Jakie są objawy zakażenia wewnątrzmacicznego?

Czym jest zakażenie wewnątrzmaciczne?

Ciężarne często nie zdają sobie sprawy z powagi zagrożenia, jakim jest zakażenie wewnątrzmaciczne. Występuje ono, kiedy infekcja przenosi się na płód przez łożysko jeszcze przed porodem. Powikłania mogą być bardzo różne i różnie nasilone w zależności od czynnika etiologicznego. 

Jakie czynniki etiologiczne mogą powodować transmisję zakażenia na płód? 

Większość chorób zakaźnych wikłających ciążę jest spowodowana wirusami, jednak inne patogeny również mają swój niechlubny udział. 

Choroby wirusowe, które mogą wikłać ciążę, to:

• cytomegalia (CMV), 

• zapalenie wątroby typu B i C (HBV, HCV),

• zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV),

• różyczka,

• ospa (HHV),

• opryszczka (HSV),

• infekcja Coxsackie i innymi enterowirusami, które są odpowiedzialne za zakażenie tzw. bostonką,

• rumień zakaźny wywoływany przez parwowirusa B19.

Pierwotniakiem, który może powodować zakażenia wewnątrzmaciczne, jest Toxoplasma gondii.

Bakterie mogące powodować infekcje wewnątrzmaciczne to:

• Treponema pallidum – krętek blady, przyczyna rozwoju kiły,

• Listeria monocytogenes, powodująca listeriozę.

Objawy infekcji zakaźnych u płodu

Zakażenie wewnątrzmaciczne może objawiać się na wiele sposobów. Może prowadzić do różnych powikłań zarówno dla płodu, jak i dla ciężarnej. Zależą one od rodzaju patogenu, który wywołał infekcję, oraz od czasu narażenia płodu na ten patogen, czyli na wirus, bakterię czy pierwotniaka.

Najgroźniejsze są infekcje w I trymestrze ciąży, kiedy u płodu zachodzi proces organogenezy, czyli wytwarzania narządów wewnętrznych. Mogą wtedy pojawić się wady rozwojowe. Groźniejsza jest infekcja pierwotna w ciąży, czyli taka, na którą kobieta zachorowała pierwszy raz w życiu właśnie podczas ciąży.

W zaawansowanej ciąży zakażenie może się objawiać tachykardią u płodu. Można ją zaobserwować podczas zapisu kardiotokograficznego (KTG).

Zakażenie we wczesnej ciąży może powodować wady u płodu:

• wentrikulomegalię (powiększenie komór bocznych mózgu),

• obrzęk płodu,

• zwapnienia w wątrobie płodu,

• wady serca,

• głuchotę,

• zaburzenia widzenia, aż do ślepoty,

• niepełnosprawność intelektualną,

• wady budowy układu kostnego.

Poród przedwczesny i poronienie mogą być pierwszymi zauważalnymi objawami infekcji wewnątrzmacicznych.

Infekcje u noworodka i ciężarnej mogą prowadzić nawet do sepsy, a w konsekwencji do zagrożenia życia.

Wczesne rozpoznanie infekcji pozwala na włączenie leczenia, które jest dostępne między innymi dla toksoplazmozy czy cytomegalii.

Jak można uniknąć zakażeń wewnątrzmacicznych?

Działania, które mogą pomóc w minimalizacji ryzyka zakażeń wewnątrzmacicznych:

• Wykonaj badania refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia w kierunku chorób zakaźnych w I trymestrze ciąży pozwoli wykluczyć infekcje.

• Regularnie wykonuj wizyty kontrolne u lekarza prowadzącego ciążę – pozwalają na monitorowanie stanu zdrowia matki i płodu oraz na wczesne wykrywanie ewentualnych objawów infekcji, również infekcji dróg rodnych.

• Zapobiegaj zakażeniom wynikającym z kontaktu z krwią nosicieli czy chorych, czyli unikaj robienia tatuaży, kolczykowania w salonach, które nie przestrzegają zasad aseptyki i antyseptyki, nie podejmuj ryzykownych zachowań seksualnych. 

• Spożywaj tylko dobrze umyte warzywa i owoce. Jeśli jesteś w restauracji i masz ochotę na sałatkę z surowymi warzywami, upewnij się, że są one dobrze umyte.

• Unikaj surowego mięsa, ryb, niedogotowanych produktów odzwierzęcych, niepasteryzowanego mleka i jego przetworów.

• Zrezygnuj ze spotkań z osobami mającymi infekcje, nawet jeśli to tylko katar, przeziębienie czy infekcja górnych dróg oddechowych.

• Nie przebywaj w miejscach narażonych na duże grupy małych dzieci (w żłobkach, przedszkolach, salach zabaw). 

• Stosuj zdrową dietę i odpowiednie suplementowanie witaminami i minerałami (jeżeli istnieje taka konieczność) – pomagają w utrzymaniu silnego układu odpornościowego.

• Zachowuj odpowiednią higienę osobistą, m.in. często myj ręce. Szczególnie po sprzątaniu kuwety (jeśli masz kota) lub po pracy w ogrodzie. Gleba może być skażona moczem zwierząt zakażonych np. toksoplazmozą. 

• Wykonaj szczepienia profilaktyczne przeciwko HBV (wirusowi zapalenia wątroby typu B), różyczce, ospie, grypie, SARS-CoV2 czy krztuścowi mogą zapobiec chorobie zakaźnej i jej powikłaniom. Grypa jest groźna szczególnie dla ciężarnych, dlatego zaleca się szczepienie każdej ciężarnej! Powikłania grypy w tej grupie chorych potrafią przebiegać piorunująco i powodować nawet niewydolność wielonarządową. 

Zakażenie wewnątrzmaciczne to stan, który wymaga natychmiastowej diagnostyki i leczenia, jeśli jest ono dostępne. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów infekcji niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem, aby szybko podjąć odpowiednie kroki.