Hemoroidy w ciąży – czy można im zapobiegać? Sposoby leczenia

Hemoroidy w ciąży – dlaczego powstają?

Hemoroidy są jedną z najczęściej pojawiających się w ciąży przypadłości. Ciąża jest dla organizmu stanem wyjątkowym, podczas którego dochodzi do zaburzenia funkcjonowania wielu układów życiowych. Przez 9 miesięcy organizm kobiety poddawany jest intensywnym zmianom hormonalnym, fizjologicznym i metabolicznym. Dochodzi do szybkiej zmiany masy ciała i rozrostu macicy, która powiększając się, zaczyna uciskać jelita, co powoduje wzrost objętości krwi. Zmiany w funkcjonowaniu organizmu, ale też błędy żywieniowe sprzyjają rozwojowi zaparć w ciąży.

W wyniku zwiększenia stężenia estrogenów i progesteronu osłabieniu ulegają ściany naczyń krwionośnych, co predysponuje do zaburzeń w przepływie krwi i powstawania zatorów. Dochodzi ponadto do wzrostu krzepliwości krwi, co może sprzyjać zakrzepicy żylnej. W konsekwencji występowania wszystkich czynników wzrasta ryzyko rozwoju choroby hemoroidalnej. Stan ten dotyczy nawet 85% ciężarnych. Za główne czynniki ryzyka rozwoju guzków krwawniczych uznaje się uwarunkowania genetyczne i brak aktywności fizycznej lub jej bardzo niski poziom. Podwyższone ryzyko pojawienia się guzków krwawniczych istnieje również u pacjentek mających problem z hemoroidami przed ciążą. 

Hemoroidy w ciąży – objawy

W zależności od postaci schorzenia wyróżnia się dwa typy hemoroidów; zewnętrzne i wewnętrzne. Problem z hemoroidami rozwija się wraz z wiekiem ciąży. Pierwsze objawy pojawiają się w II trymestrze, natomiast w III trymestrze obserwowany jest dynamiczny wzrost zmian.

Do klasycznych objawów hemoroidów należą: 

• krwawienia (podczas oddawania stolca lub po wypróżnieniu); 

• ból odbytu; 

• silny świąd i podrażnienie okolic odbytu;

• uczucie dyskomfortu; 

• obecność śluzowej wydzieliny. 

U wielu pacjentek dochodzi do samoistnych krwawień i plamień, które powstają w wyniku pęknięcia powierzchni guzka.

Leczenie hemoroidów w ciąży 

Do jakiego lekarza udać się w przypadku rozwoju hemoroidów? Właściwym wyborem jest wizyta u proktologa bądź chirurga ogólnego. Lekarz ten specjalizuje się w diagnostyce i leczeniu chorób jelita grubego, w tym hemoroidów.

Jak przebiega leczenie guzków krwawniczych? W większości przypadków hemoroidy ustępują samoistnie w niedługim czasie po porodzie. Dlatego podejmowane leczenie ma na celu złagodzenie objawów i poprawę komfortu życia ciężarnej. Podstawą leczenia jest zmiana diety poprzez ograniczenie spożywania produktów sprzyjających powstawaniu zaparć. Dieta kobiety borykającej się z hemoroidami powinna być oparta na pokarmach bogatych w błonnik. Bardzo ważne jest częstsze spożywanie mniejszych objętościowo posiłków. Przyszła mama powinna pamiętać o wypijaniu dziennie co najmniej 2 l wody. Wraz ze zmianą nawyków żywieniowych należy wprowadzić zmiany w stylu życia, zadbać o codzienną aktywność fizyczną.

Lekarz może podjąć decyzję o włączeniu farmakoterapii w postaci preparatów miejscowych lub doustnych. Środki powinny mieć działanie przeciwzapalne, przyspieszające gojenie i usprawniające przepływ krwi. Skuteczne w leczeniu hemoroidów są substancje pochodzenia naturalnego, np.: rumianek pospolity, ruszczyk kolczasty, kurkuma, oczar wirginijski, aloes zwyczajny, kasztanowiec, kwas hialuronowy, trehaloza. Substancje te najczęściej występują w postaci leków miejscowych, np. maści. Zawarte w wyciągach roślinnych związki wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające, obkurczające naczynia krwionośne, przeciwobrzękowe, uszczelniające. Należy jednak zachować ostrożność, pamiętając, że żadne leki, w tym naturalne (również do stosowania zewnętrznego), nie mogą być przyjmowane na własną rękę, bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.

