Uchyłek Zenkera – objawy i rozpoznanie wady przewodu pokarmowego
Uchyłek Zenkera to rzadka patologia przewodu pokarmowego. Ma postać niewielkiego uwypuklenia tkanki. Wada objawia się m.in. w postaci uczucia ciała obcego w gardle, cofania pokarmu, chrypki. Uchyłek Zenkera może być wyczuwalny w postaci niewielkiego guzka umiejscowionego w obrębie szyi. Leczenie polega często na zabiegu endoskopowym. Jest on obarczony małym ryzykiem powikłań i powoduje całkowite ustąpienie dolegliwości.
Polecane
Co to jest uchyłek Zenkera?
Uchyłek Zenkera (określany też jako uchyłek gardłowo-przełykowy) jest uwypukleniem błony śluzowej i podśluzowej, umiejscowionym na ścianie przełyku, w okolicy górnego zwieracza gardła. Uchyłki przełyku tworzą kieszonkę w tkance, która może mieć średnicę od kilku milimetrów do nawet kilkunastu centymetrów. Kieszonka ma postać rurki. Wada występuje rzadko. Uchyłki Zenkera mogą być pojedyncze lub mnogie. Patologia najczęściej dotyka osoby starsze.
Co jest przyczyną uchyłku Zenkera?
Jednoznaczna przyczyna patologii nie jest w pełni poznana. Wskazuje się na dwie genezy uchyłku Zenkera. Rzadziej patologia wynika z zaburzeń rozwojowych (wrodzonych), rozwijających się w okresie życia płodowego. Przyczyną tego stanu mogą być zaburzenia w procesie kształtowania budowy przełyku. Znacznie częściej mamy do czynienia z nabytym uchyłkiem Zenkera. Wada powstaje na skutek zmian bliznowatych (blizn pozapalnych) na ścianie przełyku, które rozwinęły się w następstwie stanu chorobowego. Przyczyną uchyłku Zenkera może być również osłabienie mięśnia pierścienno-gardłowego.
Uchyłek Zenkera – objawy dysfunkcji
Objawy uchyłków zależą od wielkości patologii. W wypadku małych kieszonek wada ma postać bezobjawową, a pacjent dowiaduje się o uchyłku Zenkera najczęściej przypadkowo, np. podczas badania USG tarczycy. W pozostałych sytuacjach mamy do czynienia z objawami niespecyficznymi, a ich występowanie świadczy o dużej średnicy uchyłku Zenkera. Duże lub mnogie kieszonki mogą powodować trudności w połykaniu pokarmów (również płynów) i cofanie treści pokarmowej, co sprzyja częstemu zakrztuszaniu się. Zaleganie resztek pokarmu, który utknął w kieszonce, sprzyja procesom gnilnym, co objawia się nieprzyjemnym zapachem i posmakiem w ustach. Uchyłki Zenkera mogą powodować bolesne wzdęcia i przewlekłe bóle brzucha. Możesz również doświadczyć uczucia przelewania w jelitach. Charakterystyczne dla uchyłku Zenkera są również przewlekła chrypka i kaszel. Duży uchyłek, powodujący niedrożność przełyku, może być również przyczyną uczucia ucisku w klatce piersiowej.
Powikłania uchyłku Zenkera
Bagatelizowana choroba sprzyja namnażaniu się bakterii, czego konsekwencją jest zapalenie płuc. Poważnym powikłaniem jest również ryzyko pęknięcia ściany uchyłku i rozlania się zalegającej w nim treści pokarmowej do otaczających tkanek przełyku.
Do jakiego lekarza udać się z objawami?
Jeśli doświadczasz objawów ze strony układu pokarmowego, właściwym krokiem jest udanie się do lekarza rodzinnego, który zleci szczegółowe badania lub na podstawie wywiadu lekarskiego skieruje Cię specjalisty. W przypadku podejrzenia uchyłku Zenkera wskazana jest konsultacja u chirurga. To specjalista, który ma szeroką wiedzę z zakresu wielu specjalizacji. Lekarz rodzinny może wystawić również skierowanie do gastroenterologa.
A jeśli chcesz móc skonsultować się z chirurgiem, gastroenterologiem lub 37 innymi specjalistami bez skierowania, kup prywatne ubezpieczenie zdrowotne, którego ofertę można zamówić na Welbi. W ramach pakietu OCHRONA GOLD Polisy Zdrowie Welbi od 239 zł miesięcznie będziesz mieć możliwość:
konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu w ciągu 24 godzin od rezerwacji wizyty,
konsultacji bez skierowania z 39 specjalistami (w tym dziecięcymi), z czasem oczekiwania na e-konsultację lub wizytę stacjonarną przeważnie nie dłużej niż 3 dni robocze, w tym z chirurgiem i gastroenterologiem,
wykonania niezbędnych badań (z listy blisko 300 dostępnych), w tym gastroskopii,
umówienia 4 wizyt domowych w roku,
konsultacji 2 razy w roku z psychologiem lub psychiatrą,
wykonania profilaktycznego przegląd zdrowia raz do roku, który w wersji dla kobiet obejmuje wizytę u ginekologa, badanie cytologiczne i USG piersi lub mammografię, a w wersji dla mężczyzn – konsultację kardiologiczną, lipidogram i EKG.
Zamów na Welbi ofertę pakietu OCHRONA GOLD i sprawdź, z jakich usług medycznych i na jakich zasadach można korzystać w ramach miesięcznej składki.
Diagnostyka uchyłku Zenkera
Uchyłek Zenkera może być wyczuwalny palpacyjnie jako niewielki, miękki guzek, umiejscowiony po lewej stronie krtani. W przypadku dużych zmian uchyłek widoczny jest w postaci miejscowego uwypuklenia szyi. Aby potwierdzić obecność wady, niezbędne jest wykonanie badania RTG ze środkiem cieniującym, tzw. kontrastem. Po wykryciu uchyłku w obrazie rentgenowskim lekarz może dodatkowo zlecić badanie endoskopowe górnej części przewodu pokarmowego.
Rozpoznanie uchyłku Zenkera w badaniu USG
Rozpoznanie uchyłku Zenkera w badaniu USG obarczone jest ryzykiem pomyłki. Ze względu na strukturę i umiejscowienie uchyłek Zenkera może być mylony z guzkami tarczycy. Dodatkową trudność w identyfikacji zmiany sprawia to, że w jego zagłębieniu mogą zbierać się resztki pokarmu lub pęcherzyki gazu, co w obrazie USG imituje mikrozwapnienia, występujące w chorobach nowotworowych tarczycy. Dlatego w przypadku wykrycia zmiany w obrębie tarczycy, która niejasno wskazuje na guzki gruczołu, niezbędne jest wykonanie badania RTG.
Metody leczenia uchyłku Zenkera
W bezobjawowych i bardzo małych uchyłkach Zenkera leczenie nie jest konieczne. Niezbędna jest jednak regularna obserwacja wady. Leczenie jest niezbędne w przypadkach: dużych uchyłków, kieszonek powodujących dolegliwości lub małych uchyłków, ale powodujących gromadzenie i gnicie w nich resztek pokarmowych.
Jeśli uchyłek Zenkera spowodował miejscowy stan zapalny, w pierwszej kolejności podejmowane jest leczenie przeciwzapalne. W przypadku uchyłków, które są konsekwencją innej choroby, kluczowe jest wyleczenie schorzenia podstawowego. Ma to na celu wyeliminowanie ryzyka nawrotu wady. Ostatnim krokiem jest leczenie zabiegowe, polegające na wycięciu nadmiaru tkanki tworzącej kieszonkę. Stosowaną metodą jest często leczenie endoskopowe. Terapia jest bezpieczna i niemal zawsze prowadzi do całkowitego wyleczenia. Metoda endoskopowa obarczona jest również niskim ryzykiem powikłań.
Wskazówki dietetyczne
Wskazówki dietetyczne w przebiegu uchyłku Zenkera powinny być stosowane tylko jako sposób łagodzenia objawów w czasie oczekiwania na zabieg i w okresie rekonwalescencji. Jeśli z powodu uchyłku Zenkera doświadczasz dolegliwości, zgłoś się na konsultację do lekarza. Wada nie jest możliwa do wyleczenia sposobami domowymi, a wskazówki dietetyczne mogą być stosowane tylko doraźnie i krótkotrwale. W przypadku dolegliwości ze strony układu trawiennego wskazane jest stosowanie diety płynnej lub półpłynnej, jednak maksymalnie przez 2–3 dni. Bóle brzucha można łagodzić domowymi sposobami, np. naparami ziołowymi, po uprzedniej konsultacji z lekarzem.
- K. Dobruch-Sobczak i in., Błędy i pomyłki w diagnostyce ultrasonograficznej tarczycy, „Journal of Ultrasonography”, 2014, 14, s. 61–73.
- J. Kwiecień i in., Choroby przełyku, „Polska Platforma Medyczna”, 2020, s. 47–62.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
