Czym są D-dimery i kiedy warto je oznaczyć?

Czym są D-dimery?

Aby zrozumieć, co to są D-dimery, trzeba znać proces krzepnięcia krwi. Po przerwaniu ciągłości naczynia krwionośnego dochodzi do gromadzenia się płytek krwi w okolicy uszkodzenia. Zatykają one uszkodzone miejsce i pobudzają białka układu krzepnięcia, aby jak najszybciej zatrzymać krwawienie. Jednym z białek najistotniejszych w procesie krzepnięcia krwi jest fibrynogen, który pod wpływem trombiny przekształca się w fibrynę, inaczej zwaną włóknikiem. Ma on stanowić rusztowanie dla powstającej skrzepliny. Z czasem ulega rozpadowi, uwalniając różne substancje. Jedną z nich są właśnie D-dimery, czyli produkty rozpadu fibryny. D-dimery są peptydami powstałymi z rozkładu skrzepliny znajdującej się w naczyniach krwionośnych.

Badanie D-dimerów nie należy do rutynowych oznaczeń laboratoryjnych, w przeciwieństwie do morfologii czy manualnego rozmazu krwi.

Jakie są przyczyny podwyższonego stężenia D-dimerów?

Najczęstszą przyczyną podwyższonego stężenia D-dimerów jest choroba zakrzepowo-zatorowa, objawiająca się jako:

• obecność zatoru w tętnicy płucnej,

• zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych,

• zakrzepica żył kończyn górnych,

• zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. 

Istnieje też wiele innych przyczyn podwyższonego stężenia D-dimerów, wśród których możemy wymienić:

• choroby wątroby,

• procesy zapalne toczące się w organizmie,

• chorobę niedokrwienną serca,

• urazy i operacje,

• sepsę,

• schorzenia nowotworowe,

• ciążę.

Wzrost stężenia D-dimerów obserwuje się również często u osób starszych oraz zmagających się z COVID-19. D-dimery w nadmiarze stwierdza się ponadto podczas terapii, która ma prowadzić do rozpuszczenia się zakrzepu. Monitorowanie skuteczności leczenia odbywa się za pomocą seryjnych oznaczeń stężenia tych substancji w osoczu.

Jak objawia się choroba zakrzepowo-zatorowa?

Chorobę zakrzepowo-zatorową można podejrzewać na podstawie następujących objawów:

• ból kończyny pojawiający się głównie podczas ucisku,

• obrzęk kończyny,

• zaczerwienienie skóry w obrębie kończyny,

• wzmożone ucieplenie kończyny,

• duszność, której towarzyszy ból w klatce piersiowej,

• podwyższona temperatura ciała,

• krwioplucie,

• znaczne osłabienie.
  

Jeśli zauważasz u siebie takie objawy, nie czekaj i natychmiast zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu. Choroba zakrzepowo-zatorowa to stan zagrażający życiu.

Jakie są normy dla D-dimerów?

Prawidłowy poziom D-dimerów powinien wynosić poniżej 500 ug/l. Ta wartość dotyczy osób dorosłych poniżej 70. roku życia. Z wiekiem stężenie D-dimerów ulega podwyższeniu. Każda wartość znajdująca się poza zakresem referencyjnym podanym na wyniku powinna być skonsultowana z lekarzem rodzinnym. W niektórych sytuacjach może on zlecić dodatkowe analizy laboratoryjne układu krzepnięcia, takie jak APTT i PT. Aby prawidłowo zinterpretować wynik, należy przede wszystkim uwzględnić objawy chorobowe.

W jaki sposób przygotować się do badania D-dimerów?

Badanie stężenia D-dimerów wykonywane jest z krwi pobranej z żyły łokciowej. Do tego badania nie musisz się szczególnie przygotowywać ani być na czczo. Ważne, by w dniu poprzedzającym oznaczenie nie spożywać ciężkostrawnych posiłków, nie pić alkoholu i w miarę możliwości ograniczyć palenie papierosów. Ogólne zalecenie jest takie, żeby osoba, u której ma być oznaczony poziom D-dimerów, była wypoczęta i pojawiła się w punkcie pobrań rano. 

Jakie są metody oznaczania D-dimerów?

Jest kilka metod oznaczania stężenia D-dimerów. Standardowo wykorzystywaną techniką jest metoda immunoenzymatyczna ELISA. Do innych metod należą testy immunofiltracyjne, immunoturbidymetryczne oraz metoda lateksowa.

To, która z technik będzie wykorzystywana do oznaczania D-dimerów, jest indywidualnym wyborem placówki medycznej. Metody między sobą różnią się potrzebną do oznaczeń aparaturą, odczynnikami i czasem uzyskania wyniku. Jeśli wykonujesz badanie stężenia D-dimerów w celu monitorowania skuteczności terapii przeciwzakrzepowej, to nie możesz porównywać wyników uzyskanych w różnych laboratoriach.

Jak obniżyć poziom D-dimerów?

Osoby, u których stwierdzono podwyższony poziom D-dimerów, powinny skonsultować się z lekarzem. W ich przypadku konieczne jest ustalenie konkretnych działań mających na celu obniżenie stężenia D-dimerów. Lekarze zwykle zalecają przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych, np. preparatów zawierających heparynę.

Nie każde podwyższenie stężenia D-dimerów wymaga leczenia. Czasami wystarczy zmiana stylu życia i modyfikacja nawyków, takich jak długie siedzenie w jednej pozycji.