Nerwica przełyku – co to za choroba? Przyczyny powstania i sposoby leczenia

Czym jest nerwica przełyku?

Nerwica to dość powszechnie występująca w społeczeństwie grupa zaburzeń lękowych o złożonym obrazie klinicznym. W ich przebiegu obserwuje się szereg objawów psychicznych oraz fizycznych. Są one przejawem doświadczanego przez chorego silnego lęku i niepokoju. Z uwagi na różnorodność dolegliwości towarzyszących nerwicy wyróżniono kilka jej rodzajów, a jednym z nich jest nerwica przełyku. Charakteryzuje się tym, że w odpowiedzi na doświadczanie stresu albo sytuację generującą lęk chory ma wrażenie guli w gardle i trudność w przełykaniu. Jednym z objawów nerwicy przełyku jest tzw. kula histeryczna, czyli globus histericus. Z tego powodu niekiedy określa się tymi słowami nerwicę przełyku.

Co może powodować nerwicę przełyku?

Nerwica przełyku to zaburzenie psychiczne o charakterze somatyzacji. Somatyzację można uznać za swego rodzaju mechanizm obronny, w którym organizm wypiera problem natury psychicznej na płaszczyznę fizyczną. Oznacza to, że problemy zdrowotne mają podłoże emocjonalne, ale przejawiają się w sposób fizyczny. Nerwica przełyku rozwija się w wyniku działania silnego bodźca stresowego. Narażone są na nią osoby długotrwale odczuwające lęk, niepokój. 

Część ludzi jest predysponowana do rozwoju zaburzeń nerwicowych, w tym nerwicy przełyku. Tego typu zaburzenia są częstsze wśród osób nastawionych pesymistycznie, perfekcjonistów lub egocentryków. Występują też u pacjentów nieumiejętnie lub nieprawidłowo rozładowujących stres oraz mających trudności z regulacją emocji. 

Na rozwój nerwicy przełyku i innych zaburzeń lękowych bardziej narażone są osoby, które:

• przeżyły w przeszłości traumę;

• zmagają się z zaburzeniami układu nerwowego (nieprawidłowe działanie neuroprzekaźników);

• mają trudności w realizacji obowiązków wynikających z pełnionych przez nie ról społecznych, co prowadzi do powstania konfliktu wewnętrznego.

Nerwica przełyku – objawy

Typowym objawem nerwicy przełyku jest odczuwanie przeszkody, ucisku lub wrażenie występowania ciała obcego w gardle bądź górnej części przełyku. Temu schorzeniu towarzyszą:

• dysfagia, czyli niemożność lub trudność w połykaniu;

• uczucie guli w gardle;

• dławienie się, krztuszenie;

• pieczenie gardła;

• trudność w swobodnym oddychaniu, a nawet duszenie się. 

Niektórzy chorzy zgłaszają dodatkowo: 

• chrypkę;

• drętwienie i mrowienie twarzy;

• trudności w odkaszlnięciu;

• kłucie w klatce piersiowej;

• podwyższone ciśnienie tętnicze krwi.

Ucisk w gardle bywa na tyle intensywny, że nasila istniejący już stres i może stać się przyczyną ataków paniki. Poza tym z obawy przed pojawieniem się czy nasileniem objawów pacjenci unikają jedzenia w miejscach publicznych, zmieniają sposób odżywiania, ograniczając udział pokarmów o twardej konsystencji lub jedzą je znacznie wolniej, małymi kęsami. 

• Poznaj objawy nerwicy żołądka. Przeczytaj, czym może się przejawiać to zaburzenie lękowe.

Diagnostyka nerwicy przełyku

Z uwagi na fizyczny charakter objawów w celu ustalenia ich podłoża skieruj się najpierw do lekarza rodzinnego lub internisty. Ci specjaliści z reguły zlecają konsultację u gastrologa i laryngologa. Pierwszy z nich to specjalista z zakresu chorób układu pokarmowego, a drugi – z zakresu chorób gardła, uszu, nosa i zatok. Aby stwierdzić nerwicę przełyku, konieczne jest bowiem wykluczenie organicznego podłoża dolegliwości, w tym m.in.:

• uchyłków przełyku;

• przepukliny przełyku;

• przerostu migdałków;

• powiększenia węzłów chłonnych;

• zapalenia zatok;

• mononukleozy;

• wrzodów żołądka;

• refluksu żołądkowo-przełykowego;

• choroby nowotworowej gardła;

• opryszczki jamy ustnej i gardła.

Rozpoznanie rozpoczyna się od szczegółowo przeprowadzonego wywiadu medycznego i badania przedmiotowego. Uzyskane dzięki nim informacje mogą nakierować lekarza na dalszą diagnostykę. Lista badań, które specjalista zazwyczaj zleca w przypadku występowania guli w gardle lub trudności w przełykaniu, jest długa. Znajdują się na niej m.in.: laryngoskopia, gastroskopia (badanie endoskopowe górnej części przewodu pokarmowego), RTG lub USG szyi, manometria przełyku, badanie poziomu TSH, fT3, fT4 oraz przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) i przeciwko receptorowi dla TSH (anty-TSHR, TRAb). Dopiero wykluczenie na ich podstawie choroby somatycznej daje podejrzenie nerwicy przełyku. Pacjent zostaje wówczas skierowany do psychiatry lub psychologa.

Pilnej diagnostyki wymagają chorzy, u których pojawią się tzw. red flags, czyli czerwone flagi. To objawy alarmowe, które mogą świadczyć o rozwijającej się chorobie nowotworowej. Należą do nich:

• ciągła chrypka;

• niezamierzony spadek masy ciała;

• trudności w przełykaniu;

• ból podczas przełykania (odynofagia);

• krwioplucie.

Na czym polega leczenie nerwicy przełyku?

Leczenie nerwicy przełyku opiera się głównie na psychoterapii. Jej celem jest nauka radzenia sobie z lękiem, niepokojem i nerwami. Terapia musi być dopasowana do potrzeb danego pacjenta – może być indywidualna lub grupowa. Po rozpoznaniu problemu specjalista stara się wypracować z chorym inny sposób postrzegania trudności i reagowania na nie. Uczy się panowania nad stresem, podejmując różne techniki relaksacyjne. Jedne z popularniejszych i wykazujących wysoką skuteczność metod to: medytacja, joga, masaż, ćwiczenie oddechu, trening Jacobsona. W ciężkich przypadkach wprowadzona może zostać farmakoterapia z zastosowaniem środków antydepresyjnych, przeciwlękowych lub uspokajających.