Na czym polega niedowidzenie połowicze? Czy można je leczyć?

Czym jest niedowidzenie połowicze?

Wyobraź sobie, że nie jesteś w stanie wskazać, mniej lub bardziej precyzyjnie, środka listewki czy tasiemki. Wyobraź sobie, że nie potrafisz przerysować na kartce papieru nawet prostego wzoru. Wyobraź sobie, że dostając w restauracji danie na talerzu, nie dostrzegasz połowy porcji bez zmiany ułożenia głowy. W każdym z tych przypadków za zaburzenie percepcji może odpowiadać tzw. niedowidzenie połowicze.

Ta niegroźnie brzmiąca nazwa odnosi się do zmian wynikających z uszkodzenia:

• pasma wzrokowego (część drogi wzrokowej w mózgu, która przenosi obraz z każdego oka, czyli dwóch połów widzenia),

• promienistości wzrokowej (zbiór komórek nerwowych, które przenoszą dane wzrokowe z półkul mózgowych do płata potylicznego),

• kory potylicznej jednej z półkul.

Uszkodzenie kory potylicznej prawej półkuli mózgowej powoduje niedowidzenie obszaru po lewej stronie. W tym wypadku możesz nawet nie wiedzieć, że chorujesz. Jest to anozognozja, czyli niezdolność do zrozumienia pewnych defektów. W zależności od ulokowania uszkodzenia może jednak wystąpić tzw. połowicza agnozja przestrzenna, czyli wspomniana już niezdolność do przerysowania wzoru czy wyznaczenia środka odcinka.

Jeśli uszkodzenie wystąpi w korze potylicznej lewej półkuli, wówczas możliwe jest kompensowanie ograniczeń, co nie zaburza aż tak znacznie codziennego funkcjonowania.

Co jest przyczyną niedowidzenia połowiczego?

Stwierdzenie „widzieć coś na własne oczy” błędnie utwierdza w przekonaniu, że proces widzenia to domena wyłącznie oczu. One jednak są tylko narzędziem. W rzeczywistości widzimy mózgiem. Oczywiście pogorszenie wzroku może być następstwem wad w obrębie gałki ocznej (np. zmętnienia soczewki). Wówczas mózg nie jest w stanie interpretować sygnałów odbieranych przez oczy. Jednak nawet jeśli oczy są zdrowe, a doszło do uszkodzeń struktur mózgowych odpowiedzialnych za widzenie – wówczas nie będziesz dostrzegać wyraźnie tego, co masz przed twarzą.

Nie ma jednej przyczyny niedowidzenia połowiczego. Są one odmienne w zależności od postaci patologii:

• jednoimienne niedowidzenie połowicze (oboczny defekt pola widzenia po tej samej stronie oczu, tzn. prawej lub lewej części pola widzenia każdego oka) – stanowi konsekwencję uszkodzenia pasma wzrokowego, promienistości wzrokowej lub kory wzrokowej;

• niedowidzenie połowicze dwuskroniowe (defekt pola widzenia po przeciwstawnych stronach oczu) – stanowi konsekwencję uszkodzenia miejsca skrzyżowania nerwów wzrokowych;

• niedowidzenie połowicze dwunosowe (defekt pola widzenia po stronie nosowej oczu) – jest konsekwencją rozwoju guza w miejscu skrzyżowania nerwów wzrokowych.

Takie konsekwencje (uszkodzenia struktur odbierających i przesyłających sygnał wzrokowy) mogą powstać na skutek:

• udaru mózgu,

• rozwoju guza mózgu,

• gruczolaka przysadki mózgowej,

• raka nosogardzieli,

• wodogłowia,

• pachygyrii (szerokozakrętowości mózgu),

• polymikrogyrii (drobnozakrętowości mózgu).

Jak rozpoznać niedowidzenie połowicze?

Jakiekolwiek ubytki pola widzenia wymagają konsultacji z okulistą. Wszystko po to, aby potwierdzić lub wykluczyć wady wzroku czy inne zmiany chorobowe w obrębie gałki ocznej (np. krwawienie wewnątrzgałkowe czy odwarstwienie siatkówki). 

Lekarz najpewniej wykona perymetrię statyczną. W czasie badania wyświetlane są nieruchome obiekty. Mają tę samą wielkość, ale zmienną jasność. Zdolność do ich zauważania pozwala stworzyć mapę pola widzenia i tym samym wstępnie zdiagnozować zaburzenie.

W razie stwierdzenia nieprawidłowości konieczne może być wykonanie rezonansu magnetycznego (RTG) lub tomografii komputerowej (TK). To pozwoli zobrazować zmiany w mózgu odpowiedzialne za niedowidzenie połowicze. Tym samym lekarz neurolog będzie w stanie rozpocząć leczenie.

Czy można leczyć niedowidzenie połowicze?

Niedowidzenie połowicze nie jest chorobą samą w sobie, ale objawem. To sygnał wysyłany przez organizm, że doszło do uszkodzeń w mózgu w obrębie pasma wzrokowego, promienistości wzrokowej czy kory potylicznej.

Wyleczenie defektu widzenia nie jest możliwe inaczej niż przez skupienie się na terapii choroby odpowiedzialnej za powstanie wady, np. udaru mózgu, gruczolaka przysadki mózgowej czy innego guza mózgu.

Nawet jeśli usłyszysz dość stresującą informację np. na temat uszkodzeń skrzyżowań nerwów wzrokowych – wiedz, że diagnoza otwiera szansę na odzyskanie lub poprawę widzenia. Najbardziej niebezpieczne jest udawanie, że problemu nie ma.