Cytologia płynna – nowa metoda diagnostyczna w kierunku raka i HPV
Cytologia płynna jest najnowszą metodą diagnostyczną, wykrywającą zmiany nowotworowe. W przeciwieństwie do cytologii zwykłej nowa metoda wykrywa również obecność chlamydii i wirusa HPV. Przeciwwskazaniem do wykonania badania jest miesiączka i stosowanie leków dopochwowych. Co oznaczają wyniki cytologii płynnej?
Polecane
Cytologia płynna – co to jest?
Cytologia płynna (LBC, liquid based cytology) nazywana jest też cytologią jednowarstwową lub cienkowarstwową. Stanowi nowe ulepszenie cytologii zwykłej. Ze względu na metodę przechowywania wymazu cytologia płynna wykazuje większą czułość w wykrywaniu zmian śródnabłonkowych wysokiego stopnia w ich najbardziej początkowej fazie rozwoju. Dodatkowo umożliwia wykonanie badań w kierunku wykrycia bakterii Chlamydia i wirusa HPV. W rezultacie cytologia płynna prowadzi do wzrostu skuteczności leczenia patologii i zmian przednowotworowych, co w konsekwencji obniża zachorowalność na nowotwór szyjki macicy. Warto pamiętać, że rak szyjki macicy jest nowotworem, który możliwy jest do wykrycia i wyleczenia w bardzo wczesnym stadium.
Cytologia płynna a zwykła
Cytologię płynną od zwykłej odróżnia przede wszystkim sposób pobrania materiału do analizy, co przekłada się na jego jakość. W cytologii zwykłej pobierany za pomocą szczoteczki wymaz przenoszony jest ręcznie na szkiełko mikroskopowe. Wadą tej metody jest ryzyko nierównomiernego rozprowadzeniu materiału na szkiełku, nieprzeniesienie całego materiału, a nawet uszkodzenie części wymazu. Skutkiem jest ograniczona liczba komórek zdatnych do badania. Natomiast w cytologii płynnej szczoteczka wraz z pobranym wymazem z dróg rodnych umieszczana jest w pojemniku z płynnym podłożem. Następnie w laboratorium zawartość pojemniczka poddawana jest filtracji w celu oczyszczenia wymazu z niepożądanych elementów w postaci śluzu, bakterii, komórek stanu zapalnego, krwinek czerwonych. Tak oczyszczony materiał umieszczany jest na szkiełku mikroskopowym i poddawany analizie. Uzyskany materiał ma wysoką jakość, a dzięki zachowaniu wszystkich komórek wymazu umożliwia ich dokładną analizę pod kątem najmniejszych patologii. Obie metody łączy bezinwazyjność i bezbolesność badania. Naturalnym skutkiem badania cytologicznego jest możliwość wystąpienia niewielkiego plamienia. Wynik cytologii płynnej dostępny jest zazwyczaj w ciągu 14 dni roboczych.
Kto powinien wykonać cytologię płynną?
Cytologia jest badaniem, które nie tylko wykrywa zmiany nowotworowe, stany zapalne i zakażenia wirusowe, ale pozwala też ocenić czynność hormonów płciowych i prawidłowość cyklu menstruacyjnego. Ponadto u kobiet stosujących terapię hormonalną badanie cytologiczne wskazuje na efektywność dobranej terapii. To także badanie umożliwiającą ocenę zdolności kobiety do zajścia w bezpieczną ciążę pod kątem wykluczenia aktywnych stanów zapalnych, które mogą utrudniać zapłodnienie lub utrzymanie ciąży. Cytologię płynną, podobnie jak zwykłą, powinny wykonywać wszystkie kobiety w wieku rozrodczym minimum raz w roku, a przynajmniej raz na 3 lata, pod warunkiem że poprzedni wynik był prawidłowy. Pierwsze badanie należy wykonać po rozpoczęciu współżycia lub po ukończeniu 25. roku życia. Cytologię można wykonać również u dziewicy, jednak tylko w przypadku istnienia przesłanek i wykrycia podejrzanych nieprawidłowości, np. podczas pierwszej wizyty u ginekologa. Wówczas badanie wykonywane jest za pomocą specjalnego wziernika.
By wykonać cytologi ę, należy umówić się na wizytę do lekarza ginekologa. Badanie materiału polega na włożeniu wziernika ginekologicznego do pochwy i pobraniu wymazu z tarczy i kanału szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki. Nie należy specjalnie przygotowywać miejsca, z którego pobiera się wymaz, wystarczy zwykła, codzienna higiena miejsc intymnych. Poleca się przed badaniem dokładnie umyć krocze żelem do higieny intymnej o odczynie kwaśnym, gdyż jest to naturalny odczyn narządów płciowych kobiety.
Na badanie nie należy zgłaszać się w czasie krwawienia z dróg rodnych. Najlepiej wykonać je minimum 4 dni po ostatnim dniu miesiączki i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem miesiączki. Na co najmniej 4 dni przed pobraniem wymazu cytologicznego należy przestać stosować leki dopochwowe. Od ostatniego współżycia seksualnego powinny minąć minimum 24 godziny. Zaleca się, by od ostatniego badania ginekologicznego/USG przezpochwowego upłynął co najmniej dzień, a od pobrania posiewów i wymazów z kanału szyjki macicy – co najmniej 4 dni.
lek. Magdalena Drąg-Drogoń
Wyniki cytologii płynnej
Do oceny wymazu stosuje się zmodyfikowany w 2001 roku system Bethesda (TBS), który ocenia jakość wymazu, a następnie przeprowadza ogólną charakterystykę materiału, podając dokładny opis wykrytych zmian wraz z ich dodatkowym wyjaśnieniem.
System Badesa opiera się na następującej skali i interpretacji:
Wynik prawidłowy:
NILM – wykryto prawidłowe komórki nabłonka płaskiego i gruczołowatego. W grupie tej znajduje się zarówno wynik cytologii prawidłowej, jak i cytologii prawidłowej ze stanem zapalnym, co odpowiada II grupie Papanicolau.
Wynik nieprawidłowy, wymagający dalszej diagnostyki:
ASC-US – obecne nieliczne nieprawidłowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego o nieokreślonym znaczeniu lub świadczące o ostrym stanie zapalnym.
ASC-H – obecne komórki atypowe nabłonka wielowarstwowego płaskiego (nie można wykluczyć HSIL).
LSIL (CIN I) – zmiana wewnątrznabłonkowa (śródpłaskonabłonkowa) małego stopnia. Oznacza ostry stan zapalny lub infekcję wynikającą z obecności HPV. Wynik ten odpowiada III grupie Papanicolau.
HSIL – zmiana wewnątrznabłonkowa dużego stopnia, wymagająca badania histopatologicznego.
CIN II – wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy średniego stopnia, wskazująca na nowotwór przedinwazyjny.
CIN III – wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy dużego stopnia.
Wynik nieprawidłowy badania cytologicznego jest wskazaniem do dalszej szczegółowej diagnostyki. W celu potwierdzenia zmian przednowotworowych lub nowotworowych wykonywane są: powtórne badanie cytologiczne, test HR HPV i kolposkopia, która umożliwia dokładne obejrzenie szyjki macicy w dużym powiększeniu.
- M. Wrześniewska i in., Możliwości diagnostyczne i diagnostyczno-terapeutyczne w profilaktyce raka szyjki macicy, „Studia Medyczne”, 2013, 29(1), s. 109–116.
- E. Nowak-Markwitz, M. Spaczyński, Czy nadchodzi zmierzch skriningu cytologicznego?, „Ginekologia Polska”, 2015, 12, s. 947–950.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
