Jak przeprowadzać samobadanie jąder?

Po co badać jądra?

Badania profilaktyczne mężczyzn często są traktowane jako niepotrzebne, jednak wczesne wykrycie zmian chorobowych daje większą szansę na wyleczenie. To nie tajemnica, dlaczego mężczyźni żyją średnio 8 lat krócej niż kobiety – z reguły nie dbają o swoje zdrowie w takim stopniu, jak powinni.

Na całym świecie listopad (ang. november) jest miesiącem poświęconym zwracaniu uwagi na problem raka jądra. Akcja promocji profilaktyki tego nowotworu nosi nazwę „wąsopad” (ang. movember). Mężczyźni na znak solidarności z chorymi na nowotwory jąder zapuszczają wąsy, które są symbolem kampanii. 

Samobadanie jąder pozwala na rozpoznanie zmian, które się pojawiają w worku mosznowym. Wczesne wykrycie nawet niewielkich zmian pozwala na wdrożenie odpowiedniej diagnostyki i wykluczenie nowotworu lub jego potwierdzenie i zastosowanie odpowiedniego leczenia. Dowiedz się, w jaki sposób może pomóc urolog.

Czym są nowotwory jąder?

Zmiany rozrostowe jąder, czyli nowotwory, powstają, kiedy komórki budujące tkankę jądra dzielą się niepohamowanie, bez kontroli. Zmiany nowotworowe mogą dotyczyć wszystkich komórek, tkanek budujących jądra, mogą mieć charakter złośliwy lub łagodny. Najczęściej występującym nowotworem złośliwym jąder jest nasieniak (rak jąder). Guz ten powstaje z komórek produkujących plemniki. Inne rodzaje nowotworów męskich gonad to: rak zarodkowy, kosmówczak i potworniak. Co roku 800 mężczyzn dowiaduje się o zachorowaniu na raka jądra, najczęściej występuje on u młodych pacjentów, w wieku od 20 do 44 lat. Rak jądra to około 1,6% wszystkich występujących u mężczyzn nowotworów złośliwych. Jeżeli wdroży się leczenie szybko, na wczesnym etapie rozwoju guza, rak jądra jest nowotworem o dobrym rokowaniu.

Jak często powinieneś badać swoje jądra?

Badanie jąder to często temat tabu, panowie niechętnie podejmują się samobadania jąder. Tymczasem dla wczesnego wykrycia raka ważne jest regularne, comiesięczne ich badanie. Wykonując je raz w miesiącu, mężczyźni są w stanie zauważyć nawet niewielkie zmiany, gdyż mogą porównać je ze stanem sprzed 30 dni. Badanie należy wykonywać z uwagą i koncentracją, w spokoju i najlepiej po chwili relaksu.

Jak prawidłowo przeprowadzić samobadanie jąder?

By zbadać dokładnie jądra, należy się przygotować, wziąć kąpiel w ciepłej wodzie, najlepiej w wannie, choć można również pod prysznicem. Po chwili relaksu wciąż w kontakcie z ciepłą wodą, która pozwala rozluźnić mięśnie moszny, wydłużyć ją i dać swobodny dostęp do jąder, można rozpocząć samobadanie. Zimna woda powoduje skurcz mięśni dźwigaczy jąder i skrócenie moszny, zmniejszenie jej objętości, przybliżenie jąder do ciała, co uniemożliwia ich zbadanie. Ponadto badanie w zimnej wodzie nie jest zbyt przyjemną sytuacją, a nie chodzi o to, by stało się przykrym, uporczywym obowiązkiem. Dobrym zwyczajem jest badanie się przed lustrem, co dodatkowo pomaga porównać oba jądra.

Powinieneś spróbować „zważyć” swoje jądra. Podłóż rękę pod każde z nich i spróbuj ocenić ich masę. Początkowo ta część procedury będzie dla Ciebie trudna, jednak po kilku badaniach zwiększy się szansa, że zauważysz, jeśli jedno z nich stanie się cięższe, i będziesz mógł to skonsultować z urologiem. Nawet jeśli różnica jest dyskretna, doświadczeni „badacze” są w stanie ją zauważyć.

Oceniając masę jąder, sprawdzamy pośrednio ich wielkość. Pamiętaj, by ocenić również ich wielkość poprzez dotyk. Warto pamiętać, że w naturze jądra nie są zwykle idealnie takiej samej wielkości. To normalne, jeśli jedno jądro zawsze było większe od drugiego, tak samo jak zjawisko, że jedno z nich znajduje się niżej niż drugie. Ważne jest, by zauważyć, czy jądra nie zmieniły wielkości w ostatnim czasie. 

Następnym etapem badania jest rolowanie, przetaczanie czy obracanie jąder pomiędzy kciukiem a pozostałymi palcami, głównie palcem wskazującym. Każde jądro badamy osobno za pomocą obu rąk. W czasie tego manewru wyczuwamy stwardnienia, obrzęki czy sformowane guzki. Normalnie jądra są gładkie i mają konsystencję twardą, lekko gumową. Do jąder przylegają najądrza, których obecność nie powinna budzić naszego niepokoju. Badając się regularnie, będziesz w stanie rozróżnić guz od najądrza.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Jeżeli zauważysz jakiekolwiek zmiany, które Cię zaniepokoją, skonsultuj je z lekarzem, najlepiej z urologiem. Pamiętaj, że wizyta u urologa nie będzie nawet w połowie tak stresująca, jak Ci się wydaje. Dla urologów badanie jąder to codzienność, żadna atrakcja czy powód do żartów. 

Objawy, które powinny wzbudzić czujność i skłonić do wizyty lekarskiej, to:

• ból w pachwinie,

• bolesność jąder podczas badania,

• bezbolesna masa, nierówność lub guz jądra,

• obrzęk jąder i moszny,

• stwardnienie jednego jądra,

• powiększenie jednego jądra w porównaniu ze stanem z poprzedniego badania.

Zmiany znalezione podczas badania nie muszą być rakiem jądra, mogą być to: torbiele jąder, wodniaki jąder, żylaki powrózka nasiennego. Jądra zmienią swój charakter również po urazie czy w czasie infekcji.

Pamiętaj, że badanie jąder może uratować Ci życie. Wcześnie wykryte zmiany nowotworowe rokują lepiej i często możliwe jest całkowite ich wyleczenie. Namawiaj do samobadania jąder mężczyzn po ukończonym okresie dojrzewania, przyjaciół, braci, ojca, teścia. Za długo temat jąder był tematem tabu. Najwyższy czas na poważnie podejść do profilaktyki wykrywania raka i zawalczyć o swoje zdrowie!