PMS – czym jest zespół napięcia przedmiesiączkowego i jak sobie z nim radzić?

PMS ‒ co to jest zespół napięcia przedmiesiączkowego?

Zespół napięcia przedmiesiączkowego zwany również PMS (ang. premenstrual syndrome) to zespół objawów charakterystycznych dla fazy lutealnej cyklu, czyli od zakończenia owulacji aż do krwawienia menstruacyjnego (ustępuje w ciągu kilku dni od pierwszego dnia okresu). Dolegliwości mogą mieć charakter natury fizycznej, behawioralnej i psychicznej.

Istotny wpływ na pojawienie się symptomów mają zmiany hormonalne wpływające na aktywność jajników. Tezę tę potwierdza brak PMS w czasie, gdy nie występuje owulacja, a więc przede wszystkim przed wejściem w okres dojrzewania, po menopauzie, a także w czasie ciąży.

Innym ważnym czynnikiem jest wpływ estradiolu i progesteronu na układ neuroprzekaźników (zmniejszenie stężenia kwasu gamma-aminomasłowego i serotoniny, skutkujące stanami lękowymi i niepokojem).

Skłonność do odczuwania napięcia przedmiesiączkowego jest genetyczna – jeśli Twoja mama cierpiała z powodu PMS istnieje prawdopodobieństwo na poziomie 70%, że i Ty spotkasz się z tym problemem.

Objawy PMS są najbardziej odczuwalne w wieku od 25 do 35 lat, a więc w okresie reprodukcji z cyklami owulacyjnymi. U kobiet młodszych i starszych symptomy również występują, jednak nie mają aż tak nasilonego charakteru.

Na ile dni przed okresem zaczyna boleć brzuch, piersi stają się tkliwe i wzmaga się apetyt? Symptomy PMS możesz zaobserwować u siebie nawet 14 dni przed okresem. Objawy napięcia przedmiesiączkowego mogą mieć łagodny przebieg i nie wpływać znacząco na codzienne funkcjonowanie. W 2–6 % przypadków przybierają jednak postać przedmiesiączkowego zaburzenia dysforycznego (PMDD), co objawia się znacznym nasileniem dolegliwości (zwłaszcza psychicznych).

Napięcie przedmiesiączkowe – objawy

Zgodnie z założeniami Amerykańskiego Towarzystwa Położników i Ginekologów (AOCG) możesz podejrzewać u siebie PMS, gdy zauważasz co najmniej jeden objaw psychiczny lub fizyczny przez minimum pięć dni przed miesiączką i jednocześnie przestaje ci on dokuczać w ciągu czterech dni od rozpoczęcia krwawienia.

Ponadto charakterystyczne dla zespołu napięcia przedmiesiączkowego objawy nie występują w fazie folikularnej (pierwsza faza cyklu, która zaczyna się wraz z pierwszym dniem miesiączki i kończy w dniu owulacji). Jeśli zaburzenia fizyczne i psychiczne charakterystyczne dla syndromu PMS odczuwasz przez cały miesiąc, może być to oznaka innej poważnej dolegliwości, która wymaga konsultacji z lekarzem ginekologiem.

Pamiętaj również, że do stwierdzenia PMS istotne jest, by nieprawidłowości towarzyszyły Ci przez przynajmniej dwa cykle miesięczne. Jednorazowy epizod nie powinien być powodem do zmartwień.

PMS – objawy fizyczne

Najbardziej charakterystycznym dla PMS objawem jest ból piersi przed okresem (mastodynia). Jest to skutek wzrostu progesteronu i prolaktyny po owulacji. Zmiany hormonalne, jakie zachodzą wówczas w organizmie, mogą doprowadzić do tkliwości piersi.

Zmiana stężenia hormonów przyczynia się również do bólu głowy przed okresem. Ma on charakter migrenowy i jest nasilony w stosunku do tego, jaki możesz odczuwać w pierwszej fazie cyklu. O tym, że borykasz się z PMS, może również świadczyć stan podgorączkowy przed okresem.

Wśród pozostałych objawów fizycznych charakterystycznych dla PMS można wymienić:

• wzdęcia,

• zaparcia,

• zaburzenie trawienia,

• nadmierny apetyt,

• ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa,

• obrzęk kończyn,

• problemy skórne (przede wszystkim zmiany trądzikowe),

• suchość pochwy,

• pogorszenia widzenia.

