Dziurawiec – działanie i zastosowanie, propozycje podania

Dlaczego dziurawiec ma właściwości zdrowotne?

Dziurawiec swoje właściwości lecznicze zawdzięcza bogactwu składników. Do grupy związków chemicznych biologicznie czynnych, dobroczynnie wpływających na organizm człowieka, należą przede wszystkim:

• flawonoidy (kwercetyna, kemferol, rutyna, izokwercetyna, luteolina), karetonoidy (luteina, violaxantyna, cis-trolina, trolichromon), procyjanidyny (katechiny i epikatechiny)

• olejki eteryczne (2-metylooktan, 2-metylodekan, n-nonan, n-undekan, a- i b-pinen, a-terpineol, geraniol, b-kariofylen, kumulen)

• kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy, ferulowy, izoferulowy, p-hydroksybenzoesowy, p-kumarowy, wanilinowy)

• pochodne floroglucynowe (hyperforyna, adhyperforyna, furohyperfryna)

• witaminy (A i C)

• fitosterole.

Ze względu na właściwości, jakie ma dziurawiec, oraz okres kwitnienia i zbiorów rośliny w Polsce nazywany jest powszechnie „dzwonkami Matki Boskiej”, „zielem krzyżowym” bądź „zielem świętego Jana”. W zależności od pory zbiorów właściwości lecznicze dziurawca mogą być różne ze względu na inne stężenie składników w danej fazie cyklu wzrostu (np. poziom hyperforyny, stanowiącej jego najważniejszą substancję czynną, odpowiedzialną m.in. za działanie przeciwdepresyjne, jest najwyższy pod koniec okresu kwitnienia). Pamiętaj o tej zasadzie, zbierając również inne lecznicze rośliny, np. mniszek lekarski. 

Jakie właściwości ma dziurawiec?

Właściwości lecznicze dziurawca wynikają z rodzaju rozpuszczalnika użytego w procesie wytrawiania. Wyciągi wodne działają przede wszystkim:

• ściągająco i rozkurczająco na mięśnie gładkie dróg żółciowych, jelit i dróg moczowych, a także spazmolitycznie (to są również charakterystyczne właściwości nagietka), ułatwiają zarówno przepływ żółci do dwunastnicy, jak i przeciwdziałają jej zastojowi w pęcherzyku żółciowym, co znacznie zapobiega tworzeniu się kamieni żółciowych. Pomaga tym samym przywrócić naturalną perystaltykę jelit, powodując ustąpienie ich bólu spastycznego

• diuretycznie, czyli moczopędnie – zwiększają objętość dobową wydalanego moczu o 20%, co wywołuje podwójny efekt: odtruwanie organizmu poprzez zwiększoną ilość wydalanych metabolitów, w tym kwasu moczowego i szczawianów, a także przeciwdziałanie tworzeniu się kamieni nerkowych

• przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie – uszczelniają ściany naczyń krwionośnych i hamują jednocześnie niekorzystne procesy oksydacyjne w obrębie naczyń.

Wyciągi olejowe i alkoholowe (np. nalewka z dziurawca) wykazują głównie właściwości uspokajające i przeciwdepresyjne, przez co łagodzą stany obniżenia nastroju, zmniejszają niepokój, drażliwość i napięcie nerwowe. Mechanizm wpływu dziurawca na organizm polega przede wszystkim na hamowaniu zwrotnym neurotransmiterów, takich jak serotonina, dopamina i norepinefryna, a także zwrotnego wchłaniania kwasu GABA i glutaminianów.

Właściwości i zastosowanie dziurawca

Właściwości dziurawca, zwłaszcza w postaci przetworów, w tym: naparów, odwarów i olejów, od czasów starożytnych po współczesne są cenionymi środkami leczniczymi, stosowanymi w terapii, m.in. dolegliwości i chorób związanych z przewodem pokarmowym. Herbata z dziurawca jest dobra np. na kolkę jelitową i wątrobową, wrzody i różnego rodzaju niestrawności. Bywa ważnym elementem wspierającym leczenie urologiczne, w tym kamieni nerkowych czy stanu zapalnego pęcherza moczowego. Wyciągi z dziurawca dobroczynnie wpływają na sprawność psychiczną i aktywność umysłową, bo zwiększają zdolność koncentracji, redukują objawy związane ze zmęczeniem i stresem. Uspokajają.

Właściwości dziurawca stosowanego zewnętrznie

Oprócz tego, że możesz regularnie bądź doraźnie pić napar z dziurawca, to właściwości lecznicze wykazuje on również w działaniu zewnętrznym, podobnie jak babka lancetowata. Możesz dodać go do kąpieli lub przyrządzić miejscowy kompres na ciało, zwłaszcza w leczeniu ran pourazowych bądź związanych z obecnością owrzodzeń czy ropni. Dziurawiec bywa cenny w leczeniu niektórych chorób dermatologicznych, takich jak atopowe zapalenie skóry (AZS). Wystudzony napar z dziurawca możesz wykorzystać jako tonik do pielęgnacji cery trądzikowej lub wrażliwej, a nawet płyn do płukania ust przy niektórych problemach, np. krwawiących dziąsłach lub dolegliwościach związanych z ekstrakcją zęba. Roślina łagodzi również ból i stany zapalne po ukąszeniach owadów. Możesz ją stosować na rwę kulszową i bóle menstruacyjne nie tylko w formie okładów, ale też pijąc herbatę z dziurawca.

1. K. Głowniak, J. Widerski, Dziurawiec i jego wszechstronne zastosowanie, „Rośliny Lecznicze” 2017, nr 2.
2. M. Głuszko, W.J. Cubała, Rola dziurawca w leczeniu depresji, „Psychiatria” 2005, nr 2.
3. E. Senderski, Prawie wszystko o ziołach, M.E. Senderski, Podkowa Leśna 2007.