Salmonelloza – przyczyny, objawy i leczenie zakażenia
Głównym źródłem zakażenia pałeczką salmonelli jest skażona żywność pochodzenia zwierzęcego. Przyczyną zachorowania może być również niewłaściwa higiena. Zakażenie salmonellą zazwyczaj przebiega łagodnie. Osoby z obniżoną odpornością narażone są na zakażenia układowe.
![czym-objawia-sie-salmonella](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/TDieflfHCucLbofImKiBH/4bf2270507f27b8ed6bc59ad508720c3/czym-objawia-sie-salmonella.jpg?w=1920&h=1285&fl=progressive&q=90&fm=jpg)
Polecane
![skurcz-w-stopie-jak-sie-go-pozbyc-co-robic](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/33mCqMZB3MqILUDawGiuIe/060a9e5834b5e1de3e2295f8f01bd047/skurcz-w-stopie-jak-sie-go-pozbyc-co-robic.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
![szalwia-na-gardlo-jak-ja-stosowac-pic-czy-plukac](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/4ENO2xj3OFUOZexceD2inR/b13e6ec48a8836f750595beed8f45d6d/szalwia-na-gardlo-jak-ja-stosowac-pic-czy-plukac.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
![oslabienie-po-antybiotyku-jakie-sa-objawy](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/1FYj6Wm9tRiny5VwWoT0O3/2dbd1ea6b188f560bc9667f883ad7134/oslabienie-po-antybiotyku-jakie-sa-objawy.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
![czy-zwapnienie-kosci-mozna-wyleczyc](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/2kNflIFfT12NNh4h8qU5q2/6b0d8d6ed9b55c3ed0f850789827c13b/czy-zwapnienie-kosci-mozna-wyleczyc.jpeg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
Salmonella – czym jest ta bakteria?
Salmonella to Gram-ujemna pałeczka chorobotwórcza zagrażająca ludziom i zwierzętom. W zależności od budowy i rodzaju zakażenia, które wywołuje, wyróżnia się nawet kilka tysięcy podtypów salmonelli. Do najpopularniejszych należą:
enteritidis, typhimurium, hadar, virchow – odpowiedzialne za zapalenie jelita cienkiego i grubego;
typhi – zakażenie tą odmianą prowadzi do rozwoju duru brzusznego;
paratyphi – wywołuje dury rzekome.
Choroba układu pokarmowego wywołana pałeczką salmonelli nazywana jest salmonellozą. Patogen odpowiada aż za 82% bakteryjnych zakażeń żołądkowo-jelitowych.[1] Choroba najczęściej rozwija się u dzieci poniżej 5. roku życia.
Salmonella – drogi zakażenia bakterią
Do zakażenia patogenem najczęściej dochodzi drogą pokarmową poprzez spożycie zanieczyszczonej żywności lub wody. Głównym źródłem transmisji bakterii jest zakażone mięso (zwierząt hodowanych, zwierząt i ptactwa dzikiego) i produkty podchodzenia zwierzęcego (mleko, jaja). Do transmisji bakterii na jajko dochodzi w wyniku przenikania patogenu przez skorupkę. Pałeczki bakterii wykrywane są również w produktach przetworzonych, takich jak: słodycze (np. czekoladowe praliny), gotowe kanapki z serem, hamburgery, przekąski z suszonego mięsa, majonez, kremy, lody. Obecność w nich bakterii wynika z użycia zakażonych jajek do produkcji tych wyrobów.
Do zatrucia salmonellą może dojść również na skutek kontaktu z odchodami zwierząt hodowanych w domu np. zwierząt futerkowych, gadów i płazów. Drogą transmisji są także przedmioty, które miały kontakt ze skażoną żywnością, np. deski do krojenia, blaty kuchenne, kurz domowy, sztućce. Salmonella może być przeniesiona również w drodze kontaktu bezpośredniego z nosicielem bakterii. Do zainfekowania dochodzi także w warunkach szczególnych, takich jak szpitale i domy opieki.
Objawy i przebieg salmonellozy u osób dorosłych
Rozwój objawów zakażenia salmonellą jest indywidualny i zależy od kilku czynników, m.in.: rodzaju bakterii wywołującej infekcję, wieku pacjenta, ilości spożytego pokarmu czy odporności organizmu. Dolegliwości zakażenia pojawiają się najwcześniej w ciągu 8 godzin, a najpóźniej nawet w ciągu 36 godzin od przeniesienia patogenu. Salmonella daje objawy żołądkowo-jelitowe, podobne do tych występuj ących w przebiegu zatrucia pokarmowego. Należą do nich:
kurczowe bóle brzucha,
wymioty,
biegunka lub rozwolnienie z domieszką śluzu i krwi,
gorączka,
ból głowy,
dreszcze.
W pojedynczych przypadkach pojawiają się bóle stawowo-kostne i kaszel. Niekiedy salmonelloza przybiera postać przewlekłą, w przebiegu której objawy utrzymują się nawet przez kilka miesięcy.