Profilaktyka hemoroidów w ciąży

Regularna aktywność fizyczna jest jednym z najskuteczniejszych sposobów profilaktyki hemoroidów. U systematycznie ćwiczących ciężarnych zmniejsza się ryzyko rozwoju guzków nawet o 40%. Regularny ruch pomaga również skutecznie zniwelować problem zaparć, które dotykają nawet 39% kobiet w ciąży [1]. Co istotne, to właśnie zaparcia są jedną z głównych przyczyn hemoroidów. 

Aktywność fizyczna kobiet w ciąży

Regularny ruch zalecany jest wszystkich kobietom w ciąży. Aktywność podejmowana przez cały okres ciąży (ale dopasowana do trymestru) przynosi wiele pozytywnych efektów w postaci wzmocnienia układu biomechaniki, poprawy procesów metabolicznych, regulowania pracy układu krążenia, a nawet pozytywnie oddziałuje na psychikę ciężarnej. Systematycznie uprawiana aktywność fizyczna pomaga również zminimalizować, a nawet wykluczyć, dolegliwości wynikające z przebiegu ciąży, jak: ból pleców, żylaki, obrzęki kończyn, nadciśnienie, zaburzenia psychiczno-emocjonalne, hemoroidy. 

Wskazaną formą ruchu w ciąży jest spacer, który zaleca się praktykować codziennie przez minimum 30 minut. Spacer przede wszystkim sprzyja dotlenieniu organizmu i wszystkich komórek ciała. Codziennie praktykowany, zmniejsza ryzyko chorób serca, bólów kości i mięśni.

Pływanie jest jedną z najbezpieczniejszych form ruchu, szczególnie dla kobiet w ciąży. Może być praktykowane na każdym etapie ciąży. Odciąża kręgosłup, rozluźnia mięśnie przykręgosłupowe, biodrowe i obręczy barkowej. Podczas pływania wzmocnieniu ulegają mięśnie pośladków i brzucha. Ma ono szczególnie pozytywny wpływ na mięśnie i stawy miednicy. Poprzez poprawę ich elastyczności, zmniejsza się ryzyko pęknięcia krocza podczas porodu naturalnego. Praca całym ciałem w środowisku wodnym pozytywnie wpływa na poprawę krążenia w kończynach, dodatkowo zwiększając zakres ich ruchu. Podczas pływania pracujemy też nad przeponą, ćwicząc oddech, co będzie przydatne podczas porodu naturalnego. Pływanie jest treningiem ogólnousprawniającym, który z powodzeniem mogą wykonywać również osoby z ograniczoną mobilnością.

Joga może być doskonałą formą treningu przygotowującego kobietę do porodu. Ćwiczenia jogi wpływają na poprawę krążenia, pracę układu neurohormonalnego, redukują stres i niepokój. Joga w ciąży, jak i po rozwiązaniu jest również polecana jako trening minimalizujący ryzyko rozwoju depresji poporodowej.

Jazda na rowerze może być praktykowana do końca trwania ciąży, jednak ze względów bezpieczeństwa najbardziej polecane są sesje na rowerze stacjonarnym. Regularny trening poprawia pracę układu krążeniowo-oddechowego, co będzie pomocne podczas porodu naturalnego. Zaletą treningu na rowerze jest to, że nie obciąża on ciała, a wymusza pozycję stabilizującą miednicę i wzmacnia mięśnie dna miednicy. Regularny trening jest więc remedium na problem nietrzymania moczu.

Do pozostałych względnie bezpiecznych form ruchu w ciąży należą m.in.: pływanie kajakiem i rowerem wodnym, uprawianie żeglarstwa lub windsurfingu (przy łagodnym wietrze), pływanie na SUPIE, stretching, fitness dla ciężarnych. 

Niezalecane formy ruchu w ciąży to m.in.: skoki w dal, skoki do wody, nurkowanie, sporty walki, narciarstwo wodne, jazda konna, biegi sprinterskie. Natomiast gra w tenisa, siatkówka, tai-chi czy trening z ciężarkami są dozwolone, jednak wymagają środków ostrożności i dopasowania intensywności do kondycji i trymestru ciąży.