Jak zadbać o słaby układ immunologiczny?

Co to jest słaby układ immunologiczny?

Układ immunologiczny kształtuje się już na etapie życia płodowego, a rozwija się przez cały okres dojrzewania. W skład układu odpornościowego wchodzą: grasica, szpik kostny i węzły chłonne. Są one odpowiedzialne za walkę z patogenami, które wywołują choroby. W przypadku gdy układ immunologiczny jest osłabiony, wirusy, grzyby czy bakterie mogą zaatakować organizm. W wyniku tego jest on bardziej podany na infekcje wirusowe i bakteryjne, a także na poważniejsze choroby, w tym nowotworowe. 

Człowiek ma duży wpływ na układ odpornościowy. Poprzez swój tryb życia, decyzje żywieniowe, stosowanie używek i dbanie o ruch i higienę snu może go poprawić lub osłabić. Zdrowy organizm ma odporność wrodzoną (nieswoistą), do której można zaliczyć naturalne odruchy, takie jak: kaszel, gorączka czy łzawienie oczu. Pomagają one zwalczyć infekcję, która może się rozwinąć. Istnieje również odpowiedź swoista, czyli wyuczona przez komórki. Uruchamia się ona w momencie ponownego kontaktu z alergenem. Limfocyty B i T rozpoznają go i rozpoczynają reakcję na ich obecność.

O objawach słabego układu odpornościowego można mówić, jeśli infekcje zdarzają się częściej niż 8 razy w roku, występuje ostre zapalenie zatok, zapalenie płuc czy ucha. Odporność może osłabiać się również w wyniku przebytej operacji, po antybiotykoterapii czy w okresie zwiększonego stresu. 

Przyczyny osłabionego układu odpornościowego

O słabym działaniu układu immunologicznego można powiedzieć w momencie, kiedy nie potrafi poradzić sobie z patogenami, które atakują organizm. Warto regularnie, przynajmniej raz w roku, wykonywać podstawowe badania krwi, które są nieocenionym źródłem informacji o kondycji organizmu. Do przyczyn, które można wyeliminować, zmieniając tryb życia, należą:

• stres,

• stosowanie mało urozmaiconej i niezbilansowanej diety,

• zbyt mała ilość snu,

• częste stosowanie antybiotyków,

• picie alkoholu,

• palenie tytoniu,

• brak ruchu.

Równie istotne jest uzupełnienie niedoborów witamin i minerałów, w szczególności witamin C, A, E, B6, żelaza, cynku i magnezu. Najłatwiej przyjmować je wraz z dietą, pamiętając o różnorodności. Niekiedy konieczne może być dodatkowe suplementowanie. 

Na obniżenie odporności wpływa występowanie chorób, takich jak: alergie, cukrzyca, choroby tarczycy, białaczka czy mononukleoza. Osłabiony układ immunologiczny to także jeden z objawów AIDS. Ponadto wraz z wiekiem obniżają się umiejętności ochronne organizmu, dlatego może on potrzebować dodatkowego wsparcia w postaci witamin dopasowanych do jego potrzeb.

Słaby układ odpornościowy – objawy

Podstawową informacją, wskazującą na to, że organizm ma obniżoną odporność, są częste infekcje. Chociaż w okresie jesienno-zimowym zdarzają się one niemal każdemu, to wtedy również warto przyjrzeć się swojemu zdrowiu. Należy pamiętać, że na układ odpornościowy wpływają także jelita. Znajduje się w nich wiele bakterii, które chronią organizm przed niektórymi patogenami. Naruszenie mikrobiomu może skutkować biegunkami, bólami brzucha, wzdęciami oraz pojawieniem się chorób zapalnych.

W stanach obniżonej odporności może pojawić się opryszczka na ustach. Należy jednak pamiętać, że niemal każdy człowiek jest nosicielem wirusa Herpes Simplex, który ją wywołuje, ale pojawia się ona w momencie, kiedy układ immunologiczny jest osłabiony. Mogą także występować afty i pleśniawki w jamie ustnej. 

Do objawów, które mogą świadczyć o tym, że masz obniżoną odporność, należą także wysypki. Najczęściej występują na skórze twarzy, rękach czy nogach, jednak mogą zaatakować całe ciało. Dodatkowo, organizm może mieć problemy z gojeniem się ran, nawet tych najmniejszych. 

Jak wzmocnić układ odpornościowy?

Istnieje kilka sposobów, aby wzmocnić swój układ odpornościowy. Bardzo istotny w tym zakresie jest odpowiedni tryb życia – zdrowa dieta ma na niego ogromny wpływ. Powinna być dobrze zbilansowana, czyli zawierać wszystkie niezbędne makroskładniki, a także dostarczać witamin i minerałów. Posiłki mogą opierać się zarówno na produktach pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Nie powinno w nich zabraknąć świeżych warzyw i owoców, chudego mięsa, nabiału, roślin strączkowych czy jajek. Warto dodać pełnoziarniste pieczywo i 2–3 razy w tygodniu ryby. 

Dobrym rozwiązaniem jest dieta przeciwzapalna, pełna antyoksydantów i naturalnych probiotyków. Do posiłków można dodawać świeże lub suszone zioła na odporność, które nie tylko poprawią smak potraw, ale również mogą działać przeciwbakteryjnie. Od września do kwietnia, kiedy nie ma zbyt dużo słońca, warto suplementować witaminę D3, która podnosi odporność organizmu. Nie należy zapominać o przyjmowaniu odpowiedniej ilości płynów. Warto sięgnąć po niegazowaną wodę, herbatę zieloną czy ziołową. Kawę należy ograniczyć do 2–3 filiżanek dziennie. 

Ważnym elementem dbania o odporność jest regularna aktywność fizyczna. Mogą to być codzienne spacery, jazda na rowerze, bieganie czy pływanie. Ważne, aby sport sprawiał Ci radość i był chętnie wykonywany. Warto zadbać o odpoczynek i sen. Znalezienie balansu i wprowadzenie kilku małych zmian może przynieść duże efekty i wpłynąć na poprawę odporności.

1. M. Farr, Tajniki odporności. Ponad 175 sposobów na wzmocnienie układu immunologicznego, ochronę przed chorobami i poprawę samopoczucia, tłum. K. Dumińska, Wydawnictwo Kobiece, 2021.
2. K. Jankowska, N. Suszczewicz, Naturalne metody wspomagania odporności w walce z koronawirusem, „Wiedza Medyczna Numer Specjalny” 2020, s. 46.
3. B. Tokarz-Deptuła, W. Deptuła, Probiotyki, a układ odpornościowy przewodu pokarmowego, „Postępy Mikrobiologii” 2017, 56, s. 2
4. E. Dymarska, Czynniki modulujące układ odpornościowy człowieka, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły zawodowej im. Wieltona w Legnicy” nr 19(2), 2016, s. 21–37.