Czym jest toksyczna przyjaźń?
Toksyczna przyjaźń to zjawisko, które definiowane jest w psychologii jako fasadowe, często fałszywe relacje między dwiema osobami. Dodatkowo toksyczna przyjaźń może być powiązana z manipulacją.
Przyjaźń to ważny element życia, jednak relacje tego typu nie zawsze są zdrowe. Toksyczna przyjaźń cechuje się przede wszystkim interesownością oraz manipulacją. Jedna osoba korzysta na relacji, a druga na niej traci.
![toksyczna-przyjazn-co-jest-jak-sobie-poradzic](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/5NohYUWeyMHVWAuYAjZ7Wn/dc2aebc84d5996deae966e3ead206204/toksyczna-przyjazn-co-jest-jak-sobie-poradzic.jpg.jpg?w=1920&h=1252&fl=progressive&q=90&fm=jpg)
Polecane
![metdytacja-na-lezaco-czy-to-odpowiednia-pozycja](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/35Ke0g6nA4Sm4e0lIC24dt/9a15deb18642def19181a15645560b5f/metdytacja-na-lezaco-czy-to-odpowiednia-pozycja.jpeg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
![ergoterapia-co-to-jest-na-czym-polega-jakie-sa-metody](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/3AOmkDUhzZWZbB1jcfsfYs/0a4d832c593934d59891df92a9921f17/ergoterapia-co-to-jest-na-czym-polega-jakie-sa-metody.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
![terapia-tomatisa-co-to-jest-na-czym-polega-zastosowanie](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/1CwATIo9LjGCfSHk1q9IRn/e4d74de2c75895058fc48090e3718fb9/terapia-tomatisa-co-to-jest-na-czym-polega-zastosowanie.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
![asertywnosc-przyklady-jak-byc-asertywnym](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/fFJ74ssJkgXy1fHPsLJ1f/ecd2a55cbc3fb7af98f2b2d228817b89/asertywnosc-przyklady-jak-byc-asertywnym.jpg.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
Niestety w przypadku toksycznej przyjaźni kontakty nie dają radości, sprawiają, że człowiek czuje się gorzej, niż gdyby był zupełnie sam. W zdrowych kontaktach powinno być jak najwięcej wsparcia, a nie poczucie, że jest się manipulowanym, oszukiwanym lub wykorzystywanym.
Należy przy tym zaznaczyć, że nie wszystkie tego rodzaju zachowania są toksyczne w sposób intencjonalny. Przykładowo ktoś, kto przeżywa kryzys życiowy, z którym nie jest w stanie sobie poradzić, może mieć po prostu potrzebę wygadania się. O ile jest to przejściowe, a w innych sytuacjach kontakty są bardziej zrównoważone i pojawia się w nich wzajemne wsparcie, przyjaźń wciąż może być zdrowa i warta utrzymania.
Najważniejsze cechy toksycznej przyjaźni i przykłady
Do najistotniejszych cech charakterystycznych toksycznej przyjaźni można zakwalifikować interesowność, emocjonalny wampiryzm, stres w relacji, oskarżenia, obłudę czy dwulicowość. Poniżej zaprezentowano kilka przykładów toksycznej przyjaźni.
Toksyczna przyjaźń – przykład w szkole
Jednym z przykładów jest sytuacja, w której dwie osoby chodzą razem do jednej klasy w szkole. Jeden z przyjaciół prosi drugiego o notatki, pomoc w zadaniach domowych i sprawdzianach, a drugi robi to, mimo że czuje się wykorzystywany i nic nie otrzymuje w zamian (na przykład pomocy w momencie, gdy sam jej poszukuje). W tym przykładzie szczególne znaczenie ma jeszcze jedna dodatkowa kwestia. Osoba wykorzystująca, toksyczna, nie zwraca uwagi na potrzeby drugiej osoby, tylko na swoje, a tym samym jest egocentryczna.
Toksyczna przyjaźń – emocjonalny wampiryzm
Można wyróżnić inny przykład toksycznej przyjaźni, czyli emocjonalny wampiryzm. W takiej relacji jeden z przyjaciół cały czas skarży się na swoje życie i los, nie słucha drugiej osoby, koncentruje się na własnych problemach, wysysa energię z drugiej osoby, a także dowartościowuje siebie w ten sposób. Oczywiście skarżenie się i koncentrowanie na problemach czasami może być normalne, na przykład, gdy jedna osoba w przyjaźni ma trudny okres, albo choruje na depresję. Innym typem toksycznego przyjaciela jest osoba obłudna, dwulicowa, która ujawnia sekrety i tajemnice drugiej strony.
Jak rozpoznać, że przyjaźń jest toksyczna?
Zwykle przed spotkaniem z drugą osobą pojawia się stres, zamiast radości i oczekiwania. Z kolei po spędzeniu czasu z drugą osobą można zacząć czuć się gorzej. Dochodzą do tego nie tylko objawy typowo somatyczne, ale także psychiczne, a także poczucie braku wsparcia z drugiej strony.
Jak poradzić sobie z toksyczną przyjaźnią?
