Czym jest toksyczna przyjaźń?

Niestety w przypadku toksycznej przyjaźni kontakty nie dają radości, sprawiają, że człowiek czuje się gorzej, niż gdyby był zupełnie sam. W zdrowych kontaktach powinno być jak najwięcej wsparcia, a nie poczucie, że jest się manipulowanym, oszukiwanym lub wykorzystywanym. 

Należy przy tym zaznaczyć, że nie wszystkie tego rodzaju zachowania są toksyczne w sposób intencjonalny. Przykładowo ktoś, kto przeżywa kryzys życiowy, z którym nie jest w stanie sobie poradzić, może mieć po prostu potrzebę wygadania się. O ile jest to przejściowe, a w innych sytuacjach kontakty są bardziej zrównoważone i pojawia się w nich wzajemne wsparcie, przyjaźń wciąż może być zdrowa i warta utrzymania.

Najważniejsze cechy toksycznej przyjaźni i przykłady

Do najistotniejszych cech charakterystycznych toksycznej przyjaźni można zakwalifikować interesowność, emocjonalny wampiryzm, stres w relacji, oskarżenia, obłudę czy dwulicowość. Poniżej zaprezentowano kilka przykładów toksycznej przyjaźni. 

Toksyczna przyjaźń – przykład w szkole

Jednym z przykładów jest sytuacja, w której dwie osoby chodzą razem do jednej klasy w szkole. Jeden z przyjaciół prosi drugiego o notatki, pomoc w zadaniach domowych i sprawdzianach, a drugi robi to, mimo że czuje się wykorzystywany i nic nie otrzymuje w zamian (na przykład pomocy w momencie, gdy sam jej poszukuje). W tym przykładzie szczególne znaczenie ma jeszcze jedna dodatkowa kwestia. Osoba wykorzystująca, toksyczna, nie zwraca uwagi na potrzeby drugiej osoby, tylko na swoje, a tym samym jest egocentryczna. 

Toksyczna przyjaźń – emocjonalny wampiryzm

Można wyróżnić inny przykład toksycznej przyjaźni, czyli emocjonalny wampiryzm. W takiej relacji jeden z przyjaciół cały czas skarży się na swoje życie i los, nie słucha drugiej osoby, koncentruje się na własnych problemach, wysysa energię z drugiej osoby, a także dowartościowuje siebie w ten sposób. Oczywiście skarżenie się i koncentrowanie na problemach czasami może być normalne, na przykład, gdy jedna osoba w przyjaźni ma trudny okres, albo choruje na depresję. Innym typem toksycznego przyjaciela jest osoba obłudna, dwulicowa, która ujawnia sekrety i tajemnice drugiej strony. 

Jak rozpoznać, że przyjaźń jest toksyczna?

Zwykle przed spotkaniem z drugą osobą pojawia się stres, zamiast radości i oczekiwania. Z kolei po spędzeniu czasu z drugą osobą można zacząć czuć się gorzej. Dochodzą do tego nie tylko objawy typowo somatyczne, ale także psychiczne, a także poczucie braku wsparcia z drugiej strony. 

Jak poradzić sobie z toksyczną przyjaźnią?

Tak naprawdę zwykle najlepiej zerwać toksyczną przyjaźń, ponieważ rzadko się zdarza, aby druga osoba się zmieniła. Szczególne znaczenie w tym wypadku ma samoświadomość oraz asertywność (sprawdź koniecznie, jakie są ćwiczenia na asertywność oraz przykłady asertywności). Dzięki rozpoznaniu własnych emocji, a także zrozumieniu motywów drugiej osoby możliwe jest wyjście z toksycznej przyjaźni. Asertywność z kolei to umiejętność wyrażania swojego zdania z szacunkiem dla siebie i dla innych, co pomoże w momencie, gdy pojawi się potrzeba szczerej rozmowy z toksycznym przyjacielem. W toksycznej przyjaźni komunikacja interpersonalna jest zaburzona, dlatego ważne jest zwrócenie uwagi na własne odczucia i potrzeby.

Niekiedy ludzie wchodzą w toksyczne przyjaźnie i związki wielokrotnie. W takich sytuacjach pomocne jest zadanie sobie pytania, dlaczego trafia się akurat na takie osoby. Możliwe, że pewne pragnienia są niezaspokojone lub też po prostu brakuje bliskiej osoby w życiu. Deficyty te często mają źródło w dzieciństwie, także w nieprawidłowej relacji z chłodnym lub intruzywnym rodzicem. Osoba z taką przeszłością może po prostu nie wiedzieć, jak rozpoznać zdrową relację, a tym samym koncentrować się na szukaniu bliskości za wszelką cenę, nawet kosztem własnych potrzeb.

W sytuacji, gdy zmiana nie jest możliwa, najlepiej po prostu zrezygnować z toksycznego przyjaciela i pomyśleć o poznaniu kogoś innego. Oczywiście znalezienie „bratniej duszy”, prawdziwej przyjaźni, nie jest proste, jednak możliwe. Lepiej skoncentrować się w takich przypadkach na innych związkach życiowych, może po prostu na znajomościach, które po pewnym czasie są w stanie przerodzić się w przyjaźń.

Bardzo dobrym rozwiązaniem, zwłaszcza w przypadku osób dorosłych, tkwiących w toksycznej przyjaźni (lub innej toksycznej relacji) jest rozmowa z psychologiem lub psychoterapeutą. Można zdecydować się na teleporadę w formie e-konsultacji lub na wizytę stacjonarną.

Czasami, zamiast zerwania relacji, można spróbować uzdrowić przyjaźń. W niektórych przypadkach jest to możliwe, zwłaszcza jeśli osoba toksyczna zachowuje się w ten sposób nieświadomie. W takich przypadkach najlepszą opcją jest rozmowa z nią, porozumienie się i znalezienie sposobu na zmianę relacji. Kiedy w takim razie zdecydować się na ratowanie przyjaźni, a kiedy na jej zakończenie? W sytuacji, gdy rozmowa przynosi skutek, warto dać szansę drugiej osobie. Z kolei w relacji z osobą o narcystycznym zaburzeniu osobowości zwykle nie pomoże wymiana zdań i opinii, a konieczne będą działania ze strony specjalisty, tj. psychologa lub psychoterapeuty. Przyjaźń z narcyzem jest bardzo trudna, a często wręcz niemożliwa.
Przeczytaj także: https://www.welbi.pl/asertywnosc-co-to-jest-jak-ja-rozwijac/.