Pacjenci o obniżonej odporności znajdują się w grupie ryzyka salmonellozy uogólnionej. Dochodzi do niej na skutek przekroczenia przez bakterię bariery jelitowej i zakażenia innych narządów wewnętrznych, np. trzustki, płuc, serca, mózgu czy kości. Powikłaniem salmonellozy uogólnionej jest posocznica.
Szczególnie niebezpieczne jest zakażenie salmonellą w ciąży. Ze względu na wysokie ryzyko odwodnienia organizmu matki i ciężki przebieg choroby, salmonelloza może prowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu.
Zakażenie salmonellą u dzieci
Objawy zakażenia salmonellą u dzieci mają cięższy przebieg w porównaniu z osobami dorosłymi. Ponadto mali pacjenci narażeni są na powikłania w postaci odwodnienia i leukocytozy. Oprócz dolegliwości pokarmowych u dzieci zakażenie salmonellą powoduje apatię, nadmierną senność, brak łez podczas płaczu czy zmniejszoną ilość wydalanego moczu.
Czy salmonella jest zaraźliwa?
Salmonellą można zarazić się również od człowieka, zarówno chorego, jak i tzw. zdrowego nosiciela (to osoba, która nie ma objawów salmonellozy, ale w jej krwi obecne są pałeczki bakterii). Do zakażenia dochodzi w złych warunkach higieniczno-sanitarnych. Patogen zostaje przeniesiony na produkty spożywcze przez osobę, która nie umyła rąk po skorzystaniu z toalety a jest chora lub jest nosicielem.
Rozpoznanie i leczenie zakażenia salmonellą
Ze względu na objawy podobne do zatrucia pokarmowego, rozpoznanie salmonellozy w oparciu jedynie o obraz kliniczny jest trudne, a często niemożliwe. Niezbędne jest badanie kału pod kątem obecności w nim bakterii z gatunku Salmonella. Test pomaga również ustalić nosicielstwo patogenu u osób zgłaszających żadnych objawów. Dodatkowo u pacjenta wykonywane są badania krwi z oznaczeniem stężeń przeciwciał klasy IgM, IgG i IgA.
U większości chorych leczenie przeciwbakteryjne nie jest zalecane, ponieważ zwiększa ryzyko przetrwałego nosicielstwa. U wybranych osób włącza się antybiotyk, którego rodzaj zależy od stanu zdrowia pacjenta i przebiegu choroby. Niekiedy konieczne jest wprowadzenie terapii skojarzonej, polegającej na łączeniu leków. W przypadku ciężkiego zakażenia salmonellą konieczna jest hospitalizacja pacjenta przez minimum 3 dni.
W większości przypadków salmonella jest chorobą wyleczalną w warunkach domowych. Kluczowe jest nawadnianie organizmu, które wspomoże naturalną detoksykację. Na czas zatrucia i zdrowienia chorego, należy wdrożyć lekkostrawną dietę. W przypadku nasilonych biegunek, pomocne jest zażycie węgla leczniczego.
Profilaktyka zakażenia salmonellą
Profilaktyka salmonellozy opiera się przede wszystkim na przestrzeganiu zasad higieny w przygotowywaniu posiłków i każdorazowe mycie dłoni po kontakcie z potencjalnym źródłem patogenu. Powstrzymaj się od picia wody z nieznanego źródła i spożywania zanieczyszczonych produktów. Pamiętaj o zasadach obróbki termicznej produktów odzwierzęcych, a także właściwym przygotowaniu i przechowywaniu żywności. Pożywienie powinno być posegregowane a poszczególne jego grupy przechowywane w oddzielnych pojemnikach i na osobnych półkach. Zasada ta w szczególności dotyczy surowego mięsa – nie może leżeć obok owoców, warzyw i produktów gotowych do spożycia. Profilaktyka zakażenia salmonellą dotyczy również przygotowania posiłków, a właściwie używania różnych desek do krojenia surowego mięsa, warzyw i owoców. Unikaj rozmrażania i powtórnego zamrażania żywności.
Osobom, które borykają się z przewlekłymi zatruciami pokarmowymi o niejasnej przyczynie, lekarze zalecają wdrożenie diagnostyki pod kątem wykrycia pałeczek salmonelli. Do kontaktu z lekarzem warto zaangażować również domowników. Pamiętaj, że bakteria może być przenoszona przez tzw. zdrowych nosicieli, którzy nie mają żadnych objawów, ale zarażają osoby z bliskiego otoczenia. Pomocna w diagnostyce jest wstępna konsultacja z lekarzem rodzinnym.
- K. Szpura, i in., Zakażenie pałeczką Salmonella enterica u dzieci, Pediatria Polska, 2018, 93(2), s.153–158.
- J. Włodarczyk, i in., Zapalenie mięśnia sercowego związane z zakażeniem Salmonella paratyphi C, „Folia Cardiologica”,2019, 14(6), s. 606–609.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.