Tak naprawdę zwykle najlepiej zerwać toksyczną przyjaźń, ponieważ rzadko się zdarza, aby druga osoba się zmieniła. Szczególne znaczenie w tym wypadku ma samoświadomość oraz asertywność (sprawdź koniecznie, jakie są ćwiczenia na asertywność oraz przykłady asertywności). Dzięki rozpoznaniu własnych emocji, a także zrozumieniu motywów drugiej osoby możliwe jest wyjście z toksycznej przyjaźni. Asertywność z kolei to umiejętność wyrażania swojego zdania z szacunkiem dla siebie i dla innych, co pomoże w momencie, gdy pojawi się potrzeba szczerej rozmowy z toksycznym przyjacielem. W toksycznej przyjaźni komunikacja interpersonalna jest zaburzona, dlatego ważne jest zwrócenie uwagi na własne odczucia i potrzeby.
Niekiedy ludzie wchodzą w toksyczne przyjaźnie i związki wielokrotnie. W takich sytuacjach pomocne jest zadanie sobie pytania, dlaczego trafia się akurat na takie osoby. Możliwe, że pewne pragnienia są niezaspokojone lub też po prostu brakuje bliskiej osoby w życiu. Deficyty te często mają źródło w dzieciństwie, także w nieprawidłowej relacji z chłodnym lub intruzywnym rodzicem. Osoba z taką przeszłością może po prostu nie wiedzieć, jak rozpoznać zdrową relację, a tym samym koncentrować się na szukaniu bliskości za wszelką cenę, nawet kosztem własnych potrzeb.
W sytuacji, gdy zmiana nie jest możliwa, najlepiej po prostu zrezygnować z toksycznego przyjaciela i pomyśleć o poznaniu kogoś innego. Oczywiście znalezienie „bratniej duszy”, prawdziwej przyjaźni, nie jest proste, jednak możliwe. Lepiej skoncentrować się w takich przypadkach na innych związkach życiowych, może po prostu na znajomościach, które po pewnym czasie są w stanie przerodzić się w przyjaźń.
Bardzo dobrym rozwiązaniem, zwłaszcza w przypadku osób dorosłych, tkwiących w toksycznej przyjaźni (lub innej toksycznej relacji) jest rozmowa z psychologiem lub psychoterapeutą. Można zdecydować się na teleporadę w formie e-konsultacji lub na wizytę stacjonarną.
Czasami, zamiast zerwania relacji, można spróbować uzdrowić przyjaźń. W niektórych przypadkach jest to możliwe, zwłaszcza jeśli osoba toksyczna zachowuje się w ten sposób nieświadomie. W takich przypadkach najlepszą opcją jest rozmowa z nią, porozumienie się i znalezienie sposobu na zmianę relacji. Kiedy w takim razie zdecydować się na ratowanie przyjaźni, a kiedy na jej zakończenie? W sytuacji, gdy rozmowa przynosi skutek, warto dać szansę drugiej osobie. Z kolei w relacji z osobą o narcystycznym zaburzeniu osobowości zwykle nie pomoże wymiana zdań i opinii, a konieczne będą działania ze strony specjalisty, tj. psychologa lub psychoterapeuty. Przyjaźń z narcyzem jest bardzo trudna, a często wręcz niemożliwa.
Przeczytaj także: https://www.welbi.pl/asertywnosc-co-to-jest-jak-ja-rozwijac/.
- S.S. Barash, Toxic Friends: The Antidote for Women Stuck in Complicated Friendships, St. Martin's Press, 2009.
- S. Degges-White, J.P. Van Tieghem, Toxic Friendships: Knowing the Rules and Dealing with the Friends who Break Them, Rowman & Littlefield, 2005.
- D. Felmlee, R. Faris, Toxic ties: Networks of friendship, dating, and cyber victimization, „Social Psychology Quarterly” nr 79, 2016.
- M. Kaminski, The 7 types of friendships: Is your BFF bad for your health?, „Choices/Current Health” nr 35, 2019.
- A.A. Panasiuk-Chodnicka, B. Panasiuk, Przemoc i agresja w relacjach interpersonalnych. Uwarunkowania psychologiczne i pedagogiczne, „Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość” nr 6, 2009.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
![jak-sie-uspokoic-jakie-sa-skuteczne-sposoby](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/4aBgReJihlX6BRsNfJCBsQ/5906615599985a50b1e790b34604ba22/jak-sie-uspokoic-jakie-sa-skuteczne-sposoby.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)
![lek-przed-ptakami-awizofobia-jakie-sa-przyczyny-i-objawy](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/6kW6ex6G0nXCFg4ojD0pSW/5fb95d0dac79d6e53dd3126d0e4ea417/lek-przed-ptakami-awizofobia-jakie-sa-przyczyny-i-objawy.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)
![zawisc-co-to-jest-jak-sobie-z-nia-poradzic](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/2CSamIwsWytZfMadW6I2Xq/7f4971b89e5a745e85b4f5f404bee85d/zawisc-co-to-jest-jak-sobie-z-nia-poradzic.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)
![czlowiek-empatyczny-co-to-znaczy-czym-sie-cechuje](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/7CqyxtYVwcJvZ6WXBwGz7/b3f19e6aca98099e6b4fe4c41b535e55/czlowiek-empatyczny-co-to-znaczy-czym-sie-cechuje.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)