Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego – diagnoza i leczenie

Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego – o czym mowa?

Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (CAPD – Central Auditory Processing Disorders) to określenie zaburzenia funkcji słuchu. Zaburzenia przetwarzania słuchowego nie wynikają z uszkodzenia słuchu, ale powstają w obszarze pracy centralnego układu nerwowego [1]. Problem polega na błędnym rozpoznawaniu i interpretowaniu dźwięków przez mózg. Zniekształcone trafiają do ośrodka słuchowego. Eksperci szacują, że centralne zaburzenie przetwarzania słuchowego dotyka na świecie około 3% dzieci i około 20% dorosłych [1]. 

Jakie są przyczyny zaburzenia?

Przyczyn zaburzenia przetwarzania słuchowego jest wiele i są one złożone. Zaburzenie powstaje w wyniku upośledzenia części mózgu w zakresie rozpoznawania, segregacji i lokalizacji słyszalnych w otoczeniu dźwięków. 

Czynniki mające wpływ na rozwój zaburzeń przetwarzania słuchowego

Czynniki, które mają wpływ na powstanie zaburzeń przetwarzania słuchowego, mogą wystąpić już na etapie życia płodowego. Eksperci wskazują na infekcje wirusowe matki, spożywanie alkoholu i palenie papierosów w okresie ciąży. Działanie tych czynników ma szczególnie destrukcyjny wpływ w pierwszym trymestrze ciąży, w którym kształtują się neurony mózgu i centralny układ nerwowy dziecka. Do powstania zaburzenia może dojść również podczas porodu. Sprzyjają temu nieprawidłowe ułożenie szyi dziecka i chwilowe niedotlenienie, które mogą doprowadzić do jednostronnego uszkodzenia aparatu słuchowego. 

Eksperci za czynnik sprawczy zaburzenia wskazują środowisko, w którym rozwija się dziecko. Maluch od pierwszych dni życia niejednokrotnie jest narażony na dźwięki przekraczające dopuszczalne normy. Naukowcy podkreślają, że dzieci już na wczesnym etapie rozwoju mają styczność z zabawkami wydającymi zbyt głośne dźwięki. W kolejnych latach życia negatywny wpływ na prawidłowy odbiór bodźców słuchowych mają słuchawki douszne, których dzieci na wczesnym etapie rozwoju nie powinny używać. Jako przyczynę zaburzenia przetwarzania słuchowego wskazuje się również na pourazowe uszkodzenie aparatu słuchowego, a także na długotrwałe, nieleczone uszkodzenie słuchu, wywołane np. infekcją.

Skutki zaburzenia przetwarzania słuchowego

Wystąpienie centralnego zaburzenia przetwarzania słuchowego negatywnie wpływa na rozwój dziecka. Przede wszystkim młody człowiek ma trudności w zlokalizowaniu i interpretowaniu dźwięków. Problem dotyczy szczególnie odróżniania dźwięków o podobnym brzmieniu. Chory nie ma podzielności słuchowej, co objawia się trudnością z utrzymaniem uwagi na rozmowie w miejscu, gdzie występują inne dźwięki. Chaos, który słyszy dziecko, sprawia, że ma ono problemy z koncentracją. Przebodźcowany dźwiękami młody człowiek doświadcza częstego bólu głowy, zmęczenia i drażliwości. Odreagowuje to nadwrażliwością, impulsywnością, a nawet agresją, nad którą nie panuje. 

Nieprawidłowa interpretacja dźwięków sprawia, że dzieci dotknięte zaburzeniem mają poważne trudności z nauką mówienia, czytania i pisania. Docierające do nich zniekształcone dźwięki uniemożliwiają prawidłową naukę intonacji. Mowa dzieci dotkniętych zaburzeniem jest monotonna, szybka i głośna. 

Zaburzenia przetwarzania słuchowego a inne choroby

Powstała w wyniku zaburzenia przetwarzania słuchowego nadwrażliwość słuchowa może być związana z występowaniem niektórych chorób, dodatkowo nasilających objawy. Są to m.in.: zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), mózgowe porażenie dziecięce, zespół Williamsa, zespół Downa, szumy uszne, zapalenie nerwu twarzowego, stany zapalne narządu słuchu, słuch absolutny. 

Diagnostyka zaburzeń przetwarzania słuchowego

Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego wymagają złożonej diagnostyki, która w pierwszej kolejności wyklucza występowanie innych zaburzeń słuchu, np. wynikających z chorób układu nerwowego lub powstałych na skutek uszkodzenia aparatu słuchowego. W tym celu przeprowadzane są badania, m.in.: ocena otoskopowa, audiometria tonalna, audiometria słowna, audiometria impedancyjna. Testy dostosowywane są do wieku pacjenta, poziomu intelektualnego i językowego. 

Metody leczenia zaburzeń przetwarzania słuchowego

Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego pogłębiają się wraz z wiekiem. Bagatelizowane, wpływają na rozwój człowieka. Dlatego kluczowe jest ich diagnozowanie, a następnie leczenie już na wczesnym etapie. Terapia zaburzenia prowadzona jest przez psychologów i logopedów. Rehabilitacja uwzględnia:

• rozwijanie umiejętności słuchowych za pomocą różnych technik, np. metody Tomatisa, metody Samonasa;

• rozwijanie języka i naukę stosowanie go w komunikacji;

• stymulowanie umiejętności poznawczych dziecka; 

• naukę rozpoznawania, odróżniania dźwięków i ich cech – wysokości, długości, natężenia;

• rozwijanie pamięci słuchowej;

• ćwiczenia poprawiające koncentrację w przypadku występowania innych sygnałów, potencjalnie zagłuszających.

Im wcześniej podjęta rehabilitacja, tym większa szansa na umiejętne radzenie sobie z deficytami w życiu dorosłym. Objawem alarmującym dla rodziców maluchów, powinien być opóźniony rozwój mowy, brak reakcji na dźwięki lub trudność w zlokalizowaniu dźwięku, który słyszy maluch.