Zmiany skórne - rodzaje, choroby skóry, w których występują

Rodzaje zmian skórnych

Zmiany skórne dzieli się na:

1. Pierwotne - pojawiają się we wstępnej fazie choroby, stanowią bezpośrednią konsekwencję rozpoczęcia procesów patologicznych. Wśród nich wymienia się m.in.:

• plamę - ma wyraźnie ograniczone brzegi, nie przekracza poziomu skóry, od prawidłowej tkanki różni się tylko kolorem;

• krostę - wystaje ponad powierzchnię skóry, ma do 1 cm średnicy, wypełniona jest treścią ropną;

• grudkę - jest wyraźnie odgraniczona i wyniesiona ponad powierzchnię skóry;

• pęcherz - oddzielenie się naskórka od skóry właściwej; wypełniony jest treścią surowiczą, ma ponad 5 mm średnicy;

• bąbel - wyraźnie odgraniczony i wyniesiony ponad zdrową skórę; ma gładką powierzchnię i różowy kolor;

• guzek - uwypuklenie skóry, zwykle z naciekiem zapalnym;

2. Wtórne - związane są z ustępowaniem schorzenia. Wymienia się wśród nich m.in.: owrzodzenia, blizny, strupy, łuski, przeczosy (linijne ubytki w skórze), rozpadliny (szczeliny);

• osobną kategorią są zmiany barwnikowe skóry, będące wynikiem nieprawidłowej ilości komórek odpowiadających za zabarwienie naskórka.

Zmiany skórne - częsty objaw

Nieskazitelna skóra należy do rzadkości. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn występują różne problemy związane ze skórą. Mogą one stanowić konsekwencję chorób typowo dermatologicznych, ale i pojawić się w przebiegu chorób ogólnoustrojowych, np. wskutek schorzeń wątroby czy w wyniku cukrzycy. Nierzadkie są też zmiany na tle nerwowym. Tego typu dolegliwości mogą stanowić również wynik leczenia, np. chemioterapii. Przyjrzyjmy się jednak objawom, jakie pojawiają się w przebiegu bardziej znanych schorzeń dermatologicznych, czyli:

• atopowego zapalenia skóry;

• łuszczycy skóry głowy;

• trądziku zaskórnikowego;

• grzybicy skóry głowy;

• alergii skórnej.

Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła, nawrotowa, zapalna choroba skóry. Rozpoczyna się zwykle we wczesnym dzieciństwie. Znaczącą rolę w rozwoju atopii odgrywają skłonności genetyczne. Skóra pod wpływem alergenów, czyli substancji, które wywołują w organizmie nieprawidłową odpowiedź odpornościową, traci tzw. płaszcz lipidowy. To bariera ochronna zbudowana z lipidów, której uszkodzenie sprawia, że skóra zostaje narażona na działanie szkodliwych substancji pochodzenia zewnętrznego. Atopowemu zapaleniu skóry często towarzyszą inne atopowe choroby, takie jak: katar sienny, astma oskrzelowa, alergiczne zapalenie spojówek.

Głównymi objawami atopowego zapalenia skóry są suchość, zaczerwienienie, łuszczenie i świąd skóry. Świąd utrzymuje się w ciągu dnia i nasila w nocy, powodując bezsenność. Intensywne drapanie atopowych zmian skórnych wiąże się z ryzykiem zakażeń bakteryjnych, dlatego warto sprawdzić domowe sposoby na swędzenie skóry, aby zmniejszyć jego intensywność. W atopowym zapaleniu skóry pojawia się też objaw Dennie-Morgana, który polega na wytworzeniu fałdu skórnego poniżej brzegu dolnej powieki.

Typowa dla atopowego zapalenia skóry jest fazowość występowania zmian skórnych. Wyróżnia się trzy fazy choroby, przy czym nie wszystkie muszą wystąpić:

• niemowlęca - trwa do 2. r.ż.; zmiany skórne zlokalizowane są na owłosionej skórze głowy, twarzy, tułowiu, kończynach; typowe są zmiany wysiękowe i strupy;

• dziecięca - trwa od 3. do 11. r.ż.; zmiany skórne zlokalizowane są na karku, nadgarstkach, w zgięciach podkolanowych i łokciowych; mogą się pojawić złuszczające zapalenie czerwieni wargowej i łupież białawy;

• młodzieżowa/osób dorosłych - trwa od 12. r.ż.; zmiany skórne lokalizują się podobnie jak w postaci dziecięcej i dodatkowo na powierzchni grzbietowej rąk. Dochodzi do lichenizacji, czyli pogrubienia naskórka.

