Czym jest motywacja?

Motywacja zewnętrzna odnosi się do bodźców pochodzących z zewnątrz, np. wynagrodzenia za pracę lub uznania ze strony innych. Z kolei motywacja wewnętrzna pojawia się w momencie, gdy jednostka sama ma chęć do działania, a nie kieruje się zewnętrznymi oddziaływaniami, takimi jak spodziewana kara lub nagroda. Oczywiście istnieją sposoby, by intencjonalnie zwiększyć swoją motywację, nazywane automotywacją. Jeśli chcesz je poznać, przeczytaj ten artykuł: https://www.welbi.pl/motywacja-jakie-sa-rodzaje-jak-ja-zwiekszyc/

Co to jest motywacja zewnętrzna?

Motywacja zewnętrzna jest podstawowym sposobem oddziaływania na ludzi i na samego siebie w różnych sytuacjach życiowych. Pojęcie to odnosi się do przypadków, w których siłą sprawczą są czynniki działające z zewnątrz, a więc różne bodźce powiązane głównie z pojęciami kary i nagrody. W psychologii mówi się również o wzmocnieniach pozytywnych i negatywnych. Wzmocnienia pozytywne odnoszą się do nagród, a więc możliwości uzyskania pewnych korzyści za wykonanie zadania. Z kolei wzmocnienia negatywne polegają na tym, że jednostka wykonuje pożądane działanie, by uniknąć nieprzyjemnego bodźca (np. jeździ zgodnie z przepisami, by nie dostać mandatu). W końcu większość ludzi dąży do zwiększenia swojego zadowolenia i minimalizacji dyskomfortu.

Na motywacji zewnętrznej nie można jednak zbudować naprawdę trwałego związku, ulubionego hobby lub wypracować najlepszych nawyków w pracy. Osoba, która wychodzi za mąż tylko dla pieniędzy, w pewnym momencie może stracić zainteresowanie partnerem. Podobnie człowiek, który chce otrzymać jak najwięcej nagród w kajakarstwie, ale wcale nie lubi tego sportu, najprawdopodobniej prędzej czy później z niego zrezygnuje. Najlepiej więc, jeśli działają dwa rodzaje motywacji – wewnętrzna i zewnętrzna – ponieważ przynosi to najlepsze rezultaty. Motywacja zewnętrzna cechuje się tym, że działania są spowodowane pewnego rodzaju presją, a więc nagrodami, karami lub konkretnymi bodźcami. 

Przykłady motywacji zewnętrznej

Uczeń może odrabiać zadania domowe, ponieważ liczy na świetną ocenę albo pochwałę ze strony nauczyciela lub rodziców. Może też bać się złej oceny, kary lub krytyki. W obu przypadkach chodzi o motywację zewnętrzną. Podobnie dzieje się u pracownika, który wykonuje swoje obowiązki zawodowe z dwóch przyczyn:

• chce otrzymać nagrodę, tj. podwyżkę, awans, premię uznaniową, bonus płacowy, dodatkowe benefity, pochwałę ze strony kierownictwa, lepszy gabinet do pracy, możliwość wykonywania obowiązków zawodowych z domu;

• chce uniknąć przykrych konsekwencji tj. zwolnienia z pracy, otrzymania złej opinii od szefa. 

Niestety w wielu przypadkach pracodawcy opierają się tylko i wyłącznie na karach i wzmocnieniach negatywnych, a nie na nagrodach. Dodatkowo niektórym pracownikom brakuje motywacji wewnętrznej. Można więc uznać, że motywacja zewnętrzna działa w dwie strony, na zasadzie kija i marchewki. Kijem jest oczywiście kara, która pojawia się gdzieś na horyzoncie, natomiast nagrodą jest marchewka. Takie działania są bardzo behawiorystyczne, związane z pewnymi bodźcami oddziałującymi na ludzkie zachowanie. Na motywacji zewnętrznej bazują także społeczne kampanie reklamowe, które wskazują na to, że:

• jeśli nie będziesz się badać, zachorujesz (wzmocnienie negatywne)

• jeśli przejedziesz przez pasy, na których znajduje się pieszy, dostaniesz mandat (kara).

Tak samo działają zresztą systemy oceniania w szkole, a także różne programy lojalnościowe w sklepach. Motywatory zewnętrzne otaczają nas więc z różnych stron i w znacznym stopniu wpływają na ludzkie zachowania.