Anomia – co się dzieje, gdy brakuje słów?

Co to jest anomia?

Anomia jest złożonym pojęciem, które ma swoje zastosowanie w różnych dziedzinach nauki, jednak najczęściej używa się je w psychologii i neurologii. Jest to szczególny rodzaj afazji, a dokładniej zaburzenie mowy, które polega na trudnościach w nazywaniu osób, obiektów i koncepcji. 

Do najczęstszych przyczyn tego rodzaju trudności komunikacyjnych należą:

• Uszkodzenia mózgu – anomia może być spowodowana uszkodzeniem płata skroniowego mózgu, który odpowiada za przetwarzanie języka. Uszkodzenia te mogą być spowodowane przez udar, uraz głowy, guz lub chorobę neurodegeneracyjną, taką jak choroba Alzheimera.

• Demencja – anomia może również wystąpić u osób z demencją, która jest zespołem objawów obejmujących m.in. problemy z pamięcią, myśleniem i językiem.

Jak to wygląda w praktyce? Osoby z anomia mogą mieć trudności z przypominaniem sobie nazw przedmiotów, nawet jeśli wiedzą, do czego one służą. Często używają ogólnych określeń, takich jak "rzecz" lub "to", zamiast nazw przedmiotów. Zdarza się również tak, że łatwiej im podać opis danego przedmiotu, zamiast podać jego nazwę.

Anomia w ujęciu psychologicznym

W psychologii, anomia odnosi się do trudności w nazywaniu obiektów lub koncepcji. Osoby dotknięte anomią mają problemy ze zrozumieniem nazw i opisów, które są związane z danym obiektem lub koncepcją. Anomia dotyczy głównie użycia rzeczowników, natomiast problemy z czasownikami, przymiotnikami czy przysłówkami są rzadsze.

Osoby z anomią często używają ogólników, aby przekazać swoje myśli i były zrozumiane przez odbiorców. Zamiast konkretnych nazw, stosują ogólne kategorie lub wyrażenia, które zawierają nawiązanie do przedmiotu, o który chodzi. Pod tym względem omawiany problem może przypominać demencję. Anomia może być frustrująca dla osób dotkniętych tym zaburzeniem, ponieważ zdają sobie one sprawę z tego, co chcą powiedzieć, ale nie potrafią znaleźć odpowiednich słów. Otoczenie również czuje się zakłopotane problemami z komunikacją. 

Istnieją dwa główne rodzaje tego typu anomii:

• afazja anomiczna (nominalna) – polega na trudnościach z odnajdywaniem słowa, pomimo znajomości jego znaczenia i definicji. Przykładem jest sytuacja, gdy wiesz, do czego służy dany przedmiot, ale nie potrafisz przypomnieć sobie jego nazwy.

• anomia fonemiczna – polega na trudnościach z artykulacją słowa pomimo znajomości jego nazwy i definicji. Możesz np. wiedzieć jak wygląda dany przedmiot i znać jego nazwę, ale mieć problem z wypowiedzeniem konkretnego słowa.

• Dowiedz się, czym różni się alzheimer od demencji i kiedy zapominanie wyrazów może być oznaką poważnej choroby.

Anomia w kontekście neurologicznym

Anomia w kontekście neurologicznym oznacza trudności w komunikacji, które wynikają z różnych chorób (np. chorób naczyniowych mózgu) i uszkodzeń neurologicznych. 

Czynniki, które powodują ten stan to m.in.:

• udar mózgu – uszkodzenie obszarów mózgu odpowiedzialnych za język;

• choroba Alzheimera – postępująca choroba neurodegeneracyjna, podobnie jak choroba Parkinsona;

• demencja – ogólne pogorszenie funkcji poznawczych;

• nowotwory mózgu – guzy mózgu naciekające na obszary odpowiedzialne za język. Aby je wykryć konieczne są szczegółowe badania mózgu.

• urazy głowy spowodowane np. wypadkami komunikacyjnymi.

Anomia jest częstym objawem występującym w różnych typach afazji, które wynikają z uszkodzenia mózgu i powodują utratę zdolności do wytwarzania i/lub rozumienia języka. Jednym z głównych objawów afazji jest trudność w nazwaniu przedmiotów i odnalezieniu odpowiednich słów. 

Jak wygląda leczenie anomii?

Leczenie anomii zależy przede wszystkim od przyczyny jej wystąpienia. W przypadku poważnych stanów, takich jak udar mózgu, kluczowa jest rehabilitacja, dzięki której chory może stopniowo odzyskiwać utraconą zdolność mówienia. Z perspektywy osoby zdrowej wygląda to jak nauka mówienia od podstaw. Powodzenie terapii zależy m.in. od wieku pacjenta, ogólnego stanu zdrowia oraz od tego, jak rozległy był udar. Nauka mowy jest skoordynowana z takimi działaniami jak: fizjoterapia, która ma pomóc w odzyskaniu funkcji ruchowych; terapia zajęciowa, która odgrywa ważną rolę w nauce koncentracji, rozwiązywania problemów i funkcjonowania w społeczeństwie;  psychoterapia, która pomaga radzić sobie z innymi skutkami udaru – lękiem, depresją i innymi stanami emocjonalnymi.

Jeżeli przyczyną jest schorzenie neurodegeneracyjne takie jak choroba Alzheimera, leczenie ma na celu spowolnienie postępu choroby i łagodzenie objawów. W poprawie komunikacji pomocna będzie terapia logopedyczna. 

W przypadku mniej oczywistych przyczyn zaburzeń mowy, konieczna jest poszerzona diagnostyka i konsultacje specjalistyczne, które pomogą nadać leczeniu odpowiedni kierunek.

Anomia – do jakiego lekarza się udać?

Jeśli dostrzegasz u siebie objawy anomii, nie czekaj i udaj się do specjalisty. Ponieważ trudności w wypowiadaniu się świadczą najczęściej o problemach w funkcjonowaniu mózgu, najlepszym wyborem będzie wizyta u neurologa.