• Które produkty pszczele łagodzą objawy AZS? Obejrzyj wideo i dowiedz się

Łuszczyca skóry głowy

Łuszczyca skóry głowy to uciążliwa choroba o charakterze przewlekłym. Najczęściej pojawia się u osób bardzo młodych lub po 50. r.ż. Choroba ma podłoże genetyczne, a dziedziczenie jest wielogenowe. Zmiany skórne występują w łuszczycy na skutek znacznego skrócenia proliferacji (zdolności rozmnażania się komórek) keratynocytów, czyli komórek naskórka odpowiedzialnych za produkcję keratyny. Prawidłowy cykl różnicowania komórek naskórka trwa 26-28 dni, a w łuszczycy wynosi około 4 dni. Typowe dla łuszczycy skóry głowy jest występowanie częstych nawrotów i zaostrzeń. Sprzyja temu wiele czynników, w tym m.in.: stres, infekcje, urazy, nikotyna, zakażenia układu moczowego, zaburzenia hormonalne.

Łuszczyca skóry charakteryzuje się obecnością stanu zapalnego z tarczkami i plamami rumieniowymi oraz zmian skórnych w postaci wykwitów grudkowych, łuszczących się, ostro odgraniczonych, pokrytych srebrzysto-szarą łuską. Najczęściej łuszczyca owłosionej skóry głowy dotyczy linii owłosienia oraz okolicy potylicznej. Nierzadko stwierdza się ją na powierzchni za uszami i w obrębie zewnętrznych przewodów słuchowych. Z czasem choroba rozszerza zasięg, rozlewając się poza linię włosów i obejmując także górną część czoła oraz potylicę. To tzw. korona łuszczycowa. Łuszczyca skóry objawia się też silnym świądem. Po zdrapaniu łuski widać błyszczącą powierzchnię wykwitu (jest to objaw świecy stearynowej) oraz kropelkowate krwawienie, będące skutkiem uszkodzenia naczyń pod ścieńczałym naskórkiem. Objawy początkowo przypominają łupież, przez co bywają bagatelizowane. W wyniku łuszczycy może dojść do nadmiernego wypadania włosów.

Grzybica skóry głowy

Grzybica skóry głowy jest infekcją zakaźną, za którą odpowiadają najczęściej takie rodzaje grzybów, jak: Microsporum audouinii, Trichophyton mentagrophytes, Microsporum canis, Trichophyton tonsurans. Wśród czynników sprzyjających rozwojowi choroby wymienia się zwłaszcza: choroby autoimmunologiczne, obniżoną odporność, przerwanie ciągłości naskórka.

W przebiegu grzybicy skóry głowy pojawić się mogą trzy rodzaje zmian skórnych:

• grzybica strzygąca - może być powierzchowna lub głęboka. Typowe zmiany skórne to: niewielki stan zapalny, łamliwość i przerzedzenie włosów, słabo dostrzegalne złuszczanie naskórka. Grzybica powierzchowna ma łagodniejszy przebieg, występuje głównie u dzieci w wieku przedszkolnym. W głębokiej postaci wokół mieszków włosowych stwierdza się obecność zmian z treścią ropną, może się pojawić proces bliznowacenia, a w miejscu blizn włosy nie odrastają;

• grzybica drobnozarodnikowa - zmiany skórne pojawiają się przeważnie u dzieci. Lokalizują się zwłaszcza w okolicy potylicznej lub skroniowej. Ogniska zapalne są pojedyncze, okrągłe, ze złuszczającą się powierzchnią. Włosy są otoczone biało-szarą pochewką. Dochodzi też do łamania włosów 1-2 mm nad skórą;

• grzybica woszczynowa - najrzadziej spotykana postać, powoduje nadmierne wypadanie włosów, objawia się obecnością szaro-żółtych tarczek woszczynowych, będących kolonią grzyba wokół mieszków włosowych i bliznowaceniem w ich obrębie. Strupy, wysięk i wtórne zakażenie bakteryjne powodują nieprzyjemny zapach, porównywany do zapachu mysiego moczu czy mysich nor.

