Osutka polekowa – jak wygląda i czy wymaga leczenia?

Czym jest osutka polekowa?

Osutki polekowe to zmiany powstające na skórze i błonach śluzowych będące skutkiem ubocznym stosowanych leków. Wbrew temu, co może się wydawać, nie pojawiają się wyłącznie po antybiotykach czy środkach przeciwwirusowych wydawanych na receptę. Zmiany alergiczne mogą wystąpić również po zastosowaniu popularnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, m.in.: ibuprofenu, diklofenaku i ketoprofenu.

Musisz wiedzieć, że osutka polekowa nie jest wyłącznie problem skóry i błon śluzowych. Zmiany przypominające dermatozę albo reakcję alergiczną są tratowane jako sygnał niepożądanej reakcji na podawany lek. Skutki takiej terapii mogą być odczuwane przez cały organizm. Dlatego nie bagatelizuj wysypki, pokrzywki czy rumienia. Choć najczęściej są to zmiany łagodne, to niekiedy konieczna jest hospitalizacja.

Jak wygląda osutka polekowa?

Osutka polekowa może mieć różny wygląd w zależności od zastosowanego leku i reakcji organizmu. Są to m.in.:

• rumień wysiękowy wielopostaciowy – powstają sine, obrzęknięte rumienie, odgraniczające się na tle niezmienionej alergicznie tkanki (taką reakcję mogą wywołać m.in.: sulfonamidy, barbiturany),

• rumień guzowaty – powstają zapalne, bolesne guzki, lokalizujące się np. na przedniej stronie podudzi (taką reakcję mogą wywołać m.in. sulfonamidy i salicylany),

• pokrzywka – pojawiają się swędzące i piekące bąble jak po ugryzieniu owada albo oparzeniu pokrzywą (taką reakcję może wywołać m.in. penicylina),

• alergiczny wyprysk kontaktowy – na objętej stanem zapalnym tkance zlewają się ze sobą swędzące, pęcherzykowate grudki, przekształcające się w sączące nadżerki (taką reakcję wywołują miejscowo stosowane leki),

• reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne – zmiany skórne powstają dopiero po ekspozycji ciała na działanie promieniowania słonecznego (taką reakcję mogą wywołać m.in.: sulfonamidy oraz tetracykliny).

Osutka polekowa może mieć postać rumienia alergicznego czy przebarwień, ale też do złudzenia przypominać trądzik pospolity lub liszaj płaski. Nietrudno powstające zmiany zbagatelizować lub przypisać je reakcji immunologicznej organizmu na sierść zwierząt czy kurz (zwłaszcza jeśli od lat zmagasz się z taką alergią).

Jeśli wysypka wystąpiła niedługo po zastosowaniu jakiegoś leku, zgłoś się do lekarza, np. internisty lub dermatologa. Wskażą Ci oni inny skuteczny lek, który być może nie wywoła już takiej reakcji. 

Ile utrzymuje się osutka polekowa?

Czas utrzymywania się osutki polekowej zmienia się w zależności od tego, jaki jej rodzaj powstał na błonach śluzowych lub skórze. W przypadku rumienia wielopostaciowego wysypka ustępuje zwykle po upływie 2–4 tygodni. Bywa jednak, że grudki czy pęcherze znikają po zaledwie kilku albo kilkunastu dniach.

Jak przebiega leczenie osutki polekowej?

Każda niepożądana reakcja po zastosowaniu leku powinna zostać zgłoszona specjaliście, który lek przepisał. Dlaczego? Ponieważ nie wiesz, czy jedynym skutkiem ubocznym są reakcje skórne bądź w obrębie błon śluzowych. Być może zastosowany środek farmakologiczny wywołał też konsekwencje ogólnoustrojowe. Aby jednak cofnąć te skutki albo zapobiec ich postępowi, lekarz musi je rozpoznać.

Jeśli stosujesz tylko jeden lek, diagnoza nie będzie trudna. Jednak w przypadku, gdy przepisanych zostało Ci kilka preparatów, lekarz będzie musiał wyłonić ten, który stał się przyczyną alergii. Może to zrobić, łącząc wywiad lekarski z testami alergicznymi (skórnymi i serologicznymi).

Rzadko kiedy konieczna jest hospitalizacja. Najczęściej wyleczenie osutki polekowej jest możliwe wyłącznie dzięki odstawieniu środka farmakologicznego, który ją wywołał. Niekiedy lekarz zaleca stosowanie leków przeciwdziałających reakcji alergicznej, np. sterydów.

W oczekiwaniu na wizytę u internisty możesz złagodzić nieco świąd i pieczenie domowymi sposobami. Pomocne będą okłady z naparu rumiankowego, maślanki i kefiru.