Haptoglobina – czym jest? Jakie funkcje pełni?

Co to jest haptoglobina?

Haptoglobina to glikoproteina, która wiąże się z hemoglobiną, czyli białkiem odpowiedzialnym za transport tlenu we krwi. Głównym zadaniem haptoglobiny jest ochrona organizmu przed niekorzystnymi skutkami wolnej hemoglobiny, która może być uwolniona w wyniku rozpadu krwinek czerwonych. 

Omawiane białko jest wytwarzane głównie w wątrobie, ale również w mniejszych ilościach w śledzionie i szpiku kostnym. Jest ono – podobnie jak CRP – tzw. białkiem ostrej fazy.

Białka ostrej fazy (ang. acute phase proteins, APP) to grupa aminokwasów, których stężenie we krwi gwałtownie wzrasta w ciągu kilku godzin lub dni w odpowiedzi na różne bodźce stresowe, takie jak:

• zakażenia – infekcje bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pasożytnicze stymulują produkcję białek ostrej fazy.

• urazy – urazy mechaniczne, oparzenia i inne rodzaje uszkodzeń tkanek również prowadzą do wzrostu stężenia APP.

• choroby zapalne – choroby autoimmunologiczne, reumatoidalne zapalenie stawów i inne schorzenia o charakterze zapalnym stymulują produkcję białek ostrej fazy.

• nowotwory – niektóre rodzaje nowotworów mogą powodować wzrost stężenia APP, dlatego białka zapalne są również traktowane jako markery nowotworowe w diagnostyce onkologicznej;

• stres – silny stres psychiczny lub fizyczny może również prowadzić do niewielkiego wzrostu stężenia białek ostrej fazy.

Jakie jest znaczenie haptoglobiny dla organizmu?

Haptoglobina to nie tylko wskaźnik stanu zapalnego. Pełni ona szereg ważnych funkcji w organizmie, wśród których najważniejsze są:

Wiązanie wolnej hemoglobiny

Haptoglobina wychwytuje i wiąże wolną hemoglobinę (Hb), która uwalnia się z czerwonych krwinek po ich rozpadzie. Hemoglobina jest białkiem transportującym tlen, a jej uwalnianie do krwiobiegu może prowadzić do uszkodzenia komórek i tkanek. Haptoglobina zapobiega temu, transportując wolną hemoglobinę do wątroby, gdzie jest ona rozkładana i przetwarzana.

Ochrona przed anemią

Wiązanie wolnej hemoglobiny przez haptoglobinę zapobiega jej wydalaniu z moczem. W ten sposób haptoglobina pomaga chronić przed anemią hemolityczną, która jest chorobą charakteryzującą się nadmiernym rozpadem czerwonych krwinek.

Inne funkcje

 Haptoglobina może również odgrywać rolę w innych procesach, takich jak:

• Regulacja układu odpornościowego – haptoglobina może hamować aktywność niektórych komórek układu odpornościowego;

• Ochrona przed stresem oksydacyjnym – haptoglobina może wykazywać działanie antyoksydacyjne i chronić komórki przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki.

• Wspomaganie gojenia ran.

Pamiętaj, że funkcje haptoglobiny są wciąż przedmiotem badań. Poziom haptoglobiny we krwi może ulegać zmianom z różnych powodów, a nie tylko w odpowiedzi na stan zapalny.

Kiedy zleca się badanie haptoglobiny?

Badanie haptoglobiny jest zwykle zlecanie w przypadkach, gdy istnieje podejrzenie niedokrwistości hemolitycznej, czyli stanu, w którym dochodzi do nadmiernej destrukcji krwinek czerwonych. Objawy takiej niedokrwistości mogą obejmować: osłabienie, bladość skóry, żółtaczkę oraz podwyższone stężenie bilirubiny we krwi. Badanie haptoglobiny może pomóc w potwierdzeniu lub wykluczeniu tej przyczyny niedokrwistości.

Jak przebiega badanie haptoglobiny?

Badanie poziomu haptoglobiny we krwi jest stosunkowo proste i polega na pobraniu próbki krwi z żyły łokciowej. Próbka jest następnie poddana analizie w laboratorium, gdzie mierzy się stężenie haptoglobiny. Wynik badania może wskazywać na obecność niedoboru haptoglobiny lub jej zmniejszone stężenie, co może być związane z różnymi stanami chorobowymi.

Jak interpretować wynik badania haptoglobiny?

Interpretacja wyniku badania haptoglobiny zależy od norm referencyjnych. Normy stężenia haptoglobiny mogą się różnić w zależności od laboratorium, w którym przeprowadza się badanie. Przykładowo, w jednym laboratorium norma może wynosić 0,3–2 g/L, podczas gdy w innym może być to 0,6–2,5 g/L. Dlatego ważne jest, aby interpretację wyniku badania powierzyć lekarzowi, który będzie mógł porównać wynik z normami ustalonymi w danym laboratorium [1].

Jakie mogą być przyczyny zmniejszonego stężenia haptoglobiny?

Zmniejszone stężenie haptoglobiny może być związane z różnymi stanami chorobowymi, takimi jak niedokrwistość hemolityczna, choroby wątroby, stany zapalne, nowotwory, a także niektóre choroby autoimmunologiczne. W przypadku zmniejszonego stężenia haptoglobiny, lekarz może zlecić dalsze badania, aby ustalić przyczynę tego stanu.

Jakie są przyczyny podwyższonego stężenia haptoglobiny?

Podwyższone stężenie haptoglobiny może być związane z różnymi stanami zapalnymi, takimi jak infekcje, choroby reumatyczne, a także nowotwory. Ponadto, podwyższone stężenie haptoglobiny może być obserwowane po zabiegach chirurgicznych lub w okresie rekonwalescencji po urazach.