Jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia depresji psychotycznej?

Depresja psychotyczna – wiedza ogólna

Depresja psychotyczna nie jest warunkowana przez wiek ani płeć, chociaż między tymi czynnikami a chorobą zachodzą pewne zależności. Rozpowszechnienie tego typu depresji w populacji ogólnej wynosi 0,4%, wśród seniorów mieszkających w środowisku – 0,43–3%, u osób z rozpoznaniem depresji (w populacji ogólnej) – 14,7–18,5%, osób hospitalizowanych z powodu epizodu dużej depresji – 25%, a w grupie hospitalizowanych seniorów częstość epizodów psychotycznych może wynosić 24–53%. Niestety dane te nie są do końca precyzyjne, ponieważ choroba bywa bardzo trudna do zidentyfikowania, nawet w środowiskach akademickich.

Oprócz depresji psychotycznej występują też inne typy – depresja endogenna, depresja reaktywna, depresja agitowana (lękowa), depresja poporodowa, dystymia (depresja nerwicowa), depresja sezonowa i choroba afektywna dwubiegunowa. 

Każdy z typów ma cechy wspólne z innymi oraz charakterystyczne tylko dla siebie bądź innych schorzeń. Przykładowo przy chorobie afektywnej dwubiegunowej objawy depresji występują naprzemiennie z symptomami manii (czyli stanu przeciwnego do depresji). Z kolei dla depresji psychotycznej charakterystyczne są przede wszystkim różne rodzaje omamów i urojeń.

Polecamy

---

Zdrowie psychiczne

Do jakiego lekarza udać się z depresją?

Z roku na rok rośnie liczba osób, które cierpią na depresję. Według danych WHO z depresją zmaga się nawet 264 milionów ludzi, a do 2030 roku depresja może znaleźć się na pierwszym miejscu na liście najczęstszych schorzeń. Chociaż świadomość depresji wzrasta i mówi się o niej coraz więcej, wielu chorych stara się ukryć objawy przed bliskimi i zmaga się z nią bez specjalistycznej pomocy. A przecież depresja to choroba, którą można leczyć zarówno farmakologicznie, jak i dzięki psychoterapii. Dlatego warto skonsultować swoje objawy ze specjalistą lub wspierać swoich bliskich, aby udali się po pomoc.

Redakcja19.08.2021

Depresja psychotyczna – przyczyny

Podłoże depresji psychotycznej przez długi czas pozostawało tajemnicą. Aby można było poznać jej przyczyny biologiczne, konieczne było przeprowadzenie wielu badań. Ich wyniki w większości wskazują na nadmierną aktywność osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Odpowiada ona za produkcję i dystrybucję hormonów, np. kortyzolu, zwanego także hormonem stresu. Kiedy jest wydzielany w nadmiarze, wywołuje m.in. wzrost poziomu glukozy we krwi (czyli hiperglikemię), wzmożone pragnienie i nasilone oddawanie moczu oraz sprzyja wystąpieniu nadciśnienia tętniczego i częstszym infekcjom. Dzięki zastosowaniu odpowiedniego leczenia farmakologicznego powiększone gruczoły odpowiedzialne za nadprodukcję kortyzolu wracają do normalnych rozmiarów.

Depresja psychotyczna – najczęściej występujące objawy

Oprócz charakterystycznych objawów depresji, do których należą chroniczny spadek nastroju, brak sił, przygnębienie czy apatia, przy odmianie psychotycznej pojawiają się także urojenia. Rozróżnia się ich 5 najczęściej występujących rodzajów:

• urojenia winy, grzeszności, przestępstw – polegają na ogromnym poczuciu winy, które występuje na podstawie przekonania, że chory zrobił coś złego;

• urojenia bezwartościowości – są bardzo trudne do zidentyfikowania, chory jest bowiem głęboko przekonany o swojej bardzo niskiej wartości;

• urojenia nihilistyczne – chory nie czuje, gdzie jego ciało się zaczyna, a gdzie kończy. Osoby z tymi urojeniami nierzadko upatrują przyczyn swoich odczuć w poważnych chorobach (innych niż depresja);

• urojenia nadchodzącej katastrofy – pacjent jest przekonany, że przydarzy mu się tragedia, np.  dramat życiowy, klęska żywiołowa czy cokolwiek innego narażającego na szwank zdrowie lub nawet życie chorego lub jego rodziny;

• urojenia hipochondryczne – podobnie jak przy urojeniach nihilistycznych choremu wydaje się, że cierpi na poważną chorobę somatyczną (inną niż depresja).

Depresja psychotyczna – rzadziej występujące objawy

Niektóre z objawów depresji psychotycznej występują także w przebiegu schizofrenii. Dlatego tak ważne jest, aby diagnozę postawił doświadczony specjalista – lekarz psychiatrii. Mowa przede wszystkim o urojeniach ksobnych oraz prześladowczych. Nie zdarzają się one tak często jak urojenia wymienione wcześniej, jednak nierzadko ich przebieg bywa bardziej dramatyczny i destrukcyjny dla pacjenta.

Przy urojeniach ksobnych chory jest przekonany, że ludzie z otoczenia zwracają na niego szczególną uwagę, dają sobie tajne znaki, mówią o nim, obgadują go i próbują poniżyć. Z kolei w przypadku urojeń prześladowczych pacjentowi wydaje się, że non stop jest obserwowany, podsłuchiwany i śledzony, oczywiście w złej wierze i z zamiarem zrobienia mu krzywdy.

Pacjenci cierpiący z powodu depresji psychotycznej miewają także omamy słuchowe i węchowe. Te pierwsze polegają na słyszeniu przez chorego dźwięków, których nie ma. Najczęściej są to głosy, które w jakiś sposób go obrażają lub, co gorsza, przekonują go o bezcelowości jego istnienia i namawiają do samobójstwa. Omamy węchowe polegają na nieprawidłowych wrażeniach węchowych. Bardzo często chorzy deklarują wyczuwanie nieprzyjemnych zapachów, np. zgnilizny.

Nietypowym następstwem depresji psychotycznej jest osłupienie depresyjne. Polega ono na znacznym spowolnieniu lub wręcz przystopowaniu funkcji psychoruchowych pacjenta. Chory z tym objawem w skrajnych przypadkach nie może nawet samodzielnie się poruszać.

Depresja psychotyczna – leczenie

Aby mogło zostać zastosowane odpowiednie leczenie, konieczna jest trafna diagnoza. To bardzo ważne, ponieważ stan pacjenta, u którego nieprawidłowo rozpoznano jedynie zaburzenia depresyjne (bez objawów psychotycznych), może pogorszyć się w trakcie leczenia. Wynika to z tego, że u osób z depresją psychotyczną powinny być stosowane zarówno leki przeciwdepresyjne, jak i przeciwpsychotyczne. Zdarza się, że chorzy przyjmują tylko jeden preparat, ale są to rzadkie przypadki.

Oprócz leczenia farmakologicznego konieczna jest także psychoterapia, która pomaga przywrócić pacjentowi racjonalny tok myślenia. Najlepsze rezultaty uzyskiwane są przy połączeniu obu metod leczenia – farmakologii i psychoterapii.