przez cewki nerkowe, w tym m.in.: eplerenon, amilorid, spironolaktony, triamteren.

Aby zapewnić organizmowi odpowiednią ilość potasu, konieczne jest przestrzeganie urozmaiconej i zbilansowanej diety. Wśród produktów bogatych w ten składnik mineralny wymienia się: produkty mleczne, szpinak, brokuły, pomarańcze, nasiona roślin strączkowych (soję, soczewicę, fasolę, groch), marchew, ziemniaki, morele, banany, buraki, pomidory, wiśnie, brzoskwinie, owoce suszone, truskawki, śliwki. W jadłospisie nie powinno zabraknąć kaszy gryczanej, jaglanej, jęczmiennej, płatków owsianych, żytnich, pszennych, ryżu brązowego i mięsa.

Gdy dieta nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania organizmu na potas, konieczna okazuje się suplementacja tego składnika. Na podstawie badań z krwi lekarz określa poziom potasu i ustala dawkę suplementów. Nie powinno się na własną rękę przyjmować tego typu preparatów z uwagi na nadmiar tego składnika w organizmie, równie szkodliwy co niedobór. Ciekawym zagadnieniem przy hiperkaliemii jest zależność nadmiar potasu a kawa. Dowiedz się więcej na ten temat.

Źródła
  1. E. Franek, F. Kokot, Hipokaliemia, „Choroby Serca i Naczyń” 2006, t. 3, nr 4, s. 203–206.
  2. M. Jarosz, Praktyczny podręcznik dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2010.
  3. K. Korzeniowska, A. Cieślewicz, A. Jabłecka, Zaburzenia gospodarki potasowej (część I). Hipokaliemia polekowa – przypadki zarejestrowane przez Regionalny Ośrodek Monitorowania Działań Niepożądanych Leków w Poznaniu, „Farmacja Współczesna” 2011, nr 4, s. 66–72.
  4. J. Manitius, Hiperkaliemia i hipokaliemia, „Forum Nefrologiczne” 2011, t. 4, nr 4, s. 367–372.
Author Olga Dąbska picture

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

nalewka-z-aloesu-zastosowanie-i-wlasciwosci
Odżywianie
1 min.
Nalewka z aloesu – zastosowanie i właściwości
19.05.2021
ocet-winogronowy-wlasciwosci-zastosowanie
Odżywianie
1 min.
Ocet winogronowy - właściwości, zastosowanie
24.01.2022
syrop-z-dzikiej-rozy-jakie-ma-wlasciwosci-zdrowotne
Odżywianie
1 min.
Kiedy warto stosować syrop z owoców dzikiej róży?
14.05.2021
ziola-na-obnizenie-potasu-jakie/
Odżywianie
1 min.
Zioła na obniżenie potasu – co warto wybrać?
10.08.2022
Popularne w kategorii Odżywianie
zoltko-co-zawiera-ile-wazy-ile-ma-kalorii
Odżywianie
2 min.
Żółtko kurze – co warto o nim wiedzieć?
19.05.2021
Konsultacja lekarska online
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.