Trądzik zaskórnikowy

Powszechną przyczyną zmian na skórze twarzy jest trądzik zaskórnikowy, zwany też trądzikiem młodzieńczym. Zacznijmy od tego, czym jest zaskórnik. Terminu tego używa się do określenia czopów keratyny, które tworzą się w ujściu mieszka włosowego. Nierzadko towarzyszą im rumień i krosty. W trądziku zaskórnikowym rozróżnia się zaskórniki otwarte i zamknięte. Pierwsze wiążą się z dużym ujściem o ciemnym zabarwieniu; wypełnione są na powierzchni utlenioną keratyną. Drugie natomiast charakteryzują się małym lub niewidocznym ujściem, ale pod skórą wyczuwalna jest grudka i tworzy się stan zapalny. Zaskórniki osiągają rozmiary od 1 do 3 mm. Zazwyczaj zmiany skórne lokalizują się w okolicy twarzy, obejmują nos, czoło i brodę.

Trądzik zaskórnikowy to schorzenie przewlekłe o wieloczynnikowym podłożu, dość mocno rozpowszechnione. Stanowi duży problem społeczny i psychologiczny. To jedna z łagodniejszych odmian trądziku. Poza zmianami skórnymi w formie zaskórników nierzadko stwierdza się łojotok. Trądzik zaskórnikowy pojawia się u młodych osób podczas dojrzewania. Z reguły ustępuje samoistnie po kilku latach bez pozostawienia blizn.

Alergia skórna

Alergia skórna to stan kłopotliwy do rozpoznania. Ustalenie czynników odpowiadających za jej powstanie nastręcza mnóstwo trudności. Mogą ją wywołać kosmetyki, proszek do prania, tkaniny, pyłki roślin, sierść, metalowe elementy ubioru i wiele innych czynników. Jedną z najczęściej występujących reakcji uczuleniowych organizmu jest wysypka alergiczna, która przejawia się na ogół swędzącymi bąblami lub grudkami.

Na skutek alergii pojawić się mogą takie zmiany skórne, jak:

• egzema - znana też jako wyprysk. Początkowe zmiany skórne to czerwone grudki, które z czasem zamieniają się w pęcherzyki. Te pękają, tworząc nadżerki. W wyniku ich zakażenia rozwinąć się mogą zmiany ropne. Ich wydzielina po zaschnięciu daje szaro-żółte strupy;

• pokrzywka - typowy jest dla niej bąbel pokrzywkowy, który powstaje w wyniku rozszerzenia i zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych, blednący przy nacisku, o barwie czerwonej, różowej lub porcelanowo-białej, o różnych kształtach i rozmiarach, odgraniczony stromym brzegiem;

• obrzęk;

• uczucie swędzenia w obrębie zmienionych chorobowo miejsc.
  

1. M. Bednarek, C. Musiał, Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry głowy, „Kosmetologia Estetyczna” 2019, t. 8, nr 3, s. 393–396.
2. M. Cyran, Łuszczyca skóry – współczesne możliwości terapii, „Kosmetologia Estetyczna” 2013, t. 2, nr 4, s. 253–256.
3. K. Janda, M. Chwiłkowska, Trądzik pospolity – etiologia, klasyfikacja, leczenie, „Pomeranian Journal of Life Sciences” 2014, t. 60, nr 2, s. 13–18.
4. M. Maj, L. Rudnicka, Łuszczyca skóry owłosionej głowy (scalp psoriasis), „Aesthetica” 2016, nr 16, s. 60–64.
5. R. Nowicki, W. Barańska-Rybak, Atopowe zapalenie skóry – co nowego w leczeniu?, „Przewodnik Lekarza” 2003, t. 3, nr 6, s. 28–33.
6. D. Trzmiel, A. Lis-Święty, B. Bergler-Czop, Klinika zakażeń grzybiczych skóry i jej przydatków w praktyce lekarza rodzinnego – problem ciągle aktualny, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2011, t. 17, nr 4, s. 212–217.
7. A. Woldan-Tambor, J.B. Zawilska, Atopowe zapalenie skóry (AZS) – problem XXI wieku, „Farmacja Polska” 2009, t. 65, nr 11, s. 804–811.