Wazektomia – jak wygląda zabieg, kiedy go wykonać?

Wazektomia – co to za zabieg?

Spośród wielu sposobów antykoncepcji zabieg wazektomii od lat zyskuje coraz większe zainteresowanie mężczyzn, którzy nie planują mieć w przyszłości potomstwa. Z uwagi na swoją prostotę, bezpieczeństwo, dość niski koszt i przede wszystkim skuteczność w zapobieganiu ciąży coraz więcej par decyduje się na tę metodę antykoncepcji. Zabieg wazektomii, poprzez przecięcie i „podwiązanie” nasieniowodów, ma na celu zamknięcie ich światła, co uniemożliwia przedostawanie się plemników do ejakulatu (nasienia). Wykonują go przeważnie lekarze urolodzy, rzadziej chirurdzy ogólni. Szacuje się, iż zabieg jest skuteczny u 99,7% mężczyzn, a częstość występowania powikłań wynosi około 1–2%.

Zastanawiasz się, kiedy wykonać wazektomię? Zabieg powinni rozważyć ci mężczyźni, którzy pragną zapobiec zapłodnieniu partnerki podczas stosunków płciowych. Co istotne, decyzja o wazektomii powinna być jednomyślnie podjęta przez parę, po konsultacji z lekarzem, który wyjaśni przebieg zabiegu i związane z nim konsekwencje. Ogromną zaletą tej metody antykoncepcji jest umożliwienie kobiecie (po potwierdzeniu skuteczności wazektomii) rezygnacji ze stosowania metod zapobiegania ciąży, które często stanowią duże obciążenie dla jej organizmu (m.in. doustnych środków antykoncepcyjnych).

• Dowiedz się również więcej na temat bezpłodności i niepłodności.

Jak wygląda zabieg wazektomii?

Planujesz poddać się wazektomii i nie wiesz, czego możesz się spodziewać? Poniżej wyjaśniamy, jak zwykle wygląda przygotowanie do zabiegu, jego przebieg oraz okres pooperacyjny. Pamiętaj także, iż dokładnych informacji na ten temat możesz również zasięgnąć u lekarza kwalifikującego Cię do wazektomii.

Przygotowanie do wazektomii

Przed zabiegiem wazektomii lekarz przeprowadza badanie przedmiotowe oraz szczegółowy wywiad z pacjentem na temat stanu zdrowia, chorób towarzyszących czy przyjmowanych leków. Konieczne jest również wykonanie podstawowych badań z krwi, m.in. morfologii, poziomu elektrolitów i badania układu krzepnięcia. W dniu planowanego zabiegu pacjent powinien dokładnie ogolić okolicę krocza oraz umyć ją płynem antybakteryjnym.

Przebieg zabiegu

Istnieje wiele metod wykonania wazektomii, a ich celem jest wyizolowanie nasieniowodów i zamknięcie ich światła. Pierwszym etapem zabiegu jest manualne zlokalizowanie nasieniowodów i unieruchomienie ich. Wstrzykuje się następnie w ich okolicę środek znieczulający, a następnie rozcina się skórę skalpelem. Po uzyskaniu swobodnego dostępu do nasieniowodu chwyta się go odpowiednim chwytakiem, zamyka jego światło w dwóch miejscach (najczęściej przy pomocy klipsów), przecina, a następnie zamyka końce nasieniowodów (zwykle metodą koagulacji). Końcowym etapem wazektomii jest zszycie rany operacyjnej, pokrycie jej maścią zawierającą antybiotyki i założenie opatrunku.

Zalecenia pooperacyjne

Każdy mężczyzna po przebytej wazektomii powinien otrzymać pisemną instrukcję dotyczącą postępowania po zabiegu, wraz z jej szczegółowym omówieniem. Ulgę w dolegliwościach bólowych występujących często w pierwszych dniach w okolicy krocza po zabiegu może przynieść stosowanie okładów z lodu, specjalnej bielizny podtrzymującej oraz leków przeciwbólowych, m.in. ibuprofenu i acetaminofenu. Pierwszy prysznic można wziąć już w dniu zabiegu, wskazane jest natomiast unikanie kąpieli i pływania przez około 5–7 dni. Należy również powstrzymać się od wysiłku fizycznego i aktywności seksualnej przez 3–5 dni po wazektomii.

Skuteczność wazektomii

Skuteczność wazektomii można ocenić poprzez badanie nasienia (składu spermy), które zaleca się wykonać zwykle w ciągu 8–16 tygodni po przebytym zabiegu. Co istotne, oceny nasienia należy dokonać w ciągu 2 godzin od ejakulacji, a próbkę należy przechowywać w temperaturze pokojowej. Wazektomię uznaje się za skuteczną, jeśli w spermie nie stwierdza się obecności plemników (azoospermia). W przypadku ich obecności zaleca się kontrolne badanie za 6 miesięcy. Pamiętaj, iż do czasu potwierdzenia azoospermii konieczne jest stosowanie dodatkowej metody antykoncepcji, np. prezerwatyw.

Jakie są możliwe powikłania wazektomii?

Wazektomia, podobnie jak każdy inny zabieg, wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań. Do dość powszechnie występujących skutków ubocznych wazektomii należą ból jąder i brzucha po zabiegu, nudności i zawroty głowy. Rzadziej obserwuje się m.in.:

• obecność krwi w ejakulacie, która ustępuje samoistnie,

• krwiak i zakażenie w okolicy krocza – pojawia się u 1–2% mężczyzn,

• zapalenie najądrza (narządu płciowego przylegającego do jądra) – u 1% pacjentów,

• przewlekły ból w okolicy krocza – u 1% mężczyzn [1].

Niepowodzenie zabiegu, związane z koniecznością jego powtórzenia, dotyczy około 0,24% pacjentów po wazektomii [1].

Wazektomia a ciąża

Zastanawiasz się, jakie jest ryzyko ciąży po wazektomii? Szacuje się, iż u mężczyzn po zabiegu wazektomii, z potwierdzoną azoospermią, ryzyko zajścia w ciążę wynosi 1 na 2000 regularnie współżyjących par [1].

Czy wazektomia jest odwracalna?

Część mężczyzn po przebytej wazektomii na pewnym etapie swojego życia deklaruje chęć posiadania potomstwa, co wiąże się z koniecznością rewazektomii (odwróconej wazektomii). Szacuje się, iż na zabieg rewazektomii decyduje się aż 3–6% mężczyzn. W przeciwieństwie do wazektomii zabieg jej odwrócenia jest dużym wyzwaniem dla lekarza i wykonuje się go zwykle jedynie w wybranych ośrodkach, pod okiem doświadczonych urologów. Decydując się na wazektomię, trzeba mieć świadomość, że chociaż jest ona uznawana za zabieg odwracalny, to nie zawsze rewazektomia przynosi spodziewany efekt.