PMS – objawy psychiczne

Napięcie przed miesiączką to jednak nie tylko zaburzenia ze strony fizycznej. PMS to także nieprawidłowości natury psychicznej, które utrudniają codzienne funkcjonowanie i nawiązywanie kontaktów społecznych. W drugiej połowie cyklu miesięcznego możesz odczuwać:

• spadek libido (co jest związane z suchością pochwy przed okresem),

• drażliwość,

• zmienność nastrojów,

• wybuchy złości,

• niepokój,

• zmieszanie,

• zmęczenie,

• napady płaczu,

• trudności z koncentracją,

• lęk,

• stany depresyjne,

• poczucie utraty kontroli nad sytuacją,

• wycofanie społeczne.
  Co ciekawe, aż 15% kobiet, które borykają się z PMS, ma tak silne stany depresyjne, że próbuje odebrać sobie życie. Świadczy to wyraźnie o tym, jak poważny jest ten problem i że nie należy go bagatelizować.

Biorąc pod uwagę, że dolegliwości psychiczne związane z PMS zwiększają ryzyko wystąpienia depresji ciążowej i po menopauzie, niezwykle istotne jest podjęcie leczenia, które zmniejszy intensywność doznawanych objawów.

PMS ‒ objawy behawioralne

Do symptomów behawioralnych, które zwiastują zbliżającą się miesiączkę, należy zmniejszona zdolność do analizy wzrokowo-przestrzennej. Ponadto wyraźnie osłabione zostają zdolności poznawcze. Te objawy mają bezpośredni związek z symptomami fizycznymi i psychicznymi: pogorszeniem widzenia i utrudnioną koncentracją.

Jak odróżnić PMS od PMDD?

PMS jest zespołem napięcia przedmiesiączkowego, na który składają się symptomy fizyczne, behawioralne i psychiczne. Natomiast PMDD jako przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne to przede wszystkim nieprawidłowości w obszarze psychicznym.

O ile do zdiagnozowania PMS wystarczy potwierdzenie występowania jednego z objawów, o tyle o PMDD można mówić dopiero wówczas, gdy zaobserwujesz u siebie przynajmniej pięć spośród jedenastu nieprawidłowości:

• obniżenie nastroju i samoakceptacji,

• poczucie lęku i zwiększoną wrażliwość,

• zmienność afektu,

• silny gniew i drażliwość,

• niechęć do realizacji codziennych obowiązków,

• trudności z koncentracją,

• smutek i łatwe męczenie się,

• utrata apetytu lub jego nadmierny jego wzrost,

• zaburzenie snu,

• uczucie przytłoczenia

• ogólne objawy fizyczne: tkliwość piersi, wzdęcia, wzrost masy ciała, ból głowy, bóle mięśniowo-stawowe.

PMS – leczenie farmakologiczne i naturalne

Jeśli zastanawiasz się, jak złagodzić objawy PMS, wprowadź drobne modyfikacje do stylu życia i sposobu odżywiania. Przede wszystkim ogranicz kofeinę oraz zmniejsz podaż soli. Zwiększ również liczbę posiłków węglowodanowych. Zawierają one bowiem tryptofan, który jest prekursorem serotoniny (hormonu szczęścia). Korzystny wpływ na silny PMS będą mieć również ćwiczenia fizyczne, szczególnie te relaksujące i aerobowe.

Przy szczególnie nasilających się objawach napięcia przedmiesiączkowego, takich jak: tkliwość piersi czy ból pleców przed okresem, konieczne może się okazać wdrożenie preparatów farmakologicznych (inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny – SSRI) i suplementacja wapnia, magnezu oraz witaminy B6, D i E. Efekty leczenia zauważysz już po niespełna dwóch dniach. Pamiętaj jednak, że przy stosowaniu ciągłym leków SSRI mogą wystąpić skutki uboczne w postaci nudności, bezsenności oraz spadku libido. Jeśli je u siebie zaobserwujesz, powiadom o nich swojego lekarza. W przypadku wzrostu temperatury przed okresem możesz zastosować dostępne bez recepty środki przeciwgorączkowe. Niekiedy w leczeniu PMS wykorzystywana jest również antykoncepcja hormonalna na bazie drospirenonu i progestagenu.

Wśród naturalnych metod na objawy napięcia przedmiesiączkowego na szczególną uwagę zasługują preparaty na bazie ziół. Możesz stosować napary lub wyciągi z:

• niepokalanka mnisiego,

• dziurawca zwyczajnego,

• pluskwicy groniastej,

• mniszka lekarskiego,

• wiesiołka.

Możesz również zdecydować się na terapię behawioralno-poznawczą. Pomoże ci ona złagodzić inne niż fizyczne symptomy PMS, takie jak choćby stany lękowe czy depresyjne. Prawidłowo prowadzona terapia może niekiedy zastąpić stosowanie medykamentów. Jej korzyścią są trwalsze efekty, choć należy na nie dłużej